Gotowy referat o Chrześcijaństwie w Polsce

OSOBA 1.: Hm…Kiedy właściwie wprowadzono chrześcijaństwo w Polsce?

OSOBA 2.: Na to pytanie odpowie każde dziecko! Przecież w 966 roku Mieszko I przyjął chrzest!

OSOBA 3.: Nie wiem czy wiecie, ale prawdopodobnie już sto lat wcześniej rozpoczęła się chrystianizacja znacznej części naszego kraju! I to zapewne w obrządku wschodnim.

OSOBA 2.: No wiem, ale trwała ona jednak bardzo krótko i dlatego prawie nie pozostawiła po sobie śladów.

OSOBA 4.: Chrystia…co?

OSOBA 3.: Chrystianizacja. Czyli wprowadzenie w społeczeństwach niechrześcijańskich wiary i norm etycznych opartych na nauce Jezusa Chrystusa. Realizuje Jego nakaz głoszenia Ewangelii, wyprowadzający chrześcijaństwo z judaistycznego etnocentryzmu i czyniący je religią powszechną.

OSOBA 4.: No to trzeba było tak od razu! Chrystianizację Polski otworzył chrzest Mieszka I i jego otoczenia w roku 966. Zawarcie przez Mieszka I w kilka miesięcy po chrzcie nierównej „przyjaźni” z cesarzem Ottonem I ukazuje szybkość wchodzenia Polski w świat chrześcijański, z czym wiązało się zniszczenie publicznych ośrodków kultu pogańskiego.

OSOBA 1.: Stworzyło to przymus psychiczny, pod którego naciskiem odbywały się masowe chrzty. Już w 968 roku państwo Mieszka uzyskało biskupa, zależnego wprost od papieża. Opór Kościoła saskiego spowodował, że dopiero Bolesław I Chrobry, wykorzystując męczeństwo św. Wojciecha, potrafił uzyskać erekcję samodzielnej polskiej prowincji kościelnej (Gniezno).

OSOBA 2.: Pierwsze kościoły fundowali Mieszko I i jego syn w ośrodkach grodowych, zwłaszcza w zachodniej i południowej części monarchii. Aparat monarszy za Mieszka i Bolesława Chrobrego brutalnie egzekwował zachowywanie przepisów kościelnych (np. wybijano zęby za nieprzestrzeganie postu).

OSOBA 3.: Na utrzymywanie instytucji kościelnej łożył monarcha, oddając do ich obsługi osady służebne. Więź możnowładztwa z Kościołem umocniła się w 2. połowie XI w., przynosząc pierwsze prywatne fundacje oratoriów, kościołów. Sieć prywatnych fundacji kościołów, wznoszonych głównie przez możnych i przednie rycerstwo oraz powstające gminy miejskie, osiągnęła w połowie XIII w. gęstość zapewniającą (poza osadnictwem puszczańskim na wschodzie Polski, niszczonym wówczas najazdami tatarskimi, jaćwieskimi i litewskimi) obsługę duszpasterską ludności.

OSOBA 4.: Podczas niedzielnej mszy św. uczono wiernych na pamięć w języku polskim modlitw podstawowych (Ojcze nasz, Zdrowaś Mario), Wyznania wiary (Credo) i Spowiedzi powszechnej (Kajam się Bogu). Objaśniając nauczane teksty, zwłaszcza wykaz grzechów, akcentowano aspekty prawnicze (grzech — pokuta) wg wzorów wczesnośredniowiecznych.

OSOBA 1.: Kazania wygłaszano przed XIV (14) w. wyjątkowo, co było spowodowane (podobnie jak w całej ówczesnej Europie) niedostatkiem wykształcenia kleru parafialnego. Wspomagali go od 2. ćwierci XIII w. dominikanie i franciszkanie. Gęstość sieci parafialnej, charakter duszpasterstwa oraz spisanych w XIII w. żywotów świętych polaków ukazują, że chrystianizacja społeczeństwa polskiego w połowie XIII w. nie odbiegała od ogólnoeuropejskich standardów.

