Dysonans poznawczy

Temat: Dysonans poznawczy a potrzeba podtrzymywania samooceny.
Literatura:
E.Aronson „Psychologia społeczna. Serce i umysł.”.

1. Teoria dysonansu poznawczego i sposoby jego redukcji. (s.81)
Dysonans poznawczy- popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu; pierwotnie definiowana przez Festingera jako niezgodność między elementami poznawczymi(myśli, uczucia, przekonania, bądź wiedza o czymś), następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepcją siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej.
Sposoby redukcji dysonansu:
1. Przez zmianę naszego zachowania- tak, aby było ono zgodne z dysonansowym elementem poznawczym;
2. Przez uzasadnienie naszego zachowania- zmieniając jeden z elementów poznawczych tak, aby był on mniej sprzeczny z zachowaniem;
3. Przez uzasadnienie naszego zachowania- dodając nowe elementy poznawcze, które są zgodne z zachowaniem i je wspierają (mówimy, że istnieje inna wartość, która jest dla nas ważniejsza)
2.Dysonans podecyzyjny i sposoby jego redukcji.
Dysonans podecyzyjny- dysonans, który zostaj nieuchronnie wzbudzony po podjęciu decyzji. W takiej sytuacji dysonans jest najczęściej likwidowany przez:
1. Podwyższenie atrakcyjności wybranej alternatywy i zdewaluowanie alternatywy odrzuconej;
2. Przekonywanie innych ludzi do swoich racji;
3. Zmianę pojęcia ja (suma całej wiedzy o sobie uwzględniająca tożsamość, zdolność i role)- rzadko, pojęcie ja to raczej trwała struktura;
3.Zachowanie racjonalne i racjonalizujące.
Pierwsze oznacza przemyślane i obiektywne decyzje. Jednostka poszukuje prawdy, dokonuje wyborów, „porusza” się w świecie rzeczywistym dzięki temu ma szanse wyjść z trudnej sytuacji. Drugie zachowanie obserwujemy, gdy jednostka wmawia sobie, że jej zachowanie jest racjonalne(przemyślane). Jednostce chodzi wyłącznie o poprawę swego samopoczucia, dlatego zachowanie to cechuje się szybkim działaniem. Niestety jednostka nie ma możliwość „wyjść na powierzchnię”, bo porusza się w świecie wyimaginowanym.
Istnieje również inna racjonalizacja, która jest mechanizmem nieświadomym i polega na wypieraniu ze świadomości pewnych faktów. Jednostka próbuje nieświadomi znaleźć wytłumaczenie własnego zachowania. Jest to mechanizm obronny.
4. Następstwa dobrych i złych uczynków.
a) Wyświadczając komuś przysługę, czujemy do niego większą sympatię;
b) Zaczynamy nienawidzić tych, których skrzywdziliśmy.
5. Technika „niskiej piłki”.
Pozbawiona skrupułów strategia, mocą, której sprzedawca nakłania klienta, aby zgodził się kupić produkt po bardzo niskiej cenie; następnie twierdzi, że to była pomyłka, i podnosi cenę; często klient godzi się na zakup po zawyżonej cenie.
Przyczyny funkcjonowania tej teorii:
a) stworzenie przez sprzedawcę iluzji nieodwołalności;
b) zaangażowanie stworzyło antycypację podniecającego zdarzenia;
c) coś już zyskujemy(np. czas, energię, wysiłek), poza tym cena nie jest prawdopodobnie wyższa niż cena proponowana przez innych, a skoro „już wypisałem papierki…”.
6. Samoocena i jej związek z dysonansem.
To, co wywołuje zmianę postawy i zniekształcenie pojawiające się w trakcie redukcji dysonansu, to właśnie potrzeba podtrzymywania pozytywnego obrazu samego siebie.
7. Teoria podtrzymywania własnej wartości- Tesser
Teoria, która głosi, że wyobrażenie o nas może być zagrożone zachowaniem drugiej osoby i że na wielkość tego zagrożenia wpływa zarówno to, jak bliska jest nam ta osoba, jak i znaczenie jej zachowania dla naszego pojęcia Ja.
Tesser uważa, że istnieją trzy ważne czynniki pojawienia się dysonansu w związkach międzyosobowych:
a) jak wykonujemy zadanie w porównaniu z inną osobą;
b) jak bliskie kontakty z nią utrzymujemy;
c) jakie znaczenie dla naszego Ja ma to zadanie.
Nie ma problemu, gdy bliski przyjaciel wykonuje lepiej zadanie, które dla nas nie ma większego znaczenia. W rzeczywistości lubimy występować w blasku chwały tej osoby, a nawet wzrasta poczucie naszej wartości. Dysonans występuje wtedy, jeżeli bliski przyjaciel przewyższa nas w wykonaniu zadania, które ma dla nas duże znaczenie.
Redukcja dysonansu:
a) rozluźnienie kontaktów z osobą, która góruje nad nami, dochodząc do przekonania, że nie jest ona nam aż tak bliska;
b) zmiana znaczenia, jakie ma dane zadanie dla tworzenia wyobrażenia Ja;
c) zmiana poziomu wykonania zadania, ćwiczenia.
8. Teoria autoafirmacji.
Teoria sugerująca, że ludzie będą likwidować wpływ dysonansu wzbudzającego zagrożenie dla ich samooceny przez potwierdzanie swojej kompetencji w dziedzinie, która nie jest związana z zagrożeniem. Brak skupienia się na własnej osobie.
Np. „Tak, palę papierosy, ale jestem dobrym kucharzem.”
Autoafirmacja może usunąć potrzebę redukcji dysonansu opisywanego w punkcie7.
9. Teoria samopotwierdzania (okoliczności postępowania).
Teoria sugerująca, że ludzie posiadają potrzebę potwierdzenia swojego pojęcia Ja, bez względu na to, czy to pojęcie jest pozytywne, czy negatywne. W pewnych sytuacjach ta tendencja może być w konflikcie z podwyższaniem własnej wartości i usprawiedliwianiem siebie (lepiej uprzedzić, że nie jest się mistrzem, bo gdy ktoś poprosi nas niektórych wykonanie większego zadania, to okaże się, że jesteśmy beznadziejni).
W niektórych warunkach potrzeba samopotwierdzania jest silniejsza od potrzeby podwyższania poczucia własnej wartości. I tak na przykład ludzie wolą pozostawać w bliskich związkach z osobami, które nie oceniają ich bardziej pozytywnie niż one same. Ale jeśli konsekwencje niewłaściwej oceny nie są zbyt duże- np., kiedy nasz kontakt z osobami jest rzadki, i jest mało prawdopodobne odkrycie, że nie jesteśmy kimś, kim się wydajemy to nawet ludzie z negatywną oceną samego siebie wolą pozytywną informację zwrotną. Po drugie, jeśli ludzie sądzą, że osiągnęli granicę swoich możliwości to preferują pozytywną niż adekwatną informację zwrotną. Jednakże, jeśli ludzie uważają, że ich negatywna cechę można zmienić(np. pracą) to preferują adekwatną informację zwrotną, ponieważ może ona im pomóc, co muszą zrobić, by być lepszym.
Uzasadnienie wysiłku (występująca u ludzi tendencja do podwyższania oceny tego, na co ciężko pracowali, aby to osiągnąć);