Novell

N O V E L L N E T W A R E

Sieci lokalne stają się często spotykany elementem wyposażenia przedsiębiorstw i instytucji. O ich popularności decyduje często profit (zysk), jaki przynoszą w postaci sprawniejszego zarządzania przedsiębiorstwem. Barierą w ich częstym wykorzystaniu jest niejednokrotnie słaba znajomość możliwości i ograniczeń dotyczących użytkownika sieci. Osoby korzystające z sieci nie zdają sobie sprawy, że same mogą realizować niektóre pomysły na zastosowanie sieci lub, że wystarczy poprosić o pomoc administratora systemu by mieć łatwiejszy dostęp do programów lub drukarek. Sieć lokalna NetWare firmy NOVELL - to zaawansowane oprogramowanie sieciowe umożliwiające budowę sieci lokalnych opartych na różnych rozwiązaniach sprzętowych. Dla wielu instytucji sieć NetWare jest uznawana za standardową. Posiada ona systemy bezpieczeństwa i ochrony sieci, system transakcji baz danych, możliwość dopisywania własnych procesów systemowych i wiele innych cech.
Najprościej sieć lokalną określić można jako połączenie komputerów, które pozwala na jednoczesne korzystanie ze wspólnych dysków i drukarek przez wielu użytkowników. Użytkownicy mogą, na przykład, równolegle wypełniać różne formularze trafiające do jednego pliku rejestrów, który jest przechowywany na dysku sieciowym. O poprawność danych oraz o umożliwienie użytkownikom równoczesnej pracy dbają programy użytkowe i systemy sieciowe. Podobnie, użytkownicy mogą mieć wrażenie, że drukowali równocześnie kilka dokumentów na jednej drukarce obsługującej wszystkie stanowiska sieciowe. To, że ich wydruki nie przemieszały się, mimo że zostały przyjęte przez system w tym samym czasie, jest zasługą działania systemu drukowania sieciowego, który ustala kolejność wysyłania informacji na drukarkę.
Pierwotnie, sieci lokalne ograniczały się do jednego biura lub budynku. Z czasem, dzięki rozwojowi technologicznemu, sieci "lokalne" zaczęły obejmować większy obszar - kompleks budynków lub dzielnicę by dzięki nowym możliwością przesyłania danych umożliwić nieograniczoną strukturą.
Sieć może być opisywana na dwa sposoby:
 Jako logiczna struktura współpracujących modułów oprogramowania systemowego
i użytkowego
 Jako fizyczne połączenie komputerów - odrębnych jednostek tworzących sieć
Stacja obsługi - jest sercem sieci lokalnej. Zarządza systemem plików, systemem ochrony, koordynuje komunikacje między stacjami oraz steruje pracą drukarek i dysków. Użytkownicy sieci mogą kontrolować i sterować działaniem stacji obsługi za pomocą konsoli operatorskiej. Z konsoli można rozpoczynać i kończyć pracę systemu, ustawić czas systemowy, sterować drukarkami i dyskami podłączonymi do stacji.
Stacje robocze. Użytkownicy sieci pracują na własnych stacjach roboczych. Są to przeważnie komputery osobiste klasy IBM PC. Stacje robocze są połączone z siecią za pomocą specjalnych kabli lub też za pomocą modemu telefonicznego. Możliwe jest podłączenie do sieci bez lokalnych stacji dyskietek i dysków(diskless workstation). Standardowo stacje robocze sieci NetWare pracują pod kontrolą systemu operacyjnego MS-DOS w wersji powyżej 3.0. bez kłopotów można również pracować z systemem MS WINDOWS i OS/2. Każda stacja robocza zgłasza żądania i otrzymuje odpowiedzi od stacji obsługi przez programową nakładkę na system. Na stacjach można wykonać wszystkie programy aplikacyjne i narzędziowe, jakie normalnie wykonuje się na komputerze klasy PC
Serwery to elementy sieci, których zadaniem jest obsługa innych jednostek sieciowych. Serwery są specjalizowanymi obiektami systemu, przystosowanymi do efektywnego wykonywania tylko pewnych typów zadań. Realizują polecenia kierowane do nich ze stanowisk roboczych lub innych serwerów.
