Kraków- pare informacji o mieście.

KRAKÓW
Powierzchnia miasta: ok.325 km2
Liczba ludności: 744 800 (1996r.)
Zagęszczenie ludności: 381 osób na 1 km2 (1997r.)
Liczba bezrobotnych: 28 osób na 1 tyś. Mieszkańców
Odpady przemysłowe: 20013 ton na km2
Ludność miejską stanowi 68%
Średnie wynagrodzenie: 902 zł
Park narodowy znajdujący się w pobliżu to: Ojcowski Park Narodowy. Natomiast parki krajobrazowe okolic Krakowa to: Dłubninański,Dolinki Krakowskie, Teńczyński i Bielańsko-Tyniecki. SKANSEN okolic Krakowa to Nadwiślański Park Etymologiczny. Do zabytków najbliższych okolic należy m.in. Opactwo Benedyktynów (Tyniec).UJ + 12 inny wyższych uczelni stanowi zaplecze naukowe miasta. Ogród Zoologiczny położony jest w lasku Wolskim. Początek osady w paleolicie ok. 50 tyś. Lat temu (narzędzia krzemienne i szczątki obozowisk). Pierwsza wzmianka (3-trzykrotna) pochodzi z 965r.od kupca i podróżnika pochodzące z ówczesnej Hiszpanii Ibrahima Ibm Jakuba. Początkowo osada należała do państwa Wiślan (zwierzchnictwo Czech). Dopiero 990r. włączona do państwa Mieszka I lecz już w 1000r. zyskała rangę biskupstwa. Autorytet Krakowa zyskuje jednak najwięcej od 1038r. kiedy to Kazimierz Odnowiciel czyni go stolicą. Rozbudowa Wawelu (katedra, siedziba panującego i biskupstwa) dopełniała decyzję Kazimierza Odnowiciela. Bolesław Krzywousty w swoim testamencie także ustala siedzibę seniora w Krakowie. Wieki XI, XII i pocz. XIII zwiększają liczę mieszkańców i urbanistykę (ok.10 kościołów) miasta czyniąc ją tym samym chaotyczną. Nagły regres rozbudowy miasta przynosi napad i splądrowanie przez Tatarów w 1241r.5 czerwca 1257r. ks. Bolesław Wstydliwy nadaje prawa miejskie Krakowowi tym samym ustalając kształt urbanistyczny miasta, który ma swoje odzwierciedlenie do dziś. Rok 1285 przyniósł początek murom miejski, których budowę zlecił Leszek Czarny. Prace kontynuowane były w XIVw., natomiast unowocześnianie to już XVw., których podsumowaniem był Barbakan zbudowany w 1498r. przed Bramą Floriańską. Rangę miasta podnosi koronacja Władysława Łokietka na króla zjednoczonego Królestwa Polskiego w 1320r. W czasie rządów Kazimierza Wielkiego w okolicach Krakowa założono dwa nowe miasta: 1335r. to osada wręcz warowna (otoczona rzeką i murami) założona na wyspie rzeki Wisły u podnóża Wawelu – Kazimierz; 1366r. to lokacja miasta koło XII-wiecznego kościoła św. Floriana stąd zwane Florencją później Kleparzem w przeciwieństwie do Kazimierza otwartego bez umocnień warownych. Aktem z 12 maja 1364r. Kazimierz Wielki ufundował Studium Generale tj. Akademię Krakowską opartą na wzorcach włoskich sponsorowaną z skarbca królewskiego. Także 1364r. odbył się sławny zjazd królów i książąt do Krakowa, a najsłynniejszym epizodem z tego spotkania był uczta u rajcy Mikołaja Wierzynka. Czasy rządów Jagiellonów przyniosły miastu olbrzymią świetność (XVw.-XVIw.), m.in. zamieszkują tu: Wit Stwosz, Filip Kallimach, Jost Decjusz, Bonerowie, Bartolomeo Berecci. Wieki XVII i XVIII przynoszą spory upadek, co wynika z:Przeniesienia stolicy do Warszawy (1596r.), pożar Wawelu i ostatecznie przeniesienie dworu w 1609r.Wojny i pobyty wrogich wojsk szwedzkich (1655-57, 1702-03, 1705), pruskich i rosyjskich.

