Przedstaw treść i problematykę trzech wybranych mitów greckich i udowodnij , że mają charakter uniwersalny i ponadczasowy.

Mit –jest narracyjną opowiescią o wierzeniach jakiejś społeczności , przewaznie archaicznej .Mitologia grecka powstawała przez wieki , co było zwiazane z podejmowaniem przez starozytnych Greków prób zrozumienia otaczajacego ich świata , wytłumaczenia zjawisk , z jakimi stykali się na co dzień. W mitologi spotykamy się z opisem róznorakich postaw ludzkich i ich oceną .Bohaterami mitów sa najczęsciej bogowie , ale sposób ich przedstawiania powoduje , że odnosimy wrazenie , jakby byli oni ludźmi , ponieważ wygladaja tak , jak ludzie , rzadzą się ustalonymi prawami , prowadza ze soba walki bywaja podstepni i msciwi – a więc mają typowo ludzkie cechy .Taki sposób przedstawiania bogów to antropomorfizm . W mitach zostały utrwalone pierwowzory typowych postaw i zachowań ludzkich-archetypy.

Mitologia – zbiór mitów danej społeczności , system wierzeń religijnych .
ludzi , władca olimpu.Atena –bogini madrości . Wierzenia starożytnych Greków: mitologia, Hellada, politeizm- wielobóstwo, bogowie wyglądali jak ludzie, mieli ludzkie wady, byli nieśmiertelni i wiecznie młodzi. Herosi półbug obdarzony mocną siła, Herkules, Achilles- potomkowie boga i człowieka. Olimp góra- siedziba Bogów, Ambrozja (nektar) napój bogów dawał wieczne życie, każdy bóg miał swój zakres władzy, Zeus król bogów (piorun), żona i siostra Hera (bogini ogniska). Dometer- urodzaju, Afrodyta- miłości powstaje z piany morskiej, Atena- wojny, Posejdon- morza, Hefajstos- ognia (kowal), Ares- wojny, Hades- podziemia, Eros- miłości, Hermes- kupców i złodziei, Apol- sztuki, Dionizos- wina i rozpusty


Ze względu na funkcje mity dzielimy na :

I. Poznawcze – dzieki mitom ludzie wyjasniali pewne niezrozumiałe związki czy rady .
II. Swiatopodglądawcze –mity były podstawą wierzeń religijnych , ukształtowała swiatopogląd Greków.
III. Sakralne – to znaczy że mity przedstawiały wzorce rytualnych obrzedów , nakazywały jak trzcić Boga .

Podział mitów :

1. Mit teogoniczny np:”Afrodyta z piany morskiej”.


Afrodyta nie miała ani ojca, ani matki. Lecz nie uważała się za biedną sierotę. Pewnego ranka wyłoniła się z piany morskiej. Wydaje się, że ją oczekiwano, bo powitały ją Wdzięki, Uśmiechy, Igraszki i inne wesołe bóstewka. Służebnice wytarły Afrodytę, ubrały, uczesały, a potem sprowadziły wózek i zaprzęgły do niego gołębie. W ten sposób dostała się na Olimp. Pojawienie się Afrodyty w pałacu było zaskoczeniem. Zazdrosne Hera i Atena zastanawiały się jak pozbyć się przybłędy. Lecz nic jej nie zrobiły, bo wszystkich podbiła swym wdziękiem. Po tym zdarzeniu stała się boginią miłości, ale najpierw sama się zakochała i poznała wszystkie uczucia i cierpienia. Wybrańcem jej serca był Adonis, piękny myśliwy. Afrodyta wstawała o każdym poranku, aby towarzyszyć Adonisowi. Pewnego razu myśliwego poszarpał dzik. Bogini przybyła za późno. Po tym wydarzeniu poszła do Dzeusa i poprosiła go, aby wyprowadził duszę kochanka z królestwa podziemi. i tak pół roku Adonis spędzał na ziemi, a drugie pół w Hadesie. Afrodyta najchętniej przebywała na Cyprze i właśnie tam zdarzył się pewien cud w domu króla Pigmaliona. Zamiast rządzić państwem wolał rzeźbić. Raz chciał wcielić swoje marzenia w kamień. Wyrzeźbił przepiękną kobietę i się w niej zakochał, lecz cierpiał bo marmur nie mógł do niego przemówić, ani się uśmiechnąć. Pewnego razu zatopiony w swojej rozpaczy poczuł, że ktoś dotyka go ręką. Gdy się obejrzał, okazało się, że był to ten posąg, który został zmieniony przez Afrodytę w żywą kobietę. Król nazwał ją Galatea i uczynił z niej królową. Później ona urodziła mu syna, który nazywał się Pafos. Książe w przyszłości założył miasto swego imienia i zbudował w nim świątynię dobrej bogini Afrodyty.
Przedstawiano ją na posągach ubraną w sukni do kostek, w ręce trzymała owoc lub kwiat. U jej stóp siedziały gołębie. Najpiękniejszy posąg wyrzeźbił Praksyteles w IV w. p.n.e.. Na freskach pompejańskich widać ją łowiącą ryby na wędkę lub płynącą w muszli po morzu.


