Układ nerwowy

1. Ośrodkowy układ nerwowy:
-kora mózgowa (2płk.) : istota szara (na zewnątrz) ; istota biała (wewnątrz) kresomózgowie.
-Śródmózgowie (niewielkie)- kora mózgowa przejęła jego funkcje. Odpowiedzialne na kurczenie i rozkurczanie źrenic.
-Międzymózgowie: wzgórze; podwzgórze (łączy się z przysadką mózgową)
-Móżdżek (2płk)- koordynacja ruchów, precyzyjne ruchy.
-Tyłomózgowie- rdzeń przedłużony: odruchowe reakcje, oddychanie.

MÓZGOWIE- PIEŃ MÓZGU:
-kresomózgowie: tworzą go 2 płk mózgowe połączone spoidłem wielkim (ciało modzelowate). Powierzchnia półkul jest silnie pofałdowana, widać na niej uwypuklenia, czyli zakręty oddzielone wpukleniami zwanymi bruzdami. W każdej półkuli wyróżnić można następujące płaty: czołowy; ciemieniowy; skroniowy; potyliczny. Dla kresomózgowia charakterystyczna jest kora mózgó, którą tworzy 6 warstw kom nerwowych (tzw. kora nowa). Komunikacja między półkulami kresomózgowia odbywa się drogami nerwowymi.
-Międzymózgowie: przede wszystkim stanowi centrum koordynacji nerwowej i hormonalnej. Tutaj znajdują się ważne ośrodki motywacyjne układu nerwowego: pokarmowy (głodu i sytości); pragnienia; agresji; ucieczki; termoregulacyjny; rozrodczy (wyzwalający popęd płciowy). Ośrodki międzymózgowia silnie wpływają na nasze stany motywacyjne zdobywania oraz unikania. Kontrolę nad tymi ośrodkami motywacyjnymi sprawują odpowiednie struktury kresomózgowia.
-Śródmózgowie: jest niewielkim odcinkiem pnia mózgu związanym m. In. Z przetwarzaniem bodźców wzrokowych i słuchowych oraz koordynację pracy mięśni gałki ocznej.
-Tyłomózgowie wtórne MÓŻDŻEK: zbudowany z dwóch pobróżdżonych płk. Móżdżku, które pokryte są trójwarstwową korą móżdżku. W korze tej zachodzi integracja impulsów docierających między innymi z ucha wewnętrznego. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie równowagi i wyprostowanej postawy ciała. Tu zachodzi także koordynacja złożonych ruchów dowolnych. Móżdżek wytwarza także niewielkie impulsy odpowiedzialne za lekkie fizjologiczne napięcie mięśni szkieletowych (TONUS).
-Rdzeń przedłużony: najbardziej pierwotna część mózgowia. Znajdują się tu drogi nerwowe wstępujące i zstępujące. Znajdują się tu ważne ośrodki nerwowe kontrolujące także elementarne, odruchowe funkcje życiowe jak ruchy oddechowe, częściowo praca serca, połykanie, żucie, ssanie.

RDZEŃ KRĘGOWY: długość ok. 45cm. Ma kształt nieco spłaszczonego, grubego sznura, który znajduje się w kanale kręgowym. Zaczyn się na wysokości otworu wielkiego, a kończy stożkiem rdzeniowym na wysokości 2 kręgu lędźwiowego. Od stożka rdzeniowego odchodzi nić końcowa mająca zakończenie na poziomie 2 kręgu krzyżowego.
W rogach przednich (brzusznych) znajdują się neurony ruchowe, natomiast grzbietowe to neurony czuciowe. Przez rdzeń kręgowy biegną nerwy wstępujące i zstępujące które biegną w odwrotnym kierunku.

