Cechy i gildie. Istota, rola gospodarcza i społeczna

Miasta były obcym ciałem w systemie feudalnym. Gospodarka miast była otwarta, oparta na prawach rynku, przygotowana na straty, konkurencję. Miasta jako środki życia gospodarczego przechodziły różne koleje losu. Wcześniej były własnością panów feudalnych, świeckich i kościelnych. W wieku XI i XIII toczy się walka o usamodzielnienie się miast poprzez 3 drogi. 1)W wielu państwach i ich regionach mamy do czynienia z władzą centralną, w zamian za poparcie otrzymują różnego rodzaju przywileje dotyczące samorządu, rzemiosła i handlu 2)Wykupienie od właściciela, pana feudalnego ziemi 3)Walka zbrojna miast z panami feudalnymi, konflikt, który kończy się wypędzeniem pana.
Miastem w średniowieczu była osada posiadająca samorząd (głowa miasta, burmistrz, rada miejska) i rządząca się prawem miejskim. Skupiały ludność nierolniczą zajmującą się rzemiosłem i handlem, oraz pełniły rolę ośrodka rynku lokalnego. Funkcje miastotwórcze pełniły też ośrodki kościelne, miasta sytuowały się na przecięciu dróg handlowych, nad brodami rzecznymi, zatokami morskimi. Zasadnicze znaczenie miały jednak celowe działania władzy administracyjnej rozwijającej sieć miejską przez zakładanie (lokalizację) nowych miast. W środkowej Europie miasta istniejące już wcześniej uzyskiwały przywileje lokacyjne, które nadawały im prawa miejskie. Centralnym punktem miasta był rynek z ratuszem- siedzibą rady miejskiej, kościołem, halami targowymi. Z rynku wyprowadzone były ulice, całość zaś obszaru miejskiego była otoczona murami obronnymi. Rzemieślnicy miejscy tworzyli organizacje zwane cechami. Cechy były formą współdziałania rzemieślników w walce o wolność a później już o wszystkie sfery. Stowarzyszały ona właścicieli warsztatów (majstrów, mistrzów) jednej specjalności (piekarze, szewcy) oraz czeladników. Początkowo odgrywały rolę pozytywną, twórczą, lecz z biegiem czasu stały się hamulcem w rozwoju gospodarczym. Cechy spełniały różnorodne funkcje: produkcyjne, szkoleniowe, sądownicze, religijne, militarne, towarzysko kulturalne i samopomocowe. Ustrój cechowy charakteryzował się równością członków cechu i ich solidarnością, natomiast ostro zwalczano konkurencję obcych, niezrzeszonych w cechu producentów. W okresie tym występuje zjawisko przenoszenia się rzemieślników na wieś i tworzenie tam zakładów pracy a później manufaktury. Gildie były to stowarzyszenia kupców. Spełniały one rolę podobną do cechów rzemieślniczych. Ostro walczono z konkurencją obcych kupców. W tym celu powstało tzw. prawo składu, które zmuszało kupca przybywającego do danego miasta do sprzedaży całości towaru bądź pozostawienia go w składzie miejskim, bądź wystawienia towaru na sprzedaż na pewien czas. Zakazywano sprzedaży detalicznej, handlować można było tylko na placu publicznym. Handel był ograniczany też wielką liczbą komór celnych zarówno wewnętrznych jak i na granicach państw.