Walka o hegemonie w grecji w V i VI w.p.n.e

WALKA O HEGEMONIĘ W GRECJI W V I VI w.p.n.e

1. Polityka Aten w stosunku do członków Związku Morskiego
Związek morski, założony dla prowadzenia walki z Persami (478/477 p.n.e) rychło został zdominowany przez Ateny. Ponieważ polis ateńska dążyła do zdobycia hegemonii w Grecji, przywódcy ateńscy postanowili przekształcić Związek Morski w państwo ateńskie, a obywateli miast związkowych w poddanych Aten. Temu celu służyło:
a) przeniesienie skarbca Związku z wyspy Delos (zagrożonej rzekomo przez flotę perską) do Aten,
b) ograniczenie autonomii miast Związku poprzez:
- zastępowanie pieniądza lokalnego monetą ateńską,
- wprowadzenie ustawodawstwa ateńskiego,
- narzucanie siłą ustroju demokratycznego.
Ponieważ pokój Kaliasza (449 p.n.e) zakończył wojnę z Persami miasta związkowe zaczęły dążyć do wystąpienia ze Związku Morskiego, aby nie znosić dłużej tyranii Aten. Niestety okazało się to niemożliwe, o czym dobitnie przekonali się mieszkańcy Somos w 440r. p.n.e. Ateny potraktowały Somos jak buntownika: obywatele miasta zostali wymordowani, bądź sprzedani w niewolę, a na ziemi „zbuntowanego” miasta osadzono kolonistów ateńskich (tzw. kleruchów). Od tego bunty Ateny zaczęły umieszczać w miastach związkowych swe załogi wojskowe. Taka polityka polis ateńskiej wywołała oburzenie w Grecji- coraz więcej niezadowolonych arystokratów szukało oparcia w Sparcie!

2. Wojna Peloponeska (431-404r. p.n.e)
a) wybuch wojny
Ateny, jeszcze w I poł. V w. p.n.e podjęły wojnę ze Spartą, dążąc do jej podboju i narzucenia w ten sposób hegemonii Grecji. Ponieważ wojna przyniosła Atenom ciężkie straty w 446r. został zawarty pokój ze Spartą na 30 lat. Przetrwał on jednak tylko 15 lat- ekspansja Aten doprowadziła do wybuchu wojny w 431r. p.n.e.

b) wojna archidamijska (431-421 p.n.e)
W pierwszym okresie wojny Spartanie najeżdżali na Attykę, niszcząc pola uprawne, gaje oliwne, winnice i zabudowania. W Atenach, w których zgromadzono ludność wiejską z Attyki wybuchła zaraza (jej ofiarą padł m.in. Perykles). Flota ateńska blokowała Peloponez, co przynosiło duże straty Koryntowi, sojusznikowi Sparty. Wielkim sukcesem ateńskiej floty było wzięcie do niewoli ok. 200 spartiatów na wysepce Sfakterii (425r. p.n.e). W 421 r.p.n.e wyczerpani wojną przeciwnicy zawarli tzw. pokój Nikiasza.
c) zbrojny pokój (421-415 p.n.e)
W następnych latach Ateny i Sparta nie prowadziły ze sobą bezpośrednich walk, lecz popierały wrogów swego rywala (np. Ateny wspierały wrogie Sparcie polis na Peloponezie np. Argos). W Atenach dominującą pozycję zdobył kuzyn Peryklesa ALKIBIADES.
d) wyprawa sycylijska (415-413 p.n.e)
Alikibiades i jego stronnicy wykorzystując prośby greckich kolonii na Sycylii, które szukały pomocy przeciw Syrakuzom, postanowili podbić Sycylię. Wojska ateńskie wyruszyły przeciw Syrakuzom, lecz sam Alkibiades, oskarżony o świętokradztwo zbiegł na Peloponez. Bez niego wodzowie ateńscy prowadzili działania wojenne bardzo ospale, w efekcie czego wojska syrakuzańskie wzmocnione i dowodzone przez Spartan otoczyły i wzięły do niewoli cała armię ateńską.
e) wojna dekelejska (413-404 p.n.e)
Pod wpływem klęski Aten na Sycylii i za namową Alkibiadesa Sparta wznowiła wojnę z Atenami. Wojska spartańskie obsadziły miejscowość Dekeleję (13km od Aten), skąd nękali Ateny. Jednocześnie Sparta nawiązała sojusz z Persją- za perskie złoto Sparta zgodziła się na oddanie greckich miast w Azji Mniejszej pod władzę „Wielkiego Króla”. Ciężka sytuacja militarna doprowadziła nawet do przewrotu oligarchicznego w Atenach (411 r.p.n.e), stłumionego przez marynarzy floty ateńskiej. W 406 r.p.n.e flota ateńska odniosła zwycięstwo koło wysp Arglnuzy, lecz już w 405 r.p.n.e wódz spartański LIZANDER ,stojący na czele wielkiej floty spartańskiej (wybudowanej za pieniądze perskie) opanował pod AJGOSPOTAMOI prawie całą flotę ateńską. Było to decydująca klęska Aten. W 404 r.p.n.e oblężone od strony lądu i morza Ateny skapitulowały.
3. Hegemonia Sparty w Grecji
Po wojnie peloponeskiej hegemonię w Grecji zdobyła Sparta. Najwięcej jednak na tej wojnie zyskała Persja (patrz pokój królewski 387/386 p.n.e). Przeciw hegemonii Sparty wystąpiły zgodnie Teby i Ateny. Te pierwsze wyparły oddziały spartańskie ze swego terytorium, a Ateny w 378 r.p.n.e utworzyły II Związek Morski (w którym jednak miały być tylko jednym z członków) i wyparły flotę spartańską z M. Egejskiego.
4. Hegemonia Teb w Grecji
W 371 r.p.n.e w bitwie pod LEUKTRAMI1 armia tebańska pokonała wojska spartańskie, co położyło kres hegemonii i świetności Sparty oraz doprowadziło do rozpadu Związku Peloponeskiego.
Przeciw hegemonii tebańskiej wystąpiły zgodnie Ateny i Sparta- co prawda w bitwie pod Mantineją2 (362 p.n.e) Tebańczycy znów odnieśli zwycięstwo nad Spartą, lecz nie byli w stanie narzucić całej Grecji swej hegemonii. Państwa greckie wchodziły ze sobą ciągłe konflikty- narastający w Grecji chaos umożliwił narodziny nowej potęgi- Macedonii.



1- armią tebańską dowodził znakomity wódz EPAMINONDAS, twórca tzw. „szyku skośnego” co zapewniło mu zwycięstwo.
2- śmierć w bitwie poniósł Epaminondas.