OPONY MÓZGOWO- RDZENIOWE: mózgowie i rdzeń kręgowy otoczone sią łącznotkankowymi oponami mózgowo- rdzeniowymi. Są to:
-opona twarda (twardówka): składa się z 2 blaszek z których zewnętrzna tworzy okostną czaszki, a wewnętrzna blaszka łączy się bezpośrednio z tkanką mózgowia (osłania mózgowie).
-Opona pajęczynowa (pajęczak): leży pod oponą twardą i jest od niej oddzielona jamą podtwardówkową, natomiast od opony miękkiej oddziela ją jama podpajęczynówkowa, która wypełniona jest płynem mózgowo rdzeniowym.
-Opona miękka (naczyniówka): zbudowana jest z licznych naczyń krwionośnych, dlatego zwana jest naczyniówką.

2. Obwodowy układ nerwowy:
-somatyczny: koordynacja zewnętrzna; kontakt i reakcje na świat zewnętrzny; zawiaduje reakcjami somatycznymi (np. mięśniami poprzecznie prążkowanymi). Ośrodkowy (centralny)- zbudowany z mózgu i rdzenia kręgowego. Obwodowy- zbudowany z nerwów odchodzącychod mózgu i rdzenia.
-Autonomiczny (wegetatywny): zwany też trzewnym. Zawiaduje reakcjami trzewnymi(np. narządów wewnętrznych, naczyń, gruczołów). Dzieli się na: współczulny (sympatyczny) i przywspółczulny (parasympatyczny). Zbudowany z pni nerwowych równoległych do kręgosłupa i zawierających zwoje nerwowe, czyli skupisk komórek nerwowych.

3. Budowa neuronu:
NEURON- komórka nerwowa. Jest to podstawowa jednostka budulcowa i czynnościowa układu nerwowego.
Od ciała (perikarionu) typowej komórki nerwowej odchodzą dwa rodzaje wypustek:
-krótkie rozgałęzione dendryty,
-jedna długa, rozgałęziająca się na końcu- włókno osiowe (akson lub dendryt).
Komórka otoczona jest błoną komórkową (neurylemmą).
Neurony dzielimy na:
-ruchowe, które przewodzą impulsy nerwowe odśrodkowo (od środków do efektorów).
-Czuciowe, które przewodzą impulsy dośrodkowo (od receptorów do ośrodkowego układu nerwowego).
-Kojarzeniowe (asocjacyjne), które odbierają i analizują wiele informacji docierających jednocześnie z różnych neuronów (procesy uczenia się i wyższe czynności nerwowe). Występują w ośrodkowym układzie nerwowym (od gadów tworzy korę nerwową- neocartex).

AKSONAMI- nazywamy wypustki nerwowe, które wyprowadzają impulsy z ciała neuronu.
Mogą być 3 rodzajów:
-włókna bezrdzenne (szare): otoczone są lemocytami, które tworzą tzw. osłonkę Schwanna. Występują w układzie wegetatywnym.
-Włókna rdzenne (mielinowe): mają podwójną osłonkę, która powstaje przez nałożenie wielu warstw substancji lipidowych. Mielina (osłonka) nie tworzy ciągłej osłony aksonu i w regularnych odstępach (w miejscu styku lemocytów) przewęża się tworząc przewężenia Ranviera. Tego typu włókna budują nerwy somatycznego układu nerwowego i niektóre wypustki układu wegetatywnego. Mielina pełni rolęochrony mechanicznej i ułatwia przenikanie substancji chemicznych do aksonu (składników pokarmowych, jonów).
-Włókna nagie: są pozbawione osłonek i otoczone tylko neurylemną.
Zakończenia aksonów tworzą liczne rozgałęzienia, za pomocą których dany neuron łączy się z inną komórką nerwową lub efektrową.

SYNAPSA- miejsce styku komórek. synapsy zapewniają ciągłość czynnościową w układzie nerwowym i umożliwiają przekazywanie informacji z tego układu do innych organów.
Wyróżniamy synapsy:
-nerwowo- nerwowe (styk dwóch neuronów),
-nerwowo- mięśniowe (styk neuronu z włóknem mięśniowym),
-nerwowo- gruczołowe (styk neuronu z gruczołem),
-neuronowo- płytkowe (styk neutonu z płytką narządu elektrycznego ryb).