Horacy - horacjańska filozofia życia.

Bez wątpienia Horacy był jednym z najwybitniejszych liryków rzymskich. Jego początkowa twórczość wzorowana była na utworach Lucyliusza, Menipposa i stoicko- cynickiej postawie filozoficznej. Niepodważalnymi autorytetami w zakresie liryki byli dla Horacego Alkajos, Archiloch, Safona i Anakreont, autorzy greckich liryków epoki helleńskiej, na których wzorowane były najsłynniejsze dzieła Horacego, Pieśni (zwane też odami). Ich tematyka jest urozmaicona (miłosne, filozoficzne, biesiadne, okolicznościowe, polityczne- wyrażające poparcie dla programy politycznego Oktawiana Augusta).
Horacy upodobał sobie małe, zwięzłe formy literackie, unikał natomiast wielkich dzieł epickich. „Pieśni” Horacego są krótkimi utworami o budowie stroficznej. Każda oda poety liczy od pięciu do dziesięciu strof.
W „Pieśniach” zawarty został „program” poetyki Horacego, dla którego szczególnie istotne były: kontynuowanie i pogłębianie związków z klasyczną poezją grecką, podkreślenie roli poety jako nauczyciela i mentora, ukazującego i utrwalającego rzeczywistość. Filozoficzna wymowa „Pieśni” swoją specyfikę zawdzięcza niecodziennemu połączeniu elementów myśli stoickiej i epikurejskiej, jakie dokonało się na kolejnych etapach artystycznej drogi Horacego. Ta niespotykana synteza dwóch odrębnych filozofii antycznych zaowocowała narodzinami oryginalnej ideologii poety, która znalazła swój wyraz we wszystkich dziełach Horacego.
Głównym wyznacznikiem postawy horacjańskiej jest zasada „złotego środka”, zgodnie, z którą szczęście osiąga się poprzez roztropne i umiarkowane korzystanie z darów natury i rozkoszy życia. Satysfakcjonującą, pogodną i spokojną egzystencję gwarantuje zachowanie niezbędnej równowagi pomiędzy pragnieniami a rzeczywistymi potrzebami, docenianiem tego, co człowiekowi ofiarowuje los. Zasada „złotego środka” (stoicyzm) znalazła swoje odzwierciedlenie w dziełach Horacego. W swoich pieśniach namawia on do rozważnego korzystania z dóbr materialnych. Według niego spokojne i pozbawione zmartwień życie, zapewnia człowiekowi właściwe posługiwanie się rozumem, umożliwia ono również ustalenie hierarchii rzeczy najważniejszych i tych mniej istotnych, pozwala ocenić własne potrzeby życiowe i ustrzec się pokus posiadania.
Filozofia Horacego przyswoiła sobie również elementy epikurejskie. Sentencja „Carpe diem” (używaj dnia) wyraża przekonanie poety o konieczności korzystania z życia i jego przyjemności.
Cechy charakteryzujące horacjański wzorzec człowieka- mędrca, którego nie opuszczają uśmiech ani życzliwość to umiar, mądrość, docenianie własnego szczęścia, dostrzeganie fundamentalnych wartości życia, takich jak dobre zdrowie, pogoda ducha czy spokojna starość.
„Do Leukone” to pieśń, w której Horacy namawia do życia dniem dzisiejszym, cieszenia się każdą wolną chwilą. Według poety nie należy myśleć o przyszłości, ponieważ tą znają jedynie bogowie i los każdego z nas jest już gdzieś zapisany. Temu stwierdzeniu w pełni odpowiada sentencja: „Co ma być niech będzie”
W pieśni „Do Deliusza” Horacy mówi o przemijaniu. Zaznacza, iż śmierć jest nieunikniona i nie ominie nikogo, ponieważ w oczach boga śmierci, nieubłaganego i bezlitosnego Orkusa wszyscy jesteśmy tacy sami i równi, bez względu na pozycje społeczną, stan materialny czy duchowy.
Wiersz „Do Postuma” mówi o śmierci, o tym, co dzieje się z duszą podczas podróży do Hadesu. Poeta zauważa, iż nikt nie jest w stanie ubłagać Plutona (boga śmierci i Podziemia), aby ten dał mu życie wieczne. Śmierć odnajdzie wszystkich tych, którzy żywią się płodami ziemi. Horacy stwierdza, że nadaremnie strzeżemy swego życia chroniąc się przed różnymi chorobami i innymi zagrożeniami, bo i tak wszyscy będziemy zmuszeni do oglądania Hadesu.
Pieśń Horacego „Wybudowałem pomnik” jest świadectwem jego wiary w wyjątkowe znaczenie poezji oraz jej twórcy, o którym pamięć przetrwa kolejne pokolenia ludzkości. Twórczość poety to „pomnik trwalszy niż ze spiżu/ strzelający nad ogrom królewskich piramid...”, tak więc tworzone za życia dzieło poetyckie zapewnia swemu autorowi nieśmiertelność, przedłuża jego życia: „Nie wszystek umrę wiem że uniknie pogrzebu/ cząstka nie byle jaka...”. Utwór kończy się apostrofą do Melpomeny. Poeta prosi, aby muza tragedii, będąca najwyższym autorytetem w dziedzinie poezji, zwieńczyła delfickim laurem czoło zasłużonego artysty. W starożytnej tradycji, muza koronująca wawrzynem skronie poety miała specyficzną wymowę, ponieważ wieńcem Apollinowym nagradzani byli uczestnicy- triumfatorzy antycznych konkursów muzycznych, które odbywały się między innymi w Delfach. Autobiograficzny utwór Horacego przedstawia obraz samego autora. Uważa on, że dzięki swoim zasługom dla poezji będzie doceniany niezależnie od upływu czasu.
Wiara Horacego w trwałość dzieła poetyckiego połączona jest ze świadomością artysty, iż to on stał się twórcą nowego w literaturze starożytnego Rzymu gatunku poetyckiego- rzymskiej meliki. Andrzej Wójcik w dziele poświęconym poezji Horacego pt. „Talent i sztuka” pisze: „Motyw pomnika trwalszego niż spiżowy, od którego zaczyna się epilog trzech ksiąg „Pieśni” słowami: Exegi monumentym..., przepojony jest świadomością oryginalności poetyckiej, dumą nowatora i pragnieniem uznania, jest zarazem manifestem optymizmu twórcy, wynikającego z wiary w przetrwanie dzieła po śmierci autora”.
Każdy utwór Horacego zawierał mądrość życiową, sentencję. Niektóre z nich odnosiły się do propagowanej i wyznawanej przez poetę filozofii epikurejskiej i stoickiej. Najsłynniejsze cytaty: „W porę poszaleć jest mile...”, „Kto średnią miedzą chadza, ścieżką złotą, nie będzie w brudach żył”, „Mknie rok za rokiem, jak jedna godzina,/ Więc łap dzień każdy, a nie wierz ni trochę,/ w złudnej przyszłości obietnice płoche.”, „Aurea mediocritas” (złoty umiar)- wszystkie odnoszą się do horacjańskiej postawy, która była przyjmowana przez wielu innych poetów.