Dekolonizacja

DEKOLONIZACJA proces likwidacji kolonializmu w świecie, który rozpoczął się po II wojnie światowej.

ISTOTA
- dążenie państw kolonialnych do samostanowienia i pełnej niezależności od potęg kolonialnych
- państwa zachodnie utrzymywały kolonie tam, gdzie było to możliwe (potrzeby powojennej odbudowy) a przyznawały niepodległość przez kolonie (nierzadko wiązało się to interwencjami zbrojnymi)

PRZYCZYNY
- potrzeba głębokich przemian społecznych i gospodarczych
- eksploatacja kolonii na potrzeby potęg kolonialnych w czasie wojny (potencjał gospodarczy, ludnościowy)
- upowszechnienie zasady równości państw po II wojnie światowej
- chęć uniezależnienia się państw kolonialnych W Afryce w latach 50. i 60. kolonie uzyskiwały niepodległość. Rok 1960 to rok Afryki bo wtedy uzyskało niepodległość 17 państw

Dekolonizacja Afryki

Algieria była pierwsza - w kolejnej dekadzie liczne państwa afrykańskie proklamują niepodległość. Proces dekolonizacji uwalnia liczne konflikty graniczne, odgrzewa dawne spory międzyplemienne i wywołuje masowe ruchy ludności. Wybuchają kolejne kryzysy uchodźcze - Gwinea, Burundi, Mozambik, Etiopia, Angola. W 1969 roku Organizacja Jedności Afrykańskiej podpisuje konwencję dotyczącą uchodźców, w czym swój udział mają działania dyplomatyczne Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców, Sadruddina Aga Khana. Migracje w Afryce nie ustają - w 1972 roku UNHCR organizuje repatriację 200 tysięcy uchodźców z południowego Sudanu; jednocześnie jednak Idi Amin zmusza do wygnania z Ugandy 40 tysięcy Azjatów, a 170 tysięcy mieszkańców Burundi opuszcza kraj w wyniku krwawych walk. W 1977 roku rozpoczyna się trwająca do dziś wojna w Rogu Afryki, w 1989 roku w Liberii (700 tysięcy uchodźców), w 1997 w Sierra Leone (400 tysięcy). Obecnie w Afryce bez dachu nad głową pozostaje 7 milionów osób.

W 1992 roku UNHCR przeprowadził w Mozambiku jedną z największych i najbardziej udanych operacji repatriacyjnych - dzięki niej 1,7 miliona osób wróciło do domu.

Dekolonizacja Azji

Postępujące tuż po wojnie tendencje wolnościowe wśród państw na dalekim wschodzie wymusiły niejako na dawnych kolonialnych potęgach wycofanie się z ogarniętych zamieszkami krajów. Zarazem zarówno Wielka Brytania jak i Francja starały się możliwie jak najlepiej zabezpieczyć swoje gospodarcze interesy w przyszłych, wolnych państwach. Niestety, proces kształtowania się nowych państwowości przeważnie przechodził przez okres konfliktu zbrojnego. Najlepszym przykładem jest sprawa statusu Kambodży i Laosu, w których Francuzi usiłowali utrzymać kontrolę za pomocą siły. Japończycy zostali usunięci z Kambodży we wrześniu 1945 roku, a na początku następnego roku kraj ten uzyskał autonomię. Trwała w nim jednak krwawa wojna domowa; lewicowe i nacjonalistyczne bojówki dokonywały masowych mordów na przedstawicielach francuskich władz i ich sojusznikach. W końcu, podobnie jak Wietnamowi, Francja zdecydowała się przyznać Kambodży wolność w ramach Unii Francuskiej. Do 1949 roku zarówno Kambodża jak i Laos stały się niepodległymi państwami z prozachodnimi rządami.

Jednakże same lata pięćdziesiąte okazały się przełomowe dla wzrostu napięcia w regionie. Daleki wschód stał się areną konfliktów. Oba mocarstwa USA i ZSRR poszukiwały w regionie sojuszników. Później zaś, walcząc praktycznie za ich pośrednictwem, walczyły o hegemonię nad całym Dalekim Wschodem.