Interpretacja utworu Mikołaja Reja "Żywot człowieka poczciwego".

Utwór Mikołaja Reja pt.: „Żywot człowieka poczciwego” mówi o życiu szlachcica w czasie następujących po sobie porach roku. Zawarte są w nim poglądy na temat życia i człowieka. \"Żywot człowieka poczciwego\" Reja jest utworem parenetycznym - czyli propagującym pewien wzór osobowości, który ma być wzorem dla czytelnika.

W utworze występuje narracja. Niejako, że był on spisany pod koniec życia Reja możemy wnioskować, iż sam autor przekazuje nam swoją receptę na życie, ukazując - jako przykład - postać szlachcica. Adresatami utworu są bowiem wszyscy ludzie, którzy szukają sensu w życiu i pewnej recepty na to, jak dobrze je przeżyć. Rej zwraca się do nich miło. W utworze mamy do czynienia z rodzajem liryki pośredniej. Występują tu bowiem opisy przyrody „Anoć niosą jabłuszka, gruszeczki, wisneczki, śliweczki z pirwszego szczepienia twego”, a także podmiot liryczny jest ukryty.

„Żywot człowieka poczciwego” jest wyznaniem autora. Jest jakby filozoficznym testamentem i pożegnaniem ze światem jednocześnie. Występują w nim archaizmy: „krotofil”, „snadnie”, „szczepków”, „ochędożyć”. Czytając dalej napotykamy na epitety: „młode masłka”, „jajka świeże”, „mała rozkosz”. W utworze dominuje język bardzo charakterystyczny dla Mikołaja Reja. Są to bowiem przeróżne zdrobnienia: „pieski”, zajączek”, kurki”, „ogóreczki”, jak też przywołane w tekście przykłady z życia wzięte. Występują także długie, rozwlekłe zdania: „A w każdym z tych czasów i potrzebnego a roznego gospodarstwa, i rozkoznych czasów i krotofil swych w swoim onym pomiernym a w spokojnym zywocie poćciwy człowiek może snadnie użyć”. Charakterystyczne dla Reja są także liczne zapytania w wierszu: „(...)i sobie pożytek uczynić?”, zwroty bezpośrednie do czytelnika: „Tamże sobie możesz kazać i pieski, jeśli je masz, wywrzeć(...)”, a także zmiękczenia wyrazów: „źwirzem”, „doźrzeje”. Rej w \"Żywocie człowieka poczciwego\" mówi, że szlachta i ziemiaństwo żyją w rytm cyklicznych zmian pogody. Dlatego muszą znać się na pracach w polu i przestrzegać ich wykonywania, a wtedy przyroda nagrodzi ich trud obfitymi plonami.

W utworze, Mikołaj Rej zamieścił opis życia szlachcica - ziemianina, któremu gospodarowanie zapewnia dostatek i jest źródłem wielu radości i satysfakcji. Życie jest podporządkowanie naturalnym zasadom i każdej porze roku - wiośnie, latu, jesieni, zimie odpowiada pewien etap życia, a mianowicie dzieciństwo, młodość, wiek dojrzały i starość, którą Rej ukazuje jako spokojne, pogodne bytowanie. Rej znał doskonale ziemiańskie życie w najdrobniejszych szczegółach z własnego doświadczenia i obserwacji, dlatego opis jest realistyczny. Często autor odwołuje się do przyrody i przytacza wiele jej przykładów. Wskazuje i opisuje czynności, jakie należy robić w każdej z pór roku. Tytuł utworu „Żywot człowieka poczciwego” doskonale pasuje do tekstu. Jest w nim bowiem opisane przykładne życie człowieka. Do utworu można przypasować dwa dzieła Pietera Bruegela: „Myśliwi na śniegu” oraz „Sianokosy”. Oddają one bowiem klimat utworu i są jakby przedstawieniem jego treści w formie postaci i koloru. Na płótnach Bruegela „Myśliwi na śniegu” są przedstawieni ludzie tacy, jakich opisał w swoim dziele Rej – myśliwych w zimie na polowaniu. Tak samo jest z jego następnym obrazem pt.: „Sianokosy”. Są na nim przedstawieni udzie w czasie żniw i przygotowań do jesieni. W „Żywicie człowieka poczciwego” łatwo odczytać filozofię stoicką, ponieważ nieobca jest Rejowi zasada złotego środka. Wśród haseł Reja funkcjonują : spokój, umiar, cnotliwe życie zgodne z naturą i rozumem. W utworze zawarty jest także epikureizm. Nie zakazuje on z całkowitej rezygnacji z korzystania z dobrodziejstw natury i wsi, namawia do umiarkowanego czerpania z rozrywek.

Odzwierciedlona została w tym utworze rejowska radość życia, umiłowanie domu rodzinnego, najbliższych, pracy ziemiańskiej i przyrody. Ten portret szlachcica-ziemianina ukazuje człowieka kierującego się powszechnie uznanymi cnotami i żyjącego zgodnie z naturalnymi prawami cyklu biologicznego. Z wielkim kunsztem, radością i znajomością rzeczy opisuje Rej przyjemności płynące z życia na wsi. Wiersz ten odnajduje odzwierciedlenie w czasach obecnych i mógłby być receptą na życie dla wielu ludzi, którzy nie potrafią cieszyć się z rzeczy (nie)całkiem błahych...