Rozbiory Polski, Powstanie Kościuszkowskie, Sejm czteroletni, Konstytucje

I rozbiór Polski - Zabór ziem Rzeczypospolitej dokonany przez Rosję, Prusy i Austrię na mocy traktatu podpisanego 5 VIII 1772 r w którym zaborcy powoływali się na rozkład państwa polskiego oraz swe rzekome historyczne prawa do zajmowanych obszarów.Bezpośrednią przyczyną rozbioru były wojna domowa w Polsce (konfederacja barska) w ramach podziału Prusy otrzymały Prusy Królewskie, biskupstwo warmińskie oraz płn. cześć Wielkopolski i Kujaw, Rosja zajęła ziemie na wschód od linii Dźwiny i Dniepru, a Austria przyłączyła Podole po rzekę Zbrucz oraz obszar Małopolski na południe od Wisły

II rozbiór polski - Zabór ziem Rzeczypospolitej dokonany przez Rosję i Prusy na mocy traktatu podpisanego w styczniu 1793 r, w którym zaborcy powoływali się na zagrożenie rewolucyjne ze strony Polski. Bezpośrednia przyczyną rozbioru była próba uniezależnienia się Rzeczypospolitej od Rosji, podjęta w okresie Sejmu Czteroletniego, a także zbliżenie rosyjsko - pruskie spowodowane rewolucją we Francji. W ramach podziału Prusy zajęły Gdańsk i Toruń, resztę Wielkopolski i Kujaw oraz część Mazowsza, a Rosja otrzymała wschodnie ziemie Rzeczypospolitej.

III rozbiór polski - Ostateczny zabór ziem Rzeczypospolitej dokonany przez Rosję, Prusy i Austrię na mocy traktatu podpisanego 24 X 1795 r. W którym zaborcy powoływali się na zagrożenie rewolucyjne ze strony Polski. Bezpośrednią przyczyną rozbioru było powstanie kościuszkowskie. W ramach podziału Prusy otrzymały ziemie na północny zachód od linii Pilicy, Bugu i Niemna (z Warszawą), Rosja zajęła obszary na wschód od linii Niemna i Bugu (z Wilnem), Austria przyłączyła terytoria pomiędzy Pilicą a Bugiem (z Krakowem)

Powstanie Kościuszkowskie - Pierwsze polskie powstanie narodowe, trwające od marca do listopada 1794 r., objęło swym zasięgiem ziemie Rzeczypospolitej (w kształcie po II rozbiorze), przejściowo też zabór pruski. Zostało przygotowane i wywołane przez rewolucyjnych spiskowców i emigrantów. Bezpośrednia przyczyną wybuchu powstania były aresztowania spiskowców oraz redukcja wojsk polskich, wcielanych do armii rosyjskiej. Wobec dyspropozycji sił i braku pomocy z zagranicy powstanie zostało stłumione przez wojska rosyjskie i pruskie, następstwem powstania był III rozbiór polski.

Sejm czteroletni (wielki) - Przedostatni sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej, obradujący od Października 1788 r do maja 1792.Zwołany w celu zawarcia przymierza z Rosją i zwiększenia armii, po ofercie sojuszu ze strony Prus odrzucił protektorat rosyjski i rozpoczął prace nad reformą państwa - ich efektem stała się Konstytucja 3 maja, a także wiele ustaw i projektów, dotyczących organizacji państwa, sądownictwa, prawa, gospodarki oraz sprawa społecznych.Obrady sejmu zawieszono z powodu interwencji rosyjskiej

Konstytucja 3 maja - Ustawa rządowa, konstytucja Rzeczypospolitej uchwalona 3 V 1791 r przez Sejm Czteroletni, Tekst ustawy opracował potajemnie król wraz z grupą polityków i intelektualistów.Projekt wprowadzono pod obrady z naruszeniem zwyczaju sejmowego, podczas nieobecności większości posłów opozycyjnych.Na mocy konstytucji Rzeczypospolita stawała się dziedziczną monarchią parlamentarną: zlikwidowano liberum veto, wolne elekcje i konfederacje.Konstytucja odwoływała się do oświeceniowych koncepcji suwerenności narodu i trójpodziału władzy, potwierdzała przewodnictwo szlachty, mieszczanom zapewniała prawa nadane wcześniej przez Sejm Czteroletni, chłopom gwarantowała opiekę rządu.

Konstytucja księstwa warszawskiego - Nadana 1807 przez cesarza Napoleona I, głosiła równość wszystkich wobec prawa, znosiła poddaństwo chłopów (bez uwłaszczenia), wprowadziła administracje na wzór francuski; zapoczątkowała prawna likwidacje systemu feudalnego na ziemiach polskich.

Konstytucja Królestwa polskiego - Nadana 1815 przez cara Aleksandra I, ustanawiała trwały związek z Rosją (wspólny monarcha); formalnie liberalna, łamana przez cara i władzę Królestwa Polskiego.