Opis i ocenia działania– Kryteria i dyrektywy sprawnego działania

Na początek warto przyjrzeć się wydawnictwu, które opublikowało książkę pod tytułem „7 nawyków skutecznego działania” Stephena Corvey’a. Do nawyków tych zaliczamy:

1.bycie proaktywnym
2. zaczynanie wszystkiego z wizją końca
3. robienie w pierwszej kolejności tego, co najważniejsze
4. myślenie w kategoriach wygrana – wygrana
5. najpierw staranie się zrozumieć a dopiero potem być zrozumianym
6. synergia (całość jest czymś więcej niż sumą poszczególnych części)
7. sposoby – zasady wszechstronnej ciągłej samoodnowy
Według wydawcy owego poradnika, wydawnictwo „Medium”, wypracowanie tych siedmiu nawyków prowadzi do twórczych zmian wewnętrznych, kształtowania trwałych relacji z innymi, inspirującego przywództwa na poziomie osobistym, interpersonalnym i menedżerskim. Autor tych siedmiu nawyków uważa iż istotną poprawę widzenia świata, tzw. mapy rzeczywistości, przynosi paradygmat zasad – ludzka efektywnością rządzą konkretne zasady – naturalne prawa, których znajomość i stosowanie daje nam już nie tyle znajomość mapy, co właściwego terenu. A właśnie te siedem nawyków to skrzyżowanie wiedzy (co, dlaczego), umiejętności (jak) i pragnienia (chcę, motywacja). Istotne tu jest to, że postawy ludzkie i ich skuteczne działanie oparte są na wymienionych wyżej siedmiu zasadach w odróżnieniu od motywów i wartości typu: pieniądze, praca, przyjemność, własna osoba.
Aby skutecznie i sprawnie działać należy również zdać sobie sprawę, że całe nasze życie składa się ze spraw:
ważnych i pilnych
pilnych choć nieważnych
ani pilnych ani ważnych
ważnych choć niepilnych
Posegregowanie i ustawienie tych spraw w odpowiedniej kolejności to już jest połowa sukcesu. Ważne sprawy to te, które łączą się z naszym dobrobytem, bliskimi osobami, celami i planami. Pilne jest z kolei to, co w różny sposób domaga się lub wymusza na nas natychmiastowe działanie. Sprawy tak naprawdę nie mające znaczenia dla jakości naszego życia są nie ważne a sprawy nie pilne mogą spokojnie poczekać, przynajmniej do jakiegoś momentu. Odpowiednie klasyfikowanie zajęć, np. za pomocą kalendarza bądź organizera i robienie głównie tego, co ważne i pilne oraz ważne choć niepilne sprawi, iż przybędzie wolnego czasu a odejdzie stres i przemęczenie. A wszystko dzięki prakseologii – odpowiedniemu zarządzaniu własną osobą, planowaniu zajęć i rozumnego ich hierarchizowania.

Istotnym czynnikiem dla skutecznego planowania jest jego szczegółowość i precyzyjność. Ogólnie trzeba stwierdzić, że większa szczegółowość planu sprzyja jego niezawodności, „rozbicie” złożonego działania na czynniki pierwsze ułatwia bowiem testowanie planu w umyśle, przewidywanie jego powodzenia jeszcze przed przystąpieniem do działania. Szczegółowy plan powinien stanowić ciąg pojedynczych działań ułożonych w logicznym porządku, wynikających jedno z drugiego. Oczywiście plan nie może być zbyt drobiazgowy, gdyż kłóciłoby się to z zasadą ekonomii poznawczej. Układanie takiego planu zajmowałoby zbyt dużo czasu i pochłaniało niepotrzebnie zbyt dużo energii.