2.Mit antropogeniczny (o powstaniu człowieka ):

Najbardziej z tej grupy znany jest mit o “Prometeuszu”-tytanie , który tak pokochał ludzi , że był gotów na cierpienie dla ich dobra . Uważano że Prometeusz stworzył człowieka – “ ulepił go z gliny pomieszanej ze łazmi”, “duszę…..dał mu z ognia niebieskiego”.Prometeusz opiekował się ludxmi , co otwarcie potepiał Zeus .W koncu tytan posunął się do tego , że wykrał z Olimpu ogień i ofiarował go ludziom . Został za to okrutnie ukarany :Zeus kazał przykuć go do skały , a ogromny orzeł codziennie wyrywął mu watrobę . Postawa Prometeusza (postawa prometejska ) jest postawą humanitarną , pełną miłości do człowieka i gotowości poświęcenia się za niego , bunt zaś ,skierowany przeciwko największym świętościom , nazywany jest buntem prometejskim .

3.Mit genealogiczny ( o rodach ludzkich )na przykładzie mitu “Historia rodu Labdakidów”.

Edyp, przybrany syn króla i królowej Koryntu, odwiedzając wyrocznię delficką usłyszał, że zabije ojca i ożeni się z własną matką. Nie znając swej przeszłości sądził, że władcy Koryntu są jego prawdziwymi rodzicami. Chcąc uciec przeznaczeniu, opuszcza Korynt na zawsze. Na jednej z dróg zabija człowieka nie wiedząc, że był to Lajos, jego ojciec. Przybywa do Teb, gdzie rozwiązuje zagadkę straszliwego sfinksa i uwalnia od niego miasto. Zostaje królem Teb i żeni się z wdową po Lajosie, własną matką. Ma z nią dwóch synów - Eteoklesa i Polinika oraz dwie córki - Antygonę i Ismenę. Gdy odkrył prawdę o sobie, oślepił się i opuścił Teby. Dwaj synowie, na których spadł obowiązek rządzenia państwem, nie mogli pogodzić się ze sobą i Eteokles zmusił brata do opuszczenia miasta. Ten, pragnąc zemsty, udał się do Argos i doprowadził do najazdu wrogich Tebom sąsiadów. W czasie walki bracia stoczyli śmiertelny pojedynek i obaj polegli. Napaść odparto, królem Teby został Kreon, brat królowej. Nakazał pogrzebać z honorami Eteokla, który zginął w obronie ojczyzny, zaś ciało zdrajcy Polinika pozostawić nie pochowane na pastwę psom i sępom. Tę decyzję Kreona poznajemy z rozmowy Antygony z Ismeną, rozmowy, która rozpoczyna akcję tragedii. Obie siostry wiedzą, że kto nie usłucha nakazu Kreona, temu grozi śmierć. W imię praw boskich i miłości siostrzanej Antygona postanawia pogrzebać ciało brata. Rezygnuje z pomocy siostry, która owładnięta strachem, chce odwieść ją od tego zamiaru. Antygona złamała rozkaz Kreona i została skazana na śmierć. Najbardziej istotny w utworze jest konflikt, czyli starcie się dwu przeciwstawnych racji. Argumenty Kreona, uzasadniające jego rozkaz, wydają się być słuszne. Czując się odpowiedzialnym za kraj, którym rządzi, wie że zdrajca musi być ukarany i że o tej karze muszą wiedzieć wszyscy. Antygona natomiast nie decyduje się na bunt przeciwko prawom boskim i wybiera mniejsze zło, czyli bunt przeciwko prawu Kreona. Utwór ten jest ostrzeżeniem, jest rozwinięciem stwierdzenia, że "pycha przychodzi przed upadkiem" (Stary Testament - "Księga Rodzaju"). Pycha gubi człowieka.

Wszystkie zamieszczone mity w pracy mają charakter uniwersalny i ponadczasowy , wskazuje na to choćażby przekazując tematyka o prawddzie ,o wierzeniach starożytnych Greków . Mówią także o kondycji człowieka jako istoty słabej , która potrzebuje odniesienia do istot wyzszych , opieki bożej.Jednym słowem są punktem odniesienia dla późniejszych artystów , którzy czerpią z mitologi np: “Lot Ikara”,Jan Kochanowski -“odprawa posłów greckich” i motywy mitologiczne we fraszkach i trenach .