Zagadnienia z metodologii II

11 Wskaźniki dzielimy na:
1. W. definicyjne
2. W. empiryczne
3. W. inferencyjne
Ad.1 Wskaźniki definicyjne wskazują na rodzaj powiązania wskaźnika z wartością wskazywaną. Za ich pomocą definiowana jest cecha mająca być przedmiotem badania. Dobór wskaźnika do określonego zjawiska polega na uprzednim zdefiniowaniu pojęcia tego zjawiska, które wskaźnik ma wyrażać.
Ad. 2 Wskaźniki empiryczne są wtedy, gdy zarówno cecha wskazywana jak i wskaźnik dają się zaobserwować. Tym samym relacja zachodząca między wskaźnikiem a cechą wskazywaną ma charakter związku empirycznego, rozstrzygalnego bezpośrednio na podstawie dokonanych obserwacji.
Ad. 3 O wskaźniku inferencyjnym mówimy wtedy, gdy wskaźnik nie definiuje zjawiska wskaźnikowego i nie jest ono obserwowalne. O wystąpieniu danego zjawiska wnioskujemy w sposób pośredni, tzn., że dane zjawisko zaszło, choć ma ono charakter właściwości ukrytej. Np. występowanie podczas egzaminu wypieków na twarzy można przyjąć za wskaźnik inferencyjny stanu zdenerwowania studenta.
W badaniach pedagogicznych nie zawsze można posługiwać się jednym ?czystym" wskaźnikiem. Niekiedy zachodzi potrzeba wykorzystania w badaniach innych wskaźników. Zależy to od rodzaju podjętej problematyki badawczej, przedmiotu badań jak i złożoności i umiejętności doboru wskaźników. Wtedy zachodzi potrzeba jednoczesnego wykorzystania wszystkich trzech uprzednio scharakteryzowanych wskaźników lub ich kombinacji. Wskaźniki te można podzielić na:
1. Wskaźniki definicyjno-empiryczne
2. Wskaźniki inferencyjno-definicyjne
3. Wskaźniki empiryczno-inferencyjne
4. Wskaźniki empiryczno-definicyjno-inferencyjne
Wskazując na możliwość wykorzystania w badaniach różnych wskaźników, należy podkreślić, że trafność ich doboru uzależniona jest od znajomości związków łączących wskaźniki ze zjawiskami wskazywanymi.
12 Prawa nauki i generalizacje historyczne
Prawa nauki- są to twierdzenia które powinny realizować następujące wymogi:
1) być ściśle ogólne ni powinny być równoważne skończonej liczbie zdań atomowych lub podstawowych
2) zawsze muszą być epistemologicznie otwarte
3) przeważnie są ontologicznie otwarte
4) poprzednik twierdzenia powinien formułować w terminach ogólnych warunki spełnienia następnika bez podawania obszaru czasoprzestrzennego czasoprzestrzennego którym owe warunki zachodzą
5) spełnia funkcje:
a) opisu zjawisk, cech, zdarzeń, relacji
b) wyjaśniania zjawisk,cech,zdarzeń, relacji
c) przewidywania zjawisk, cech, zdarzeń relacji
Generalizacje historyczne- są to twierdzenia :
1) przeważnie numerycznie ogólne, równoważne skończonej klasie zdań jednostkowych,
2) zazwyczaj epistemologicznie otwarte
3) przeważnie ontologicznie zamknięte
4) których poprzednik jako warunki podaje obszar czasoprzestrzenny spełnienia następnika lecz nie są to warunki wystarczające
warunki te służą głównie opisowi i wyjaśnianiu , a przewidywanie dotyczy raczej zjawisk przeszłych
13 twierdzenia tautologiczne i eliptyczne
Tw. eliptyczne- nie wiadomo czy sa zdaniami ogolnymi czy szczegolowymi, treść nie zawiera zadnych wskazoek, nie jest jednoznacznie określona.Tworzenie tych zdań jest rzeca niewlasciwa trzeba je przeksztalcic w :
-uniwersalne prawa nauki dodajac uniwersalna kwantyfikacje , okreslajaca czy jest ogolnym prawem nauki czy statystycznym
-na ogolne prawa nauki podajac ich zakres , zastosowac w jakich warunkach jest ono [rawdziwe
-w generalizacje hostoryczna, precyzujac w ramach jekigo społ., epoki kultury jest ono prawdziwe
-w zdanie szczególowe , stwoerdzajac , ze w kilku przypadkach jest jak ono glosi
Tw. tautologiczne
zdania sa prawdziwe prez zagwaranowaneterminy uzyte najczesciej w logice, matamatyce, nieczego nie wyjasnieja , daja pozór wyjasnienia.Unikniecie tautologii jest takie, by nie przypisywac w stwierdzeniu dyspozycji, opisac te zachowania , ktore maja dopiero zastac wyjasnione,poprzednik i nastepnik nie moge byc takie same
-tautologie czesciowe -okolicznoosci iiz terminy uzyte w poprzedniku stwierzden maja elementy wspólne z tym , co jest uzyte w nastepniku
14 problem badawczy, hipoteza, operacjonalizacja
*problem badawczy- rodzaj zadania (sytuacji), którego podmiot nie może rozwiązać za pomocą posiadanego zasobu wiedzy. Jego rozwiązanie jest możliwe dzięki czynności myślenia produktywnego, które prowadzi do wzbogacenia wiedzy przedmiotu. Problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie.
*Hipoteza jest najczęściej wyjaśniana jako propozycja twierdzenia naukowego. Jest propozycją odpowiedzi na pytania zawarte w problematyce badawczej. Najczęściej źródłami hipotez są : 1) wyniki teoretycznych rozważań; 2) dotychczasowe badania z tego zakresu; 3) inwencja twórcza i pomysłowość badacza. Hipotezy badawcze powinny spełniać następujące wymogi :
- odnosić się jednoznacznie do problematyki, tzn. dostarczać propozycji odpowiedzi na pytania wynikające z problemów
- posiadać uzasadnienie, które jest najczęściej odwołaniem się do wiedzy teoretycznej lub empirycznej z zakresu danej problematyki. Często wystarczającym uzasadnieniem hipotezy jest podanie jej źródła.
- Posiadać warunki sprawdzalności. Dlatego należy stwierdzić, czy hipoteza jest propozycją twierdzenia a) jednostkowego bądź ogólnego; b) bezwyjątkowego lub probabilistycznego; c) szczegółowego lub uniwersalnego.
*Operacjonalizacja celów szczegółowych to formułowanie ich w postaci obserwowanych zmian i mierzalnych zachowań. Cel operacyjny to jasno wyrażone zamierzone osiągnięcie badacza. W toku operacjonalizacji cel ogólny ulega: sprecyzowaniu, uszczegółowieniu, konkretyzacji, odarciu z otoczki emocjonalnej, upodmiotowieniu.operacjonalizacja - wyrażenie pojęć i terminów teoretycznych w kategoriach operacyjnych (jednoznaczne terminy), dobór wskaźników, zbiorowości do badań - kategorii społecznej, metod i technik, źródła badań;
15 schemat nomologiczno- dedukcyjny
Poprzednik jest warunkiem niezbednym do wystapienia nastepnika.danie ogóle jest na ogół zdaniem przyczynowym jesli wystapi to nastepuje nastepnik.Wyjasnienie przyczynowe powinno uwzgledniac czasowo przestrzenne ramy od przyczyn do skutkow.