 Podstawowym serwerem sieci Novell NetWare jest serwer plików, nazywany również składnicą plików (file server). Jest to jednostka udostępniająca dane dyskowe innym obiektom w sieci, chroni dane pracuje jako pomost jest platformą do działania innych modułów oprogramowania sieciowego. Dyski stałe serwera plików określa się jako dyski sieciowe.
 Drugim serwerem, używanym powszechnie w instalacji NetWare, jest serwer drukowania, określany jako stanowisko drukowania (print server). Jest to jednostka sterująca przekazywaniem wydruków pochodzących ze stanowisk sieciowych na wybrane drukarki. Serwer drukowania jest oprogramowaniem, które może być uruchomione na wielu typach jednostek sieciowych.
Drukarki sieciowe z reguły są przyłączone do stacji obsługi. Można podłączyć do pięciu drukarek przez porty równoległe i szeregowe. Dostęp do nich jest możliwy tylko przez system kolejek, dzięki którym mogą z nich korzystać bezkolizyjnie wszyscy użytkownicy. Każda stacja robocza może mieć ponadto swoje lokalne drukarki.
Każda stacja obsługi musi mieć przynajmniej jeden dysk twardy. Mogą to być zarówno dyski wewnętrzna, jak i zewnętrzne. Dyski twarde sieci są dzielone na wolumeny, katalogi i pliki. Każdy dysk sieciowy stanowi jedną lub jest podzielony na więcej fizycznych jednostek zwanych wolumenami. Zwykle jeden wolumen odpowiada jednemu dyskowi sieciowemu, ale może ich być więcej. Rozmiary i nazwy wolumenów ustala się podczas instalacji systemu. Maksymalny rozmiar wolumenu wynosi 255 MB. Każdy wolumen dyskowy może być podzielony na wiele logicznych jednostek nazywanych katalogami. Podział na katalogi powinien odzwierciedlać potrzeby użytkowników, ich różne zadania oraz podział organizacyjny instytucji. Plik jest kolekcją związanych ze sobą fragmentów informacji, zapamiętanych jako jedna jednostka na dysku, wewnątrz katalogu. Użytkownik sieci może tworzyć, nazywać i kasować pliki z katalogów tylko wtedy, gdy ma przyznane odpowiednie prawa.
Pomosty (routers) to elementy instalacji sieciowej łączące oddzielne sieci lokalne. Pomosty stosuje się ze względu na fizyczne ograniczenia rozmiarów pojedynczej sieci, różne typy stosowanego sprzętu sieciowego lub w celu zwiększenia prędkości działania instalacji sieciowej. Fizyczne jednostki, w których działają pomosty, charakteryzują się tym, że są przyłączone do więcej niż jednej sieci. Połączenie pomostem może być realizowane:
 W komputerze - serwerze plików
 W komputerze - pomoście, którego głównym zadaniem jest sprawne łączenie sieci(routing)
Adresowanie w sieci. Jednostki składające się na sieć określa się ogólnie jako węzły (nodes). Tak więc węzłami sieci są: stanowiska robocze, serwery plików i drukowania, pomosty. Oprogramowanie systemu sieciowego rozpoznaje węzły w obrębie jednego segmentu sieci dzięki numerom węzłów (node number). Węzły sieci wymieniają więc informację między sobą adresując ją analogicznie do adresowania listów w systemie pocztowym.
Węzły sieci, choć często działają wspólnie dla osiągnięcia jednego celu, są obiektami bardzo autonomicznymi, niezależnymi od siebie. Poszczególne komputery zasilane są oddzielnie, mogą mieć różne oprogramowanie i systemy operacyjne. Połączenia między węzłami są podatne na zakłócenia elektromagnetyczne i uszkodzenia mechaniczne, oznacza to, że mogą one ulec uszkodzeniu, ale niezależnie od siebie.