OSOBA 2.: Późniejsze zwalczanie przeżytków pogaństwa, a od XVI w. — laicyzacji i sekularyzacji, są niekiedy nieprecyzyjnie lub błędnie nazywane chrystianizacją.
A kto zgadnie, jak nazywa się najsłynniejszy Polak w dziedzinie chrześcijaństwa?

OSOBA 4.: Jan Paweł II!

OSOBA 2.: Zgadza się! Jan Paweł II, czyli Karol Józef Wojtyła, urodzony 18 V 1920 kardynał, teolog, filozof i przede wszystkim papież!

OSOBA 3.: Ja wiem jeszcze, że od 1938 studiował filologię polską na UJ. Podczas II wojny światowej pracował fizycznie m.in. w kamieniołomach w Krakowie, jednocześnie 1941–45 przygotowując się do kapłaństwa (tajna nauka w seminarium w Krakowie).

OSOBA 4.: A w roku 1946 przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1946–48 studiował na Papieskim Uniwersytecie Św. Tomasza z Akwinu w Rzymie. Od 1954 wykładowca na Wydziale Teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego i na Wydziale Filozoficznym KUL (Katolicki Uniwersytet Lubelski), od 1956 — zastępca profesora i kierownika Katedry Etyki KUL.

OSOBA 1.: Od 1958 biskup, od 1963 arcybiskup metropolita krakowski; uczestniczył w pracach Soboru Watykańskiego II. W roku 1967 został kardynałem. Pełnił funkcje przewodnika Komisji Episkopatu Polski do Spraw Nauki Katolickiej oraz Rady Naukowej Episkopatu Polski.

OSOBA 2.: W myśli filozoficznej Jana Pawła II najważniejsza jest problematyka osoby ludzkiej — zajmował się: podstawami etyki (Zagadnienie podmiotu moralności 1991), istotą miłości oblubieńczej (Miłość i odpowiedzialność 1960), antropologią filozoficzną (Osoba i czyn 1969), podkreślając szczególną godność osoby ludzkiej.

OSOBA 3.: W tym też duchu podejmował niektóre problemy teologiczne (U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II 1972), rozwijane po 1978 w encyklikach doktrynalnych (m.in. Redemptor hominis 1979, Dives in misericordia 1980, Dominum et Vivificantem 1986, Veritatis splendor 1993, Evangelium vitae 1995), społecznych (Laborem exercens 1981, Sollicitudo rei socialis 1987, Centesimus annus 1991) i innych dokumentach papieskich (m.in. w adhortacjach Familiaris consortio 1981 i Christifideles laici 1988).

OSOBA 4.: Pontyfikat Jana Pawła II charakteryzuje otwarcie na dialog ze świateOsoba 2.: liczne pielgrzymki zagraniczne (do końca 2000 — 92), mediacje w sporach międzynarodowych, apele o pokój — orędzia na Światowy Dzień Pokoju, wspólne modlitwy z przedstawicielami innych wyznań i religii (m.in. Asyż 1986, Warszawa 1989), audiencje.

OSOBA 1.: Wśród podróży duszpasterskich Jana Pawła II szczególne znaczenie dla Polaków miały pielgrzymki do Polski (1979, 1983, 1987, 1991, 1995, 1997, 1999).

OSOBA 2.: Działalność Jana Pawła II odznacza się troską o czytelność nauki i świadectwa Kościoła we współczesnym świecie (rozważania Przekroczyć próg nadziei 1994), a do jej głównych wątków należy obrona i uzasadnienie katolickich zasad moralnych (cykl katechez na temat teologii ciała oraz Wyznania wiary prowadzonych podczas audiencji generalnych).