Do skutecznego działania potrzebnych jest też kilka innych składników. Oprócz konkretnych umiejętności i określonych środków niezbędna jest odpowiednia motywacja. Liczącą się umiejętnością jest asertywność. Reakcje asertywne sprzyjają zachowaniu równości w relacjach międzyludzkich umożliwiając nam działanie w naszym najlepszym interesie, obronę własnego stanowiska bez nadmiernego lęku, swobodne i szczere wyrażanie uczuć oraz korzystanie z własnych praw bez naruszania prawa innych ludzi. Do skutecznego działania asertywnego niezbędne jest poczucie własnej wartości oraz myślenie w kategoriach wygrana – wygrana. Taka postawa polega na tym, że każda ze stron może spełnić swoje potrzeby. Charakteryzuje się ona wypracowaniem nowego rozwiązania pozwalającego osiągnięcie tego, co jest naprawdę ważne. Wyjście takie różni się od kompromisu zakładającego częściowa rezygnacje każdej ze stron. Choć wymagająca wysiłku i dyplomacji postawa wygrana – wygrana jest najlepszą postawą w działaniu. Jak ładnie ujął to J. Penc, prakseologię w sposób uproszczony nazwać po prostu nauką o dobrej robocie.

Zdarzają się jednak nie tak optymistyczne spostrzeżenia na temat prakseologii Tadeusza Kotarbińskiego. Zgodnie z nią walka sportowa to \"świadome działanie dwóch lub więcej podmiotów, które dokładają starań, aby przeszkadzać sobie wzajemnie w osiągnięciu oznaczonego celu\" . Czyli walka może wystąpić tylko między podmiotami zdolnymi do kooperacji o charakterze negatywnym, to znaczy, do świadomego działania przeciwko sobie.
Wszystkie definicje, podsumowania i działanie sprowadza się to jednej podstawowej zasady: Uczenie się jest podstawową przesłanką efektywnego i długofalowego rozwoju.
Prakseologia - to dziedzina badawcza, która rozwinęła się w XIX w. we Francji i związana jest z zarządzaniem i organizowaniem. Mówi nam jak powinien działać człowiek, żeby jego praca była skuteczna, wydajna, ekonomiczna. Polskim wybitnym przedstawicielem tej dziedziny był Tadeusz Kotarbiński, logik, filozof i prakseolog, prof. U.W. i pierwszy rektor Uniwersytetu Łódzkiego. Napisał on \" Traktat o dobrej robocie\" w 1955r. \"Dobra robota\" to robota skuteczna, wydajna i ekonomiczna.
Jednym z twórców i czołowych przedstawicieli prakseologii był T. Kotarbiński,; PRAKSEOLOGIA to teoria sprawnego działania, dziedzina badań naukowych dotycząca wszelkiego celowego działania ludzkiego ( zwłaszcza racjonalności i skuteczności, efektywności jego metod ); do rozwoju prakseologii przyczyniają się badania operacyjne i teoria programowania, postępy cybernetyki i teorii gier.
Skuteczność działania jest związana z osiągnięciem zamierzonego skutku. Działanie jest skuteczne, jeśli konkretny cel został osiągnięty. Pojęcie skuteczności może mieć różne stadium nasilenia, gdyż działanie może być całkowicie skuteczne, jeśli cel został w pełni osiągnięty, lub częściowo skuteczne, jeśli skutek osiągnięto tylko w pewnym stopniu. Kiedy na wycieczce zwiedziliśmy wszystkie zabytki, jakie zamierzaliśmy zwiedzić , wówczas można mówić o pełnej skuteczności działania, jeśli zaś niektórych z nich nie zwiedziliśmy, wtedy działanie było częściowo skuteczne. Działanie jest nieskuteczne, jeżeli cel nie został wcale osiągnięty, np. zamierzona wycieczka się nie odbyła.
Skuteczność działań w treningu to oceniana pozytywnie zgodność wyniku z celem. Skuteczność jest podstawowym składnikiem sprawności w sensie generalnym. Działanie jest skuteczne, jeżeli osiągamy zamierzony cel, umożliwia lub ulatwia jego osiągnięcie. W zależności od rodzaju celu występują przypadki działań, które rozpatruje się jako:
