''Święty, asceta, rycerz, władca - typy średniowiecznych bohaterów literackich''.

Średniowiecze było najdłuższą epoką w dziejach nowożytnych. Nazwa "medium aevum", oznacza "wieki średnie". Okres średniowiecza był uznawany za czasy zacofania i upadku kultury. Jednak oprócz zjawisk negatywnych niesie za sobą także wiele pozytywnych.

Jakie postawy, wzorce osobowe parenetyczne kształtowały się w średniowieczu? Skąd brano siłę i wiarę do życia i umartwiania się? Czym przede wszystkim się kierowano? Co było celem życia?

Cechą charakterystyczna średniowiecza był teocentryzm, czyli ''Bóg w centrum''. Bóg był najwyższą wartością, ośrodkiem wszystkich działań. To właśnie głęboka wiara w Boga spowodowała ukształtowanie się typowych wzorców osobowych jak asceta, święty, a nawet rycerz, czy władca.

W epoce średniowiecza większość dzieł była anonimowa, ponieważ uważano, że natchnienie do napisania dzieła pochodzi od Boga i nie wypadało się pod nim podpisywać. Mimo to, te dzieła przetrwały do dziś, dzięki czemu możemy ich czytać i zachwycać się literaturą powstałą w tamtych czasach.

Przedstawicielem ascety był św. Alaksy (Legenda o św. Aleksym), a za świętego uznano Franciszka z Asyżu. Jego hagiografia została opisana w utworze "Kwiatki św. Franciszka".

Obaj bohaterowie byli chrześcijanami, żyli w ubóstwie, wyrzekli się dóbr doczesnych, pochodzili z zamożnych rodzin. Bez reszty poświęcili swoje życie Bogu i potrzebującym ludziom.

Święty Aleksy poprzez wyrzeczenia umartwiał swoje ciało, oddał cały swój majątek, sobie nic nie pozostawiając, cierpiał głód. Mieszkał - nie rozpoznany - kilkanaście lat na schodach swego domu, był wyszydzany, oblewany pomyjami. Trudno dzisiejszemu człowiekowi wyobrazić sobie, skąd taka zwykła istota brała na to wszystko siły, a to spowodowała tylko wiara w Boga. Bóg poprzez postawę Aleksego pokazał, że Jego wyroki są bardzo tajemnicze, a moc nieograniczona.

Święty Franciszek przezwyciężył ideał ascety. Pokazał, że ubóstwo nie musi być cierpieniem i przedmiotem wzgardy. Uważał, że wszystko, co stworzył Bóg jest piękne i godne miłości. Dzielił się wszystkim, co posiadał, jednak w przeciwieństwie do Aleksego pozostawiał sobie tylko to, co było niezbędne do życia. Kochał przyrodę, zwierzęta. Potrafił z nimi rozmawiać. Cieszył się życiem...

Idee franciszkańskie pozostały w wielu wierszach wyrażających radość istnienia, miłość do ludzi i zwierząt, np. Jan Twardowski "do świętego Franciszka."

Analizując średniowieczną postawę rycerza, pierwszą myślą, która przyjdzie nam do głowy jest Roland, bohater ''Pieśni o Rolandzie''. Utwór opowiada o walkach Karola Wielkiego na terenach Hiszpanii z Saracenami w 778r.

Roland prezentuje cechy najlepszego rycerza. Był szlachetnie urodzony, uczestniczył w walkach rozsławiających jego imię. Krzepił w sercach pogan wiarę chrześcijańską. Opiekował się wdowami, sierotami. Dla damy serca był opiekuńczy, wierny, adorował ją. Wobec swego pana był lojalny. W czasie walk był odważny, honorowy, odznaczający się nadludzką siłą. Nie zabijał nieuzbrojonego wroga. Opłakiwał swego przyjaciela - Oliviera. Nie poddawał się. W czasie agonii wspominał słodką Francję. rodzinę, swego pana Karola Wielkiego. Unikał grzechu, podłości. Przed wojną przystąpił do spowiedzi, przyjął komunię świętą.

Zbigniew Herbert w ''Przesłaniu Pana Cogito'' zawarł także wartości składające się na etos rycerski, są to, np.: męstwo, uczciwa walka, dążenie do celu. Jednak tekst nie jest zgodny z Biblią, ponieważ Biblia na pierwszym miejscu stawia miłość i potrzebę przebaczania, a Herbert pisze, aby nie przebaczać wrogom, zdrajcom.

W polskiej tradycji najpopularniejszym rycerzem był Zawisza Czarny - bohater spod Grunwaldu.

Ideał średniowiecznego władcy możemy odnaleźć w '' Dziejach Tristana i Izoldy'' . Był nim król Marek, władca Kornwalii. Kochał zarówno Tristana- jako przyjaciela, jak i Izoldę- jako żonę, czystą, szlachetną miłością. Stać go było na współczucie i zrozumienie. Nie był mściwy, a wręcz przeciwnie był dobry, odważny, pobożny, sprawiedliwy, miłosierny. Dla szczęścia swej ukochanej zrezygnował z własnych uczuć. Gdy zastał kochanków śpiących obok siebie, ale oddzielonych mieczem, zlitował się nad nimi, uznał, że są uosobieniem niewinności. Zostawił przy nich swoje rękawiczki, zdjął z palca Izoldy pierścień, zabrał miecz Tristana, pozostawiając na jego miejscu swój. Utwór kończy się śmiercią kochanków, którym Marek wyprawia wspaniały pogrzeb i nie pozwala zniszczyć głogu, łączącego ich mogiły.

W Polsce przykładem idealnego władcy może być Bolesław Chrobry oraz Bolesław Krzywousty.

Z tych rozważań można wnioskować, że epoka średniowiecza niesie za sobą wiele ciekawych tekstów kultury, wykształciły się w niej interesujące i godne podziwu wzorce osobowe.

Mnie najbardziej zaintrygowała postać ascety. Nie spodziewałam się, że można się tak upokarzać przed innymi i pozwalać, aby mną tak poniżano, a przede wszystkim mieszkać w rodzinnym domu jako żebrak. Osobiście nie chciałabym się znaleźć na miejscu Aleksego, ale miłość nie wybiera... Aleksy wybrał miłość do Boga, On był celem życia bohatera, dlatego tak się dla Niego poświęcił.

Moim zdaniem postawą godną do naśladowania jest święty Franciszek, kochający zarówno ludzi, jak przyrodę i zwierzęta.

Sylwia:)