Kostaryka

Kostaryka niewielkie państwo ( powierzchnia równa 51,1 tys. km2 ) położone w Ameryce Środkowej nad Oceanem Spokojnym i Morzem Karaibskim, należy do niej również Wyspa Kokosowa i Cano. Graniczy z Nikaraguą i Panamą.
Kostaryka odkryta została przez Krzysztofa Kolumba. Po 80 dniach swej czwartej wyprawy, Kolumb postanowił po dwutygodniowym postoju na karaibskiej plaży Portete (dzisiejsze miasto Limon). Przybył tam 18 listopada 1502 roku i wraz z załogą swoich czterech statków odpoczywał oraz dokonywał niezbędnych napraw. Wkrótce doszło do pierwszych spotkań z miejscowymi Indianami (szczep Cariari), którzy ubrani byli w pasy ze złotymi ozdobami i nosili złote blaszki w uszach i nosach. (Szacuje się, że w momencie przyjazdu Kolumba Kostarykę zamieszkiwało około 20 tysięcy Indian). Na powitanie, Indianie wysłali Kolumbowi dwie młode (8 i 14-letnie) dziewczynki oraz złote przedmioty. Kolumb zauroczony darami miał później zanotować: "(...)Widziałem tam więcej złota w dwa dni, niż w Hiszpanii w ciągu ostatnich czterech lat". Wyciągając niewłaściwe wnioski, był przekonany, że w głębi lądu, w dżunglach regionu Talamanka znajdują się ukryte kopalnie złota, w których Indianie mieli składować swoje skarby. Terytorium to zaczął określać więc "Bogatym Wybrzeżem", (po hiszpańsku Costa Rica), co utrwaliło się na kartach historii. Natomiast 15 września 1821 roku Kostaryka uzyskała niepodległość.
Herb zatwierdzono go w 1848 roku. W roku 1906 zmieniono na nim elementy wojenne na pokojowe. W 1964 roku dodano dodatkowe dwie gwiazdki, a w 1999 dym na czubkach wulkanów.
Herb przedstawia trzy zielone góry (wulkany) (symbolizują trzy najważniejsze pasma górskie kraju). Po obu ich stronach zalegają niebieskie wody obu oceanów. Płyną po nich dwa statki handlowe. Na horyzoncie, na błękitnym niebie umieszczone jest wschodzące słońce oraz siedem ułożonych półkoliście gwiazd (symbol 7 prowincji kraju). Górna część herbu zakończona jest niebieską wstęgą ze srebrnym napisem "Ameryka Środkowa". Druga, biała wstęga ze złotym napisem "Republika Kostaryki" otoczona jest liściami mirry. Całość herbu ujęta jest w złotej oprawie z małymi kulkami po bokach, symbolizującymi ziarna kawy.
Flaga zatwierdzona została 29 września 1848 roku przez Pacfica Fernndez Oreamuno. Przedstawia 5 poziomych pasów. Wymieniając od góry są to: niebieski (niebo), biały (czystość), czerwony (krew za demokrację), biały (sprawiedliwość) i ponownie niebieski (oceany). Pas czerwony jest podwójnej szerokości. Zamieszczony jest na nim również otoczony białym kołem herb kraju.
Muzyka do hymnu narodowego skomponowana została w 1852 roku przez M. Guttiereza. Powstała pod wpływem nagłej potrzeby, bowiem Kostaryka spodziewała się wizyty znaczących przedstawicieli Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, którzy mieli przypłynąć do niej statkiem parowym. Jako część ceremonii powitalnej, miały być odegrane hymny państwowe. Problemem był brak oficjalnego hymnu Kostaryki. Dlatego jeden z ministrów zlecił Guttierezowi stworzenie do niego muzyki. Plotka głosi, że na czas komponowania uprowadził go z domu i zamkną w swojej kwaterze. Słowa napisane zostały dopiero w 1903 roku, w wyniku rozpisanego konkursu. Wygrał go Jose M. Zeledon. W Parku Hiszpańskim zlokalizowana jest tablica poświęcona pierwszemu uroczystemu odśpiewaniu go tam przez grupę dzieci. W Parku Elze Alfaro w Alajueli ustawione jest popiersie Guttiereza i Zeledona. Oficjalnie hymn uznano dopiero w 1949 roku.
