Pod względem rozpowszechnienia frezarki zajmują drugie miejsce, po tokarkach. Ze względu na przeznaczenie frezarki dzielą się na trzy grupy:
1) ogólnego przeznaczenia, umożliwiające obróbkę, różnych powierzchni na różnych przedmiotach obrabianych,
2) specjalizowane, umożliwiające obróbkę określonych powierzchni na różnych przedmiotach obrabianych,
3) specjalne, dostosowane do wykonywania określonych operacji na wybranych przedmiotach obrabianych
Najbardziej rozpowszechnione są frezarki ogólnego przeznaczenia, które podzielić można na następujące odmiany:
1) stołowe,
2) wspornikowe (konsolowe),
3) bezwspornikowe (bezkonsolowe),
4) wzdłużne,
5) karuzelowe,
6) bębnowe.
Frezarki stołowe (rys. 1 - patrz załącznik), ustawiane są na stołach warsztatowych przeznaczone są do wykonywania precyzyjnych prac (nastawianie wymiarów odbywa się tu z dokładnością 0,01 - 0,001 mm) na małych przedmiotach obrabianych. We frezarkach stołowych napęd ruchu głównego jest mechaniczny (od silnika elektrycznego), a ruchów posuwowych - ręczny.
Frezarki wspornikowe spotykane są w prawie każdym zakładzie produkcyjnym przemysłu maszynowego. Frezarki te wyposażone są w tak zwany wspornik, (na którym usytuowany jest stół frezarki), który może być przemieszczany pionowo po prowadnicach korpusu. Napęd ruchów: głównego i posuwowych, jest w tych frezarkach mechaniczny. Frezarki wspornikowe budowane są jako: poziome i pionowe.
Frezarka wspornikowa pozioma (rys. 2) ma poziomo ułożyskowane wrzeciono. Podczas obróbki narzędzie zamocowane we wrzecionie bezpośrednio lub za pośrednictwem trzpienia frezarskiego - wykonuje ruch główny. Przedmiot obrabiany mocowany jest na stole frezarki i wykonuje ruchy posuwowe oraz nastawcze. Stół frezarski może przemieszczać się w następujących kierunkach:
- poziomo wzdłuż frezarki (posuw wzdłużny),
- poziomo w poprzek obrabiarki (posuw poprzeczny),
- pionowo (nastawianie głębokości skrawania).
Niektóre frezarki poziome, tak zwane uniwersalne, mają stół wyposażony w obrotnicę - przedmiot obrabiany może wówczas przemieszczać się pod kątem w stosunku do osi wrzeciona.
Frezarki wspornikowe pionowe budowane są jako:
- zwykłe (mające pionowo usytuowane wrzeciono),
- uniwersalne, umożliwiające nastawianie wrzeciona pod kątem, w stosunku do płaszczyzn stołu.
Przedmiot obrabiany, zamocowany na stole frezarki pionowej, może przemieszczać się w następujących kierunkach: poziomo - poprzecznie, poziomo - wzdłużnie, pionowo.
Frezarki bezwspornikowe nazywane również produkcyjnymi lub lożowymi, przeznaczone są do obróbki dużych i ciężkich przedmiotów. Frezarki te mają stół krzyżowy usytuowany na łożu obrabiarki; sanie wzdłużne stołu mogą się przesuwać po prowadnicach łoża, a sanie poprzeczne po prowadnicach wykonanych na górnej powierzchni sani wzdłużnych. Wrzeciennik frezarki może być przemieszczany pionowo, po prowadnicach wykonanych w korpusie.
Frezarki wzdłużne przeznaczone są do obróbki korpusów maszyn. Stół frezarki może się przemieszczać wzdłużnie po prowadnicach wykonanych na łożu. Narzędzia mocowane są we wrzecionach wrzecienników górnych i bocznych. Każdy z wrzecienników ma samodzielny napęd ruchu głównego. Wrzecienniki górne mogą, być przesuwane po prowadnicach wykonanych w belce - belka może być przemieszczana pionowo po prowadnicach stojaków
Wrzecienniki boczne mogą się przesuwać pionowo, po prowadnicach wykonanych na stojakach. Każde z czterech wrzecion może być przesuwane w kierunku własnej osi.
Wrzecienniki mogą być obracane w płaszczyźnie pionowej, co umożliwia frezowanie powierzchni skośnych.
W przypadku frezarek bębnowych, przedmioty obrabiane mocowane są na bębnie obracającym się wokół poziomej osi. Frezarka wyposażona jest w cztery wrzecienniki, które mogą się przesuwać pionowo, po prowadnicach wykonanych w stojakach. Wrzecienniki mogą przemieszczać się również wzdłuż osi wrzecion. Każdy z wrzecienników ma indywidualny napęd ruchu głównego.
Do frezarek specjalizowanych są zaliczane:
- frezarki-kopiarki,
- frezarki do gwintów,
- frezarki do rowków wpustowych.