W 1734r. na Wawelu odbyła się ostatnia koronacja(August III Poniatowski) połączona z pogrzebem królewskim. W 1792r. do miasta wkraczają wojska rosyjskie, a od marca 1794r. cały garnizon zostaje na utrzymaniu miasta. 24 marca 1794r. Kościuszko swoją przysięgą rozpoczyna ogólno narodowe powstanie, które jednak upada. 15 czerwca 1794r. wkraczają do miasta wojska pruskie, które pozostają do 1795r.(w październiku podczas odwrotu rabują skarbiec koronny i wywożą insygnia koronne do Berlina); 5 stycznia do Krakowa wkraczają Austryjacy.Zespół miejski Krakowa uformowany w średniowieczu przetrwał do 1790-95r.(Sejm Wielki), kiedy to magistrat Krakowa przesłał memoriał, w którym było 5 postulatów m.in.:-włączenie jurydyków do miasta tzn. innych przyległych obszarów miejskich poza tym Kazimierza i Kleparza.Pomimo oporów magistratu Kazimierza prawo o miastach uchwalone w 1791r. pozwalało na taką ewentualność. Magistrat Krakowa podzielił połączone tereny na 4 cyrkuły, co zostało zatwierdzone w 1792r. 14 kwietnia 1792r. odbyły się pierwsze wybory władz ogólnych miasta, na pierwszego prezydenta wybrano margrabiego Franciszka Wielkopolskiego. Jednak po wkroczeniu wojsk rosyjskich w wrześniu, 1792r. uchwały Sejmu Wielkiego przestały obowiązywać a sejm z Grodna październik 1793r. uchwalił nowe prawo i odłączył Kazimierz.Ponownie sytuacja zmieniła się po 1795r.(III rozbiór), gdy Kraków znalazł się pod panowaniem austriackim, dekret carski z 1800r. na stałe włączył Kazimierz w granice Krakowa. Po reorganizacjach urzędowych nowy magistrat rozpoczął urzędowanie od 1 września 1802r. Powierzchnia nowego połączonego Krakowa wynosiła 7,8 km2.Wcześniej jednak po 1772r.(I rozbiór), kiedy granica z Austrią przebiegała na Wiśle, cesarz Józef II aktem z 23 lutego 1784r. ulokował nowe konkurencyjne dla Krakowa miasto – Podgórze. Zadając olbrzymi cios gospodarce Krakowa, gdyż Podgórze zagarnęło m.in. całkowicie kontrolę nad handlem solą. Księstwo Warszawskie w 1810r. włączyło Podgórze do Krakowa, lecz ponownie Kongres Wiedeński rozdzielił oba miasta, dopiero w 1915r. nastąpiło ostateczne ze scalenie miast. Kongres Wiedeński 3 maja 1815r. utworzył z Krakowa i okolic Wolne Miasto K. pozostające pod opieką trzech dworów. Władzę ustawodawczą stanowiła Zgromadzenie Reprezentantów a wykonawczą Senat (13 członków), ZR wybierało prezesa Senatu na 3 lata. Okres tych rządów to m.in.:Zburzenie murów.Założenie Plant.Zbudowanie Ratusza i wielu innych zabytkowych budowli.

Powstanie Krakowskie w lutym 1846r. dało miastu ponownie wkroczenie wojsk zaborców i w rezultacie aneksję miasta przez Austrię(16 listopad 1846r.), odtąd władzę przejęli gubernatorzy, szkolnictwo było germanizowane a ostre przepisy celne zahamowały handel z Śląskiem i Królestwem. Atmosfera prześladowań nie opuszczała miasta, co dał wyraz 1848r. a w szczególności 26 kwietnia tzn. zbombardowanie miasta z Wawelu przez wojska austryjackie, co odbiło się głośnym echem w całej Europie.Czarnym dniem w historii Krakowa był 18 lipca 1850r., kiedy to wybuchł wielki pożar miasta, spłonęło: 160 domów i 4 kościoły a w nich wiele cennych dzieł sztuki.Nowy rozdział w historii miasta otwiera ustawa z 1 kwietnia 1866r. nadająca prawo wyboru władz przez mieszkańców. Prawo to jednak obwarowane było cenzusem majątkowym i wykształceniem, w skutek tego 4,3% mieszkańców wybierało Radę Miejską, która wybierała prezydenta, ten natomiast kierował całym magistratem. Ww. system władzy zaczął swoją działalność od 16 sierpnia 1866r.(5,7 km2 pow.; ok.47 tyś. mieszk.= 8 dzielnicą). 13 września 1866r. wybrano pierwszego prezydenta Józefa Dietla. Rok 1846 dał początek budowie systemu umocnień i fortyfikacji, co doprowadziło do powstania twierdzy Kraków, wew. i zew. System fortów zachował się do dni obecnych. Ogólnie cały okres życia Krakowa datowany od uzyskania autonomii do I św. cechuje znaczny wzrost rozwoju nauki, kultury i sztuki:Powstały nowe prądy artystyczno-literackie (Młoda Polska).1905r. to początek działalności 1-ego polskiego kabaretu „Zielony Balonik”Rozwijała się myśl niepodległościowa, czego dowodem są organizacje paramilitarne np. „Strzelec” (pod komendą J. Piłsudskiego).Wybuch I św. dokładniej 6 sierpnia 1914r., kiedy to I Kompania Kadrowa wymaszerowała z ul. Oleandry dając początek Legionom Polskim sprawiły, że Kraków stał się głównym ośrodkiem politycznym odradzającej się Polski. Polityczną reprezentacją tych władz był Naczelny Komitet Narodowy. 31 października 1919r. Kraków jako pierwsze z miast zadeklarował chęć budowy niepodległej Polski.Ważnym gosp. dla miasta było porozumienie z osobnym dotychczas Podgórzem, Kraków wchłonął je jako 12 dzielnicę w 1915r.(46,9 km2 pow.;ok.180 tyś mieszk.).6 września 1939r. miasto przeszło w ręce okupanta i natychmiast został mianowane stolicą Generalnej Guberni oraz poddane ostrym represją i zabiegom zmierzającym do wynarodowienia np.:Zamknięto wyższe uczelnie, szkoły średnie, teatry i muzea.6 listopada 1939r. aresztowano profesorów UJ i Akademii Górniczej i osadzono w obozie koncentracyjnym.Zrabowano dzieła sztuki m.in. ołtarz Mariacki.Utworzyli obóz koncentracyjny w Płaszowie.Mordowali ludność Żydowską.Pacyfikowali peryferyjne dzielnice miasta.
Mordowano mieszkańcówWoli, Justowskiej, Przegorzała, Dąbiej.Utworzono 52 dzielnice katastralne.
18 stycznia 1945r. wkroczyły oddziały Armii Radzieckiej, w 1948r. zreorganizowano miasto tworząc 5 a po 1951r. 6 dzielnic (Stare Miasto, Zwierzyniec, Kleparz, Grzegórzki, Podgórze i Nowa Huta). Kolejny podział miasta z 1973r. dał 4 dzielnice administracyjne (Śródmieście, Podgórze, Krowodrza, Nowa Huta) oraz zwiększenie powierzchni miasta włączając obszary podmiejskie. Od 1990r. tj. zniesienia dzielnic administracyjnych istnieje 18 dzielnic samorządowych.