Patronką Narodową Kostaryki jest Dziewica Los Angeles (znana również pod nazwą La Negrita). Wybrano ją by sprawowała ochronę nad krajem 24 września 1924 roku. W 1635 roku jej kamienna postać ukazała się młodej mulatce Juanie Pereirze na skale na miejscu dzisiejszej bazyliki w Cartago. Uznano wówczas, że jest to znak by kochać wszystkich bez względu na kolor skóry. Rokrocznie, 2 sierpnia do bazyliki pod jej wezwaniem w Cartago ściąga pół miliona pielgrzymów.
W Kostaryce wyróżnia się 112 formacji wulkanicznych. Należą do tzw. pacyficznej obręczy wulkanicznej. Siedem z nich (na 42 istniejące w Ameryce Środkowej) jest obecnie aktywnych. Kilka jest typowymi symetrycznymi stożkami, inne to rozległe kalderowe struktury. Ich działalność związana jest z istnieniem żyznych gleb, które pokrywają większość terytorium Kostaryki. W przeszłości ich nagłe erupcje powodowały olbrzymie destrukcje. Najwyższym wulkanem jest Irazu, najbardziej aktywnym Arenal, a Poas ma drugi pod względem szerokości krater na świecie (1,5 km).
W latach 50-tych tereny wokół wszystkich wulkanów kraju uznane zostały za tereny ochronne. Dziś wiele z nich znajduje się w strukturze parków narodowych. Większość wulkanów jest stratowulkanami. Ich erupcje często poprzedzone są przez trzęsienia ziemi. Magma kostarykańskich wulkanów jest gruba, lepka i wypełniona gazami, co powoduje, że niejednokrotnie wybucha gwałtownie w powietrze.
Najpoważniejszą dotąd erupcją był wybuch wulkanu Irazu z 1963 roku. Ludzie przez kilka dni zmuszeni byli chodzić z chusteczkami przy nosach, a z dachów zdrapywali dziennie nawet 13-centymetrowe warstwy popiołu. Ostatnią erupcją, jaka wydarzyła się na Kostaryce był wybuch wulkanu Arenal 24 sierpnia 2000 roku. Spowodował on jedną ofiarę śmiertelną. Do szpitala trafili dwaj ciężko poparzeni turyści. Ewakuowano 600 osób z zagrożonych terenów. Był to największy jego wybuch od jego pierwszej erupcji w 1968 roku.


Rezerwat Biologiczny Hitoy-Cerere rozlokowany jest u stóp Kordyliery Talamanka, na południowy-zachód od Doliny Estrella. Jest jednym z najmniej znanych rezerwatów w kraju. Założony został dekretem prezydenta w 1978 roku. Jego nazwa pochodzi z języka Indian Bri-Bri (Hitoy oznacza "kudłaty" i ma związek z pokrytymi mchem kamieniami. Cerere oznacza natomiast "czystą wodę".
Swym zasięgiem obejmuje cześć południowych podnóży Kordyliery Talamanka. Ta cześć formacji skalnych zaczęła powstawać w wyniku wulkanicznej działalności 40 - 60 milionów lat temu (okres Eucene) i zakończyła się 3 -5 milionów lat temu. W obrębie rezerwatu znajdują się górne dopływy rzek Hitoy i Cerere. Poprzecinany jest siecią górskich rzek z wodospadami i kataraktami.
Rezerwat kształtem może przypominać delfina. Jego południowo-zachodnia cześć zdominowana jest przez dolinę rzeki Telire. Południowo-wschodnia cześć zaś ograniczona jest przez wzgórza Kurkiribeta i Uruchica. W obrębie jego granic wyróżniają się następujące szczyty: Bobocara (798 m.n.p.m.), Jacron.