Jako frezarki specjalne są traktowane:
- frezarki narzędziowe,
- frezarki dla hutnictwa,
- frezarki dla kolejnictwa
Frez - narzędzie skrawające służące do obróbki powierzchni płaskich i kształtowych przedmiotów metalowych, drewnianych i z tworzyw sztucznych. Frezy stosowane są w obrabiarkach o nazwie frezarka.
Podział frezów ze względu na kształt:
- frez walcowy
- frez czołowy
- frez walcowo-czołowy
- frez tarczowy
- frez kątowy
- frez kształtowy
- frez do gwintów
- frez palcowy
- frez specjalny
- frez piłkowy
- frez do kół zębatych
- frez do ślimacznic
- frez modułowy do kół zębatych
- frez zespołowy do rozwieraków
- frez do gwintowników
Ze względu na zarys rozróżnia się frezy:
- frez jednościnowy
- frez dwuścinowy
- frezy łukowe
- frezy zataczane
Ze względu na sposób zamocowania rozróżnia się frezy:
- frez nasadzany
- frez trzpieniowy
Podział frezów ze względu na wykonanie
- Frezy ze stali szybkotnącej (HSS)
- Frezy kobaltowe (HSS-E lub HSS-Co)
- Frezy z węglika spiekanego (HM)
- Frezy składane
Kształty zębów:
1) jednościnowy,
2) dwuścinowy,
3) zataczany
Podzielnica: stosuje się je do podziału obwodu koła na części. Typowymi operacjami wykonywanymi z użyciem podzielnic są: nacinanie uzębień na kołach, frezowanie rowków śrubowych na wiertłach krętych, nacinanie ostrzy na frezach itp.
ZASADA DZIAŁANIA PODZIELNICY
Schemat podzielnicy
1. Wrzeciono
2. Przekładnia ślimakowa
3. Korbka ręczna
4. Dziurkowana tarcza
5. Kołek zapadkowy w zatrzasku
6. Rygiel
Podzielnica uniwersalna. jej uproszczoną budowę przedstawia rys. Wrzeciono 1 jest napędzane przekładnią ślimakową 2, poruszaną korbką ręczną 3. Na korpusie podzielnicy jest osadzona dziurkowana tarcza 4. W otworki tarczy wchodzi kołek zapadkowy w zatrzasku 5. Rygiel 6 służy do unieruchamiania tarczy 4 przy podziale zwyczajnym. Przekładnia ślimakowa 2 ma zwykłe przełożenie wynoszące i=40:1 (czasem60:1). Aby wykonać obrót wrzeciona, należy więc obrócić 40 lub 60 razy korbka ręczną.
SCHEMAT USTAWIENIA PODZIELNICY DO PODZIAŁU RÓŻNICOWEGO.
W tym przypadku jest ona przygotowana do dzielenia różnicowego. Jak wynika z rysunku, oprócz przekładni ślimakowej1,podzielnica uniwersalna me jeszcze wbudowane przekładnie: czołową 2 i stożkową 3 o przyłożeniu 1:1.Miedzy wałek I wrzeciona i wałek koła stożkowego II można wstawić zespół kół zębatych a, b, c, które przenosząc ruch wrzeciona, powodują obrót tarczy podziałowej 4, gdy jej rygiel 5 jest wyłączony. Zatem obrót korby 6 przy wyłączonym ryglu 7 powoduje nie tylko obrót wrzeciona, lecz również - za pośrednictwem przekładni kół wymiennych - obrót tarczy podziałowej 4 w kierunku zgodnym z kierunkiem obrotu korbki lub przeciwnym. Mechanizm ten jest wykorzystywany do podziału różnicowego
TRZPIEŃ FREZARKI
1. Kołnierz
2. Wpust
3. Tulejka obrotowa
4. Nakrętką
Frezy nasadzane zamocowuje się je na trzpieniu frezarskim o średnicy odpowiadającej średnicy otworu we frezie. Trzpień jest ponadto zaopatrzony w rowek wpustowy, podobnie jak frez. Po nasadzeniu na trzpień unieruchamia się go za pomocą wpustu 2, łączącego trzpień z frezem
Odległość freza od kołnierza 1 trzpienia ustala się za pomocą pierścieni dystansowych 5, nakładanych na trzpień. Po ustaleniu położenia freza nakłada się na trzpień brakujące pierścienie dystansowe i tulejkę obrotową 3 (służącą do uchwycenia w podtrzymce maszyny) oraz całość skręca nakrętką 4.. następnie ustawia się trzpień frezarski w stożkowe gniazdo we wrzecionie frezarki i panewkę podtrzymki. Oprócz trzpieni długich stosuje się niekiedy trzpienie frezarskie krótkie, zamocowywane tylko we wrzecionie.
Frezy trzpieniowe nie wymagają stosowania oddzielnych trzpieni do ich zamocowania, gdyż z własnymi trzpieniami tworzą całość.Typowym frezem trzpieniowym jest frez palcowy