Pożegnanie z Marią

Epoka
Współczesność
• Tragiczne doświadczenia II wojny światowej
• Holokaust
Dzieło
Tom opowiadań Pożegnanie z Marią (1948)
Ważne utwory: Pożegnanie z Marią, Dzień na Harmenzach, U nas w Auschwitzu…, Proszę
państwa do gazu, Ludzie, którzy szli
Forma utworu
• Narrator: człowiek obeznany z realiami obozu – vorarbeiter Tadek; zamierzona
kreacja autorska, choć imię sugerowałoby autobiograficzność tekstu.
• Narracja: behawiorystyczna – więźniowie przedstawiani od strony gestów i zachowań
(redukcja psychiki).
• Opis: bardzo szczegółowy, niekiedy brutalny.
• Język: pozbawiony emocjonalności, liczne idiomy nazywające realia obozu (np. blokowy,
kapo, kanada, muzułman, stary numer), swoiste obozowe esperanto – mieszanina
różnych języków, pozwalająca porozumieć się ludziom różnych narodowości.
Bohaterowie
• Ludzie zmuszeni przez realia wojny do kombinowania, kradzieży. W większości pozbawieni
indywidualnych rysów więźniowie obozu – ludzie zlagrowani, bez wartości
moralnych, starający się przeżyć za wszelką cenę (Żyd Beker, który zabił własnego
syna za kradzież chleba, Iwan, Henri, Andriej).
• Tadek – młody poeta pracujący w składzie budowlanym (Pożegnanie z Marią), później
więzień Oświęcimia – vorarbeiter, człowiek znający i akceptujący zasady życia
obozowego.
• Maria – kobieta stworzona do miłości, a zarabiająca sprzedażą bimbru, w Pożegnaniu
z Marią aresztowana i zabita w obozie koncentracyjnym. Adresatka listów pisanych
przez Tadka w obozie.
Pożegnanie z Marią
jako utwór o…
• wstrząsających realiach
życia obozowego, obóz
jako wytwór systemu totalitarnego,
• planowej organizacji zagłady
Żydów,
• zdeterminowaniu człowieka
przez historię i biologię,
podatności ludzi na zło,
• zagładzie wszelkich wartości
moralnych, nietrwałości
etyki i kultury w czasach
nieludzkich, relatywizmie
etycznym,
• upadku kultury europejskiej
(jego efektem są obozy).
Autor
Tadeusz Borowski
(1922 – 1951)
Pisarz należący do tragicznego
pokolenia Kolumbów; debiutował
w 1942 r. tomem poezji Gdziekolwiek
ziemia. Aresztowany w 1942,
trafił na Pawiak, a później do hitlerowskich
obozów: Oświęcimia
i Dachau. Autor opowiadań obrazujących
obozowe życie: Pożegnanie
z Marią (1948) i Kamienny
świat (1948). Po wojnie publicysta
i pisarz zaangażowany w stalinizm,
zmarł śmiercią samobójczą.