"Romantyczność" A. Mickiewicza.

Romantyczność

Ballada A. Mickiewicza wydana w słynnym tomiku wierszy w 1822 r.

Treść

Ballada "Romantyczność" to udramatyzowana scenka, w której obłąkana dziewczyna Karusia rozmawia ze swoim zmarłym kochankiem, którego widzi co noc we śnie. Zjawa jest biała jak chusta, ma zimne dłonie i znika kiedy zaczyna świtać, kiedy pierwszy kur zapieje. Dziewczyna obawia się zjawy, jednocześnie prosi, aby ukochany nie opuszczał jej. Obłąkanej przygląda się tłum wiejskich ludzi i mędrzec. Z postawą ludu, który współczuje rozpaczającej dziewczynie, solidaryzuje się sam poeta:

"I ja to słyszę, i ja tak wierzę,
Płaczę i mówię pacierze".

Natomiast mędrzec, czyli jak sam poeta wyjaśnił Jan Śniadecki, szydzi z dziewczyny, ludu i poety, mówiąc:

"Ufajcie memu oku i szkiełku
Nic tu nie widzę dokoła.
Duchy karczemnej tworem gawiedzi,
W głupstwa wywarzone kuźni,
Dziewczyna duby smalone bredzi,
A gmin rozumowi bluźni".

Replika poety staje się hasłem naczelnym romantyków polskich:

"Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko (...)
Miej serce i patrzaj w serce".

Problematyka

W balladzie tej są głoszone typowo romantyczne poglądy, które wyrażają się nie tylko w głoszeniu bezwzględnej wyższości uczucia nad rozumem, czy też w wprowadzeniu ludowej bohaterki, obłąkanej Karusi, będącej odmianą bohatera werterowskiego (patrz hasło: "Cierpienia
młodego Wertera"). Romantyczne jest także poczucie niezrozumienia i osamotnienia, motyw nieszczęśliwej miłości:

"Nie lubię świata,
Źle mnie, w złych ludzi tłumie".

W utworze pojawiają się dwa tematy: przeżycia dziewczyny i reakcja otoczenia. Tło wiejskie, małomiasteczkowe, akcja w dzień. Dziewczyna rozpacza, widzi ukochanego będąc w transie. Chce odejść, bo ludzie nie rozumieją jej uczuć. Cechy romantyczne to: nieszczęśliwa miłość, życie we własnym świecie, bunt przeciwko zastanej rzeczywistości, znamiona obłędu. Dziewczynę obserwuje podmiot liryczny razem ze starcem i tłumem ludzi. Ludzie zachowują się różnie, można wyróżnić trzy typy zachowań:

- boją się duszy kochanka - wierzą, że ona z nim naprawdę rozmawia - to jest to, w co wierzą prości ludzie
- narrator wierzy i czuje to, co się dzieje, stara się zrozumieć, wierzy w istnienie świata duchów
- postawa starca - ufa swojemu "szkiełku i oku", nie wierzy w przesądy ludzi

Klasycyzm kontra romantyzm

Świat romantyczny jest przedkładany nad klasyczny (patrz hasło: klasycyzm), bo ma większe możliwości poznania. Rozum nie obejmuje wszystkiego, co istnieje na świecie; widzi tylko świat materialny, a przecież jest też i strona niematerialna, irracjonalna. Programowy charakter ballady "Romantyczność" polega na tym, że do tej pory nikt nie wypowiadał się w takiej formie - odwołanie do ludowości, wprowadzenie "prawd żywych".

Ogólnie ballady charakteryzuje

- tajemniczość
- wiara w możliwości kontaktu ze światem pozazmysłowym
- nieszczęśliwa miłość
- wierzenia ludu
- kierowanie się intuicją, wiarą i uczuciem
- mistycyzm
- bohater z ludu odznaczający się jakąś niezwykłą cechą (np. obłąkany)

Inne ballady kontynuują manifest zawarty w "Romantyczności".