Deszcze padają tam niemal nieustannie, zwłaszcza w okresie od lipca do sierpnia oraz listopada i grudnia. Najniższe wartości opadów przypadają na marzec, wrzesień i październik (nie można jednak stwierdzić aby stanowiły one porę sucha). Przeciętne opady wynoszą od 3.500 do 4.000 mm. Klimat jest bardzo gorący i wilgotny z temperaturami od 25,5 C na nizinach do 20,5 C w górach.
Duża wilgotność sprzyja rozwojowi wiecznie zielonych lasów. Większość z drzew w wyższych partiach rezerwatu osiąga wysokości powyżej 30 metrów, a nawet dochodzi do 50 metrów. Typowymi gatunkami drzew w Hitoy-Cerere sa dzikie tamaryndy, bawełnice, drzewa Santa Maria, drzewa possum oraz nargusty. Wszystkie spowite są mchami oraz innymi epifitami. Również fauna jest bogata i zróżnicowana. Większość z gatunków jest trudna do zauważenia. Wiedzie nocny tryb życia i przesiaduje wysoko w koronach drzew.
Najpospolitszymi gatunkami są: trójpalczaste leniwce, mrówkojadki, oposy czterooczne, rzeczne wydry, tajry, jaguary, tygryski, tapiry, czerwone jelenie, pekari obrozne, wyjce i kapucynki.
Zarejestrowanych jest ponad 115 gatunków ptaków, w tym kacyki montezuma (które tłumnie budują zwisające długie gniazda na jednym drzewie), sępy królewskie, trogony, kolibry, tukany, sowy, zielone zimorodki.
Wilgotne i gorące tereny są także domem dla wielu gatunków węży, żab (żaba strzałkowa), motyli i tysięcy insektów.
W rezerwacie wyróżnia się szlak Espavel. Ma długość 9 kilometrów i prowadzi na południe wzdłuż małych dolinek. Otaczają go strome pagóry i spływające z nich wodospady. Stanowi dogodny punkt widokowy na Kordyliere Talamanka.
Centrum administracyjne parku mieści się w dolinie Estrella. Prowadzi do niego z karaibskiego portu Limon częściowo asfaltowa, częściowo żużlowa droga. Dystans pomiędzy stolica kraju San Jose, a rezerwatem wynosi 227 km.





Stolicą Republiki Kostaryki jest San Jose, zamieszkiwane przez około 296,6 mln mieszkańców. Dzięki swej architekturze i krajobrazom, uważane jest za najpiękniejszą stolicę Ameryki Środkowej. Rozlokowane jest w Mesecie Centralnej (płaskowyżu) na wysokości 1.140 m.n.p.m. Jest głównym centrum administracyjnym i kulturalnym kraju.
San Jose zostało założone 21 maja 1737 roku jako Villia Nueva Boca del Monte. Było trzecim miastem na świecie, w którym zainstalowano uliczne lampy i jednym z pierwszych z infrastrukturą telekomunikacyjną. Najdziwniejsze jest to, że ulice nie posiadają nazw, miejscowi wykorzystują prymitywny system kierunków np. 200 metrów na północ i 50 metrów na wschód od budynku Poczty. Kluczem do rozszyfrowania tego opisu jest fakt, że każdy blok (kwadratowa parcela), mierzy dokładnie 100 metrów długości.
Językiem urzędowym w Kostaryce jest hiszpański. Popularny i wszechobecny jest również język angielski.
Ogólnie w Kostaryce wyróżnia się 11 języków (10 żywych i 1 martwy). Należą do nich języki Indian: Chibchan, Boruca, Bri-Bri, Cabecar, Chorotega, Guatuso, Teribe, język chiński, niemiecki, hiszpański, zachodniokaraibski kreolski oraz język migowy.
Struktura zatrudnienia: usługi 48%, rolnictwo 28%, przemysł 24%. Kostaryka jest krajem rolniczo-przemysłowym o najwyższym poziomie życia w Ameryce Środkowej. Podstawę gospodarki stanowi plantacyjna uprawa kawy i bananów przeznaczonych na eksport. Na potrzeby miejscowe sadzi się kukurydzę, ryż, rośliny strączkowe, owoce, warzywa. Ogromnym bogactwem są lasy.