· Skuteczne albo nieskuteczne – skuteczność niestopniowalna
· Mniej lub bardziej skuteczne – skuteczność stopniowalna
O stopniowalnej lub nie stopniowalnej skuteczności decyduje sformułowanie celu
a)cele stopniowalne – osiągnąć na mecie jedno z czołowych miejsc, przepłynąć okreslony dystans z submaksymalną intensywnością, doskonalić reakcje złożonąi predkość pojedynczego ruchu w treningu szybkości
b) cele niestopniowalne – uzyskać zwycięstwo w walce
Przy ocenie skuteczności nie bierze się pod uwagę ubytków (np. wydatku energetycznego, zużytego czasu) lecz tylko nabytki (skutki przewidywane jako cele)
Korzystność – stanowi cechę działanie oznaczonego dodatnio ze względu na przewagę nabytków (skutków, wyniku użytecznego) w różnicy między nabytkami, a ubytkami (kosztami), gdy N-U>0, np. korzystna różnica pomiędzy liczbą rzutów celnych i niecelnych do bramki, zaliczonych i niezaliczonych skoków, udanych i nieudanych interwencji gracza w grze obronnej. Działanie jest korzystne – majace ocenianą negatywnie róznicę (strata), gdy N-U<0. działanie jest korzystne, gdy cenność nabytków przekracza cenność ubytków.
Ekonomiczność – to stosunek między nabytkami a ubytkami, w których cenność nabytków jest większa od ubytków, gdy N/U>1, występuje nieekonomiczność.
Racjonalność to:
· Działanie planowe
· Skuteczne
· Przestrzeganie preferencji – przestrzeganie hierarchii motywów lub hierarchii potrzeb
· Konsekwencja w postępowaniu
Prakseologia to nauka o sprawnym działaniu, nazywana często gramatyką czynu lub metodologią ogólną. Nauka ta poszukuje najszerszych uogólnień odnoszących się do wszelkich form świadomego i celowego działanie rozpatrywanego ze względu na sprawność; konstruuje i uzasadnia dyrektywy praktyczne, tj. nakazy i zakazy oraz zalecenia i przestrogi dotyczące wzmagania sprawności i unikania niesprawności w działaniu; wypracowuje system pojęć niezbędnych lub swoiście przydatnych dla tych konstrukcji; zmierza do ujęcia ich w system dedukcyjny i do sformalizowania twierdzeń. Zadaniem prakseologii jest m.in. naukowe badanie warunków sprawności działań. W związku z tym zajmuje się ona typologia działań, połączonej z dociekaniem przyczyn ich powodzeń i niepowodzeń.
Szczególnym pojęciem jest w prakseologii „sprawność działania” – określająca ogólnie wszystkie walory praktyczne działania. Prakseologiczna metodologia odnosząca się do wszelkich form świadomego i celowego działania rozpatrywanego ze względu na sprawność, wskazuje na możliwości rozwiązywania złożonych problemów praktycznych i w konsekwencji formułowania dyrektyw praktycznych. Wydaje się, że w stosunku do instytucji działających na rynku usług sportowych, celowe będzie przekształcenie dyrektyw prakseologicznych formułowanych ogólnie, w ten sposób, aby uwzględniały specyficzne dla sportu sytuacje (np. reguła mowiaca o konieczności ekonomizowania działań, w rywalizacji sportowej może nie mieć zastosowania, gdyż osiągnięcie sukcesu wymaga maksymalizacji nakładów)


BIBLIOGRAFIA
1. T. Kotarbiński „Traktat o dobrej robocie”, 1982
2. Pszczołowski „ Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji” 1978
3. G. Łasiński „Prakseologiczne podstawy teorii sportu”, 1984
4. S. Dębski „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw” 1994
5. S. Corvey „7 nawyków skutecznego działania”