Zasoby sieciowe i lokalne. Zamiast mówić o udostępnianiu drukarek i dysków można użyć ogólnego sformułowania: udostępnianie zasobów. Zasób to określenie stosowane wobec elementów systemu, które mogą być przydzielone obiektom działającym w sieci. Zasoby sieciowe to te elementy całego systemu, które są udostępniane jednostką pracującym w obrębie sieci. W tym sensie pliki przechowywane na serwerze plików są zasobami sieciowymi, ponieważ mogą być przetwarzane przez oprogramowanie wielu stanowisk roboczych. Zasoby lokalne to określenie wyróżniające te elementy systemu, które nie są udostępniane na zewnątrz jednostki w środowisku sieciowym. Lokalnym zasobem jest dysk stały stanowiska roboczego, na przykład nie można edytować pliku przechowywanego na innym stanowisku roboczym. Drukarka przyłączona do stanowiska roboczego jest zwykle jego lokalnym urządzeniem. Jednak w odróżnieniu od lokalnego dysku może ją udostępnić innym użytkownikom sieci.
Podczas łączenia stacji roboczej ze stacją obsługi, system żąda podania identyfikatora użytkownika. Wszystkie identyfikatory ustala i wprowadza do systemu administrator sieci. Administrator może stosować również dodatkowe metody ochrony sieci przez wprowadzenie różnych ograniczeń w sposobie korzystania z sieci; czasowe, na numery sieci i stacji roboczych, liczby stacji na których może pracować równocześnie użytkownik. Ochrona za pomocą haseł nie jest obowiązkowa, ale zwiększa bezpieczeństwo danych.. przydzielanie praw pozwala kontrolować dostęp poszczególnych użytkowników do katalogów. Najbardziej uprzywilejowaną osobą w sieci jest administrator. Ma on zawsze wszelkie prawa do wszystkich zasobów sieci. Wyróżniamy kilka praw dostępu:
R - prawo otwierania i czytania plików
W - prawo otwierania i pisania do otwartych plików
C - prawo tworzenia nowych plików
E - prawo kasowania
M - prawo zmiany nazwy i atrybutów
F - prawo przeszukiwania katalogów
A - prawo kontroli dostępu

Ponadto katalogi mogą mieć następujące atrybuty:
 Normal - domyślny atrybut
 Hidden - ukryty katalog, nie chroni go jednak jeżeli znana jest prawidłowa ścieżka
 System - katalog jest używany do celów systemowych
 Private - chroni katalog przed oglądaniem go przez innych użytkowników
NetWare jako jedna z wielu sieci zapewnia system łączności z innymi użytkownikami tej sieci. Możliwe jest to na kilka sposobów. Dzięki specjalnej sesji w MS DOS, poleceniom, lub aplikacjom w WINDOWS. Jest ona często wykorzystywane do przesyłania niewielkich informacji, które mogą być udostępnione wszystkim użytkownikom sieci lub wybranym stanowiskom. Jednak kiedy potrzebujemy chwili wytchnienia, możemy pozbyć się natrętnych komunikatów, które nie zawsze niosą interesującą nas w danej chwili informację.
W dzisiejszych czasach sieci komputerowe znajdują szerokie zastosowanie nie tylko w wielkich instytucjach i przedsiębiorstwach, ale również w niewielkich firmach, szkołach i bankach. Dobre oprogramowanie zapewnia komfortową pracę i zwiększenie przychodów w firmie dzięki połączeniu wielu podjednostek i możliwości stworzenie niewielkiej wewnętrznej sieci, z możliwością połączenie z największą pajęczyną świata - Internetem, jak również z mniejszymi podjednostkami. Umożliwia to szybką wymianę informacji, co w obecnym świecie biznesu nabiera coraz większego znaczenia. Dzięki przeróżnym zabezpieczenią możliwa jest ochrona danych przed osobami nieupoważnionymi, oraz hakerami (nie zapewnia to jednak dostatecznej ochrony, nic nie jest doskonałe).