Występują tu rudy żelaza, miedzi, i ołowiu, srebro, złoto, boksyty i ropa naftowa. Przemysł spożywczy, włókienniczy, skórzany. Duże znaczenie ma turystyka.
Handel zagraniczny: eksportuje się głównie tekstylia (26,4%), banany (25,1%), kawę (16,6%), importuje głównie półfabrykaty (38%), artykuły konsumpcyjne (16,3%). Główny partner handlowy - USA.
Kostaryka znana jest na całym świecie z uprawy bananów (bananowce Posiadają długie, łukowo zakończone liście. Tylko raz mogą wydawać owoce. Potem są ścinane, a z ich korzeni pobierane są nowe sadzonki., którą rozpoczęli w 1878 roku. Chociaż największy eksport związany był z ukończeniem budowy Kolei Atlantyckiej w 1890 roku. to w 1911 roku Kostaryka stała się największym eksporterem bananów na świecie. Na początku XX wieku, banany dogoniły w zyskach ekonomicznych kawę. Płace pracowników na plantacjach przewyższały o 25 procent minimalne płace w kraju.
W 1930 roku kampanie bananowe podejmują decyzję o przeniesieniu plantacji na wybrzeże pacyficzne kraju. Przysparza to dużo społecznych trudności, ponieważ w dotychczasowym atlantyckim rejonie upraw, ludzie w większości pracowali tylko na plantacjach.
W latach 20-tych i 30-tych Kostarykę objęła regresja gospodarcza, umocniona krachem na giełdzie w Nowym Jorku w 1929 roku. Panuje duże bezrobocie, obowiązują niskie pensje i zła kondycja pracy. Elity nie troszczyły się o zwykłych pracowników. Wybuchały często inspirowane przez komunistów strajki pracowników portów, plantacji bananowych i kopalni.
Dobrze rozwijający się w prowincji Guanacaste eksport bydła, spowodował, że liczne pastwiska na tamtym terenie szybko wpadły w ręce majętnych cudzoziemców. W ten sposób kostarykańscy wieśniacy pozostawali bez ziemi i bydła.
W San Jose, pracownicy w walce o godziwe warunki pracy i wyższe płace, formowali unie i organizowali zebrania. W 1923 roku rząd ugiął się pod presją i zezwolił na zalegalizowanie Partii Reformy.
W tym samym okresie w Kostaryce coraz częściej mówiono o zagrożeniu ze strony amerykańskiego imperializmu. Zdaniem niektórych Kostaryka popadała w niebezpieczną zależność od USA. Amerykańskie marines od 1912 do 1934 roku okupowały położoną na północ Nikaraguę, w Panamie zaś przebywali w związku z zbudowaniem Kanału Panamskiego. Wpływy amerykańskie w Kostaryce przejawiały się obecnością amerykańskich koncernów (jak United Fruit Company), które stopniowo kontrolowały coraz bardziej eksport kraju.
Dzisiaj zamorski wywóz bananów kontrolują trzy wielkie firmy: Standard Fruit Comp, Chiquita i Dole. W latach 1938-1985, plantacje bananów skupione były w rejonie pacyficznego miasta Golfito. Dzisiaj uprawia się je w dolinach Estrella i Matina.



Poniżej przedstawiam kilka podstawowych informacji dotyczących Kostaryki:

Powierzchnia 51.100 km2
Ludność 3.674.490
Linia brzegowa 1.290 km
Religia 95% katolicy
Przyrost naturalny 1.89%
Podział etniczny biali 87%
metysi 7%
czarni 3%
indianie 1%
azjaci 2%
Analfabetyzm 7% populacji
Bezrobocie 5.6% populacji
Inflacja 12% rocznie
Dochód narodowy na głowę 7.100 USD/rok
Klimat tropikalny z pora sucha(XII-V) i deszczowa(VI-XII)
Kostaryka podzielona jest na siedem prowincji, które z kolei dzielą się na kantony a te na dystrykty.
Nazwa prowincji: Nazwa stolicy:
Alajuela Alajuela
Cartago Cartago
Guanacaste Liberia
Heredia Heredia
Limon Limon
Puntarenas Puntarenas
San Jose San Jose