Człowiek wobec życia, Boga i śmierci w Średniowieczu.

Literatura średniowieczna miała charakter moralizatorski. Jej głównym zadaniem było pouczanie ludzi w jaki sposób mają żyć, w utworach szukano wzorców do naśladowania. Literatura ukazywała życie ludzkie, tajemnicę śmierci i Boga - jako sens ludzkiego istnienia.

Utwory średniowieczne były w większości anonimowe, nacisk kładziono głównie na treść, autor nie pisał dla własnej sławy lecz dla chwały Boga i pożytku innych ludzi. W „Legendzie o św. Aleksym” ukazane zostało całkowite poświęcenie się Bogu, wyrzeczenie się radości życia, by zdobyć aureolę świętości. Dobrowolne odrzucanie dóbr doczesnych, kierowanie się maksymą „memento mori” (pamiętaj o śmierci), życie w skrajnym ubóstwie i czystości było ideałem, do którego dążyć mieli ówcześni chrześcijanie. „Bogurodzica” stała się pierwszym hymnem polskim, najważniejszą pieśnią narodową. Jest to dowód na to, że Bóg był w średniowieczu najważniejszy, oddawano Mu cześć poprzez poświęca-nie utworów Jego Matce i świętym. „Boska komedia” pokazywała wędrówkę człowieka przez zaświaty, piekło: miasto utrapienia, pełne wiekuistych mąk i odrażających scen, czyściec: ludzi czekających na pokutę; raj: krainę duchów, dobra i pokoju. Podkreślanie wagi ludzkiego życia i jego konsekwencji (raj, czyściec lub piekło) miało utwierdzać w wierze w Boga, w Jego sprawiedliwość i władzę nad światem. W utworze „O zachowaniu się przy stole” nakazywano, by mężczyźni okazywali szacunek kobietom, gdyż są one odbiciem Matki Boskiej na ziemi.

Literatura miała kształtować ludzkie charaktery, dawała wskazówki jak żyć, by postępować godnie. W „Kronikach” Galla Anonima król został przedstawiony jako pobożny, sprawiedliwy, mądry władca, prowadzący nienaganne życie. Bardzo ważne dla niego było dobro kraju i chluba kościoła. Król, jako najważniejsza osoba w państwie, był wzorem dla swoich poddanych. „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” ukazywała wszystkie stany społeczne w bardzo krytycznym świetle: księża nie wypełniali swoich obowiązków i używali uciech cielesnych, kobiety były rozpustne, sędziowie wydawali niesprawiedliwe wyroki. Utwór miał uświadomić ludziom średniowiecznym, że śmierć przychodzi po wszystkich, a to co mamy i tak musimy stracić. Krytyka ówczesnych stosunków społecznych sygnalizowała, że ludzie powinni zmienić swoje podejście do spraw doczesnych.

Przejście z ziemskiego życia do wieczności zawsze przerażało człowieka. W literaturze średniowiecznej śmierć uległa personifikacji, ukazywano ją jako odrażającą, wywołującą grozę i przerażenie kobietę. Przychodziła do każdego, bez względu na to, czy człowiek był dobry, zły, bogaty czy biedny. Wobec śmierci wszyscy byli sobie równi. Bohater „Pieśni o Rolandzie” umarł modląc się i jednając z Bogiem, nie było w nim strachu ani przerażenia. Śmierć przestała być straszna, ponieważ niebawem miał spotkać się ze Stwórcą, a jego życie, pełne chwalebnych czynów, zasługiwało na nagrodę u Boga. Utwór ukazywał w jaki sposób powinni żyć rycerze, o co walczyć i jak umierać. Roland był wzorcem dla wojowników średniowiecznych, jego historia zawierała w sobie isto-tę ówczesnego spojrzenia na miejsce człowieka wobec Boga, życia i śmierci.

Literatura średniowieczna miała charakter dydaktyczny, kreowała różne wzorce postępowania wobec wiary, życia i śmierci. Jednoznacznie potępiała złe czyny, gloryfikując dobro i te ideały, które dobru służyły. Stąd tak rozpowszechniony wzór rycerza, dzielnego, oddanego sprawie, której służył, wierny Bogu. To co zawsze towarzyszyło wojnie: zdrada i okrucieństwo, chciwość i przemoc nie znajdowało u autorów uznania. Rycerskie zachowanie to ideał pięknego życia wiążącego się zawsze z pobożnością. Literatura średniowieczna przywoływała zdarzenia i osoby wyróżniające się na tle innych pozytywnymi cechami, w moralizatorski sposób nakłaniając do naśladowania.