Oto lista wybrane polecenia, które można spotkać i powszechnie stosować pracując w sieci Novell NetWare:
 LOGIN - to podstawowe polecenie otwierania sesji pracy w sieci. Pod wykonaniem tego polecenia znajduje się kilka czynności, które musi wykonać komputer: identyfikacja użytkownika, dzięki podanej nazwie lub hasłu, wykonanie na rzec użytkownika poleceń zawartych w scenariuszu zgłoszeń, rozłączenie z wykorzystywanymi serwerami, w skutek czego następuje przerwanie dotychczasowych realizowanych sesji użytkowników
 SLIST - to polecenie wyświetlenia listy serwerów plików, z którymi może się komunikować stanowisko robocze. Serwer udostępniający stanowisku roboczemu katalog SYS:LOGIN jest, na końcu wiersza, oznaczony słowem ''Default'' (domyślny).
 ATTACH - to polecenie otwarcia sesji z kolejnym serwerem plików, bez przerywania sesji realizowanych dotychczas. Użytkownik podaje swoją nazwę i (ewentualnie) hasło właściwe dla serwera, z którym chce pracować. W tym przypadku scenariusze zgłoszeń nie są wykonywane, a użytkownik może realizować jednocześnie sesje z ośmioma serwerami plików
 LISTDIR /S - powoduje wyświetlenie całego poddrzewa katalogów zaczynających się od katalogu bieżącego polecenie wydane bez opcji /S spowodowałoby wyświetlenie jedynie podkatalogów katalogu bieżącego
 SESSION - polecenie to uruchamia pełnoekranowy program, który umożliwia przesyłanie informacji tekstowych innym użytkownikom pracującym w sieci
 HELP - jest pełnoekranowym słownikiem poleceń i pojęć stosowanych w systemie NetWare
 WHOAMI - jest to polecenie jednowierszowe, które służy do sprawdzenia statusu użytkownika. Wydane bez parametrów wyświetla informację o sesjach pracy, podjętych ze stanowisk roboczych
 USERLIST - pozwala użytkownikowi zapoznać się z listą aktualnie realizowanych sesji. Wydane bez parametrów powoduje wypisanie wszystkich połączeń z domyślnym serwerem plików
 SEND - polecenie to służy do przesyłania krótkich informacji tekstowych między użytkownikami, komunikaty pojawiają się u odbiorcy w postaci podświetlonego paska
 FILER - jest to pełnoekranowy program, który służy do wykonywania podstawowych działań na strukturze katalogów lub na plikach; takich jak: kopiowanie, przenoszenie, usuwanie katalogów, zmiana atrybutów, przyznawanie praw
 MENU - jest to pełnoekranowy program, dzięki któremu użytkownicy stanowisk roboczych mogą korzystać z aplikacji i poleceń systemowych, posługując się prostym systemem menu. Polecenia i programy uruchamiane są na zasadzie wyboru menu i opcji. Wygląd i sposób komunikowania się jest taki sam jak w programach konwersacyjnych NetWare, a zestaw menu jest układany przez administratora lub użytkownika
 CAPTURE - służy do zapamiętania obrazów plików wysyłanych do drukarek sieciowych. CAPTURE musi być użyte wówczas, gdy nie można drukować plików poleceniem NPRINT lub wysłać danych z programu aplikacyjnego bezpośrednio na drukarkę sieciową
 ENDCAP - polecenie to jest ściśle związane z poleceniem CAPTURE. Zamyka i drukuje pliki zachowane poleceniem CAPTURE na drukarce sieciowej, należy go używać tylko wtedy gdy jesteśmy gotowi do drukowania plików
 FLAG - służy do przeglądania i zmiany atrybutów plików. Wolno zmieniać atrybuty tylko tych plików, do których mamy upoważnienia
 FLAGDIR - służy do przeglądania i zmiany atrybutów katalogów
 GRAND - służy do nadawania praw dostępu do katalogu podanym użytkownikom lub całym grupom, aby wykonać to polecenie trzeba mieć prawo kontroli dostępu
 REMOVE - umożliwia odebranie wszystkich praw do danego katalogu wskazanemu użytkownikowi lub grupie
 RIGHTS - umożliwia obejrzenie listy ostatecznych praw dostępu, jakie ma użytkownik do wskazanego katalogu
 SALVAGE - pozwala odzyskać przypadkowo skasowane pliki z katalogów sieciowych. Żadne inne programy ratunkowe nie pracują poprawnie z dyskami sieciowymi


TOMASZ PRONOBIS
 [email protected]