OSOBA 3.: Dalsze dokonania pontyfikatu: reforma prawa kanonicznego w roku 1984. Nowy Katechizm Kościoła katolickiego (1992, wydanie polskie 1995 — pierwszy od soboru trydenckiego). Reorganizacja Kurii Rzymskiej. Liczne kanonizacje i beatyfikacje.

OSOBA 4.: Twórczość literacka Jana Pawła II (wydanie główne pod pseudonimem Andrzej Jawień) obejmuje wiersze, medytacyjne poematy o problematyce etyczno-religijnej, dramaty (Przed sklepem jubilera, wystawiono w 1981, Brat naszego Boga, wystawiono w 1980, poświęcony życiu św. Alberta), wybór utworów Poezje i dramaty (1980).

OSOBA 1.: W 1981 i 1982 na życie Jana Pawła II dokonano nieudanych zamachów (w 1981 był ciężko ranny). W 1993 odznaczony Orderem Orła Białego. W 1996 zostały opublikowane rozważania o kapłaństwie Dar i tajemnica; encykliki: Ut unum sint (1995), poświęcona ekumenizmowi, i Fides et ratio (1998), relacji między filozofią i teologią.

OSOBA 2.: Wśród licznych pielgrzymek m.in. w 1997 kolejna pielgrzymka do Polski (uroczystość zamknięcia Kongresu Eucharystycznego we Wrocławiu) oraz w 1998 pierwsza pielgrzymka na Kubę.

OSOBA 3.: W 1995 list apostolski Tertio Millenio adveniente, który rozpoczął duszpasterski program Kościoła katolickiego, przygotowujący Jubileusz Roku 2000. 24 XII 1999 uroczyście zainaugurował w Bazylice Św. Piotra obchody Wielkiego Jubileuszu Roku Świętego 2000 (zamknięte 6 I 2001).

OSOBA 4.: Warto może wspomnieć o Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL). Jest to prywatna katolicka szkoła wyższa w Lublinie, założona w roku 1918. Do 1928 nosiła nazwę Uniwersytet Lubelski. Od 1938 nadaje stopnie naukowe.

OSOBA 1.: Przed II wojną światową do wykładowców KUL należeli m.in.: J. Radziszewski (współzałożyciel i pierwszy rektor), S. Ptaszycki, J. Manteuffel, W. Strzelecki. W czasie okupacji niemieckiej profesorowie KUL wykładali na tajnych kompletach w Lublinie, Warszawie i Kielcach.

OSOBA 2.: Po II wojnie światowej wykładowcami KUL byli m.in.: S. Kamiński, J. Kłoczowski, M.A. Krąpiec, S. Swieżawski, K. Wojtyła. Ma 5 wydziałów: teologii, prawa kanonicznego, filozofii chrześcijańskiej, nauk humanistycznych, nauk społecznych. Od roku 1983 przy KUL działa Instytut Ekumeniczny.

OSOBA 3.: Od roku 1983 Instytut Jana Pawła II prowadzi prace naukowe związane z pontyfikatem Jana Pawła II. Od roku 1934 działa przy KUL Towarzystwo Naukowe KUL.

OSOBA 4.: A teraz trochę o kościele polskokatolickim. Jest to organizacja kościelna w Polsce, powstała w roku 1951 wskutek uniezależnienia się Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego (działającego w Polsce od początków lat 20.) od zwierzchnictwa biskupa i synodu tegoż Kościoła, mających siedzibę w Stanach Zjednoczonych.

OSOBA 1.: Pod względem doktrynalnym w zasadzie nie różni się od macierzystego Kościoła. Najwyższą władzą Kościoła Polskokatolickiego jest Ogólnopolski Synod, zaś władzą wykonawczą — Rada Kościoła oraz biskupi ordynariusze z radami diecezjalnymi.

OSOBA 2.: Kościół Polskokatolicki jest podzielony na 3 diecezje: warszawska, krakowska i wrocławska. Jest członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej, Światowej Rady Kościołów i Unii Kościołów Starokatolickich w Utrechcie. Obecnie liczy ok. 52 tys. wyznawców.