Szlachcic Sarmata

Starożytni Sarmaci był to mężny lud pochodzenia irańskiego, zamieszkujący do II w.p.n.e. nad dolna wołgą, a potem nad Dunajem.

Renesans rozbudził poczucie świadomości narodowej, a także zainspirował do poszukiwań narodowej i stanowej świadomości. Już w XVII wiecznych kronikach pojawiają się wzmianki o Sarmatach. Wspominają o nich również Rzymianie. Sarmatyzm jest terminem późniejszym, z II połowy XVII wieku, nazywającym całość umysłowej i materialnej kultury społeczeństwa, Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Cechy wzorcowe szlachcica Sarmaty to przede wszystkim realizowanie nakazów etosu rycerskiego. Moim zdaniem przejawiała się tu chęć utrzymania tradycji chrześcijańskich. Ceniono dobrą sławę, waleczność, honor, walkę w obronie wartości chrześcijańskich.

W nurcie szlacheckim możemy często spotkać utwory, które sławią bohaterskie czyny wojowników szlacheckich. Ich celem było nastawienie innych na podobne postawy, czyli naśladowanie odwagi walecznych przodków.

Szlachcic Sarmata był ubrany bardzo bogato, a zarazem niewygodnie. Strój składał się z koszuli, bogato zdobionej, kamizelki, spodni wyszywanych, oraz ciężkiego płaszcza, u pasa szabla, a na głowie piękny i równie ciężki kapelusz, najczęściej z ozdobnym piórem. Buty czerwone bądź żółte z wygiętymi czubkami. Ogółem widok był raczej śmieszny dla dzisiejszych ludzi, lecz w tamtych czasach szlachcic ubrany w ten sposób zdobywał podziw i szacunek, widać było jego smak i gust.

„Szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie” - tak głosiło staropolskie przysłowie. Posiadanie domu i kawałka ziemi faktycznie dawało pewną niezależność. Domy często posiadały altanę i duże pomieszczenia, w każdym stał wielki piec kaflowy. Niestety nie posiadano łazienek, w ogóle w tamtych czasach higiena była raczej rzeczą wstydliwą, uwielbiano przepych i luksus, lecz brzydzono się czystością.

Rytuał pogrzebowy polskiego szlachcica Sarmaty może być przykładem „teatralizacji” życia. Widzimy tu chęć odsunięcia od siebie śmierci, poprzez portrety trumienne, na których twarzach umarłych nie widać strachu i przerażenia. Portrety te były malowane zawsze po śmierci danej osoby, ozdabiano złotem.
Śmierć szlachcica była wydarzeniem ważnym i podniosłym, w ostatnią drogę odprowadzano go bardzo uroczyście. Występował tam również „archimimus” postać ubrana w strój zmarłego, będąca na czas ceremonii jego wcieleniem.

Sama pobożność sarmacka była jedynie na pokaz. Kult religijny Sarmatów przywiązywał jedynie do form obrzędowych, a nie do treści wiary. W czasie świąt zabawa szła w parze ze zwyczajami. Śpiewano pieśni i brano udział w obrządkach. Widać tu jedynie charakter emocjonalny.

Najlepszą rzeczą dla barokowego szlachcica Sarmaty był czas relaksu i zabawy. Rozrywki nie były zbyt trudne, moim zdaniem wręcz dziecinne. Dorośli ludzie w czasie m.in. świąt bawili się w gronie przyjaciół w „ślepą babkę”. Gardzono szachami, rzadko grano w warcaby.

Szlachcic Sarmata jest ogólnie człowiekiem mało wymagającym, wręcz zacofanym, dbającym jedynie o własne uciechy. Epoka baroku słynie z ubóstwa religijnego i wiedzy.