ZABYTKI:
Największe z nich to :ołtarz Wita Stwosza(1477-89), kolekcja arrasów wawelskich i obrazy Leonarda da Vinci i Rembrandta.Najstarsze zabytki kultury przedromańskiej to: rotunda NMP na Wawelu i kościół św. Sawladora(Xw.) oraz fragmenty katedry Bolesława Chrobrego (XIw.).Styl romański to: kościół św. Andrzeja(1086r.), fragment II katedry (konserwowanej w 1142r.) z kryptą Św. Leonarda i Wieżą Srebrnych Kościołów a także fragment kościoła Św. Wojciech (przed 1100r.).Architektura gotycka: -wczesna- ceglane kościoły Franciszkanów, Cystersów w Mogile, Dominikanów ponadto Brama Floriańska z fragmentami murów obronnych; (XIVw.) na Ryku gotyckie gmachy publiczne, Sukiennice(przeb.1556-1560;1876-1879), Ratusz, budynek Wagi Miejskiej, fundamenty nowe katedry na Wawelu(1320r.), W. Łokietek powiększył zamek, a K. Wielki wzniósł okazałą rezydencję z potężną wieżą, grupa kościołów bazylik 3-ujnawowych (Mariacki, Bożego Ciała, Św. Katarzyny, Dominikanów);(XVw.) zagęszczenie zabudowy miejskiej, barbakan, dzielnica uniwersytecka z Collegium Maius.Renesansowe zabytki: kilkufazowa przebudowa zamku, przebudowa Sukiennic.

Barokowa architektura: pojezuicki kościół Św. Piotra i Pawła, kościół Kamedułów, przy katedrze kaplica Wazów oraz kaplica Zbaraskich w kościele Dominikanów, Bernardynów, Wizytek, Karmelitów na Piasku, Św. Anny; kościół Misjonarzy na Stradomiu, Pijarów, kaplica Lipskich, hełm Wieży Zegarowej w katedrze, kościół Paulinów na Skałce.Klasycystyczne budowle: pałace Wodzickich przy Rynku, ul. Św. Jana, obserwatorium astronomiczne i Collegium Phisicum.Historyzm 2poł. XIXw. w architekturze: przebudowa Sukiennic, neogotycki gmach Collegium Novum, Teatr im. J. Słowackiego(1893r.), ul. Retoryka, gmach Towarzystwa Naukowego Krakowskiego(1864r.), gmach Szkoły Sztuk Pięknych(1880r.), Akademia Ekonomiczna(1890r.).Secesja i modernizm przełomuXIX/XXw. to: Pałac Sztuki, przebudowa Starego Teatru, gmachy Szkoły Przemysłowej i Muzeum Techniczno-Przemysłowego ponadto Akademia Górnicza, Biblioteka Jagiellońska i Muzeum Narodowe.Dary realizmu socjalistycznego: wieżowiec Biprostalu, zespół AWF oraz Centrum Sztuki i Kultury Japońskiej i inne.