Zanieczyszczenia powietrza, czy wszystkiemu winna jest chemia?

Powietrze atmosferyczne wypełnia naszą przestrzeń życiową, jest dookoła nas i w naszych płucach. Z reguły nie zastanawiamy się nad jego składem, ale potrafimy ocenić jego jakość w zależności od naszego samopoczucia. Odczuwamy zawartą wilgoć, jego temperaturę czy duchotę związaną głównie z nadmiarem dwutlenku węgla i obniżoną koncentracją tlenu. Często też wyczuwamy specyficzne substancje w nim zawarte, które podrażniają nasz zmysł węchu. Powietrze jest mieszaniną gazów, z których składa się atmosfera ziemska. Głównymi jego składnikami są; azot stanowiący ok. 78% i tlen ok. 21%. Pozostałą część stanowią inne gazy; argon, dwutlenek węgla oraz
w niewielkich ilościach; neon, hel, krypton, ksenon i wodór. Ponadto powietrze zawiera różną, zależną od warunków otoczenia ilość pary wodnej.
Aby móc dobrze odpowiedzieć na pytanie zawarte w tytule pracy należałoby zastanowić się nad tym, co powoduje zanieczyszczenia powietrza. Znaczną ich cześć stanowią związki chemiczne takie jak tlenki węgla (CO
i CO2), siarki (SO2 i SO3), azotu , amoniak (NH3), fluor, węglowodory (łańcuchowe i aromatyczne), a także ich chlorowe pochodne i fenole.

Wyróżniamy także naturalne źródła zanieczyszczeń :
-wulkany (ok. 450 czynnych), z których wydobywają się m.in. popioły wulkaniczne i gazy (CO2 , SO2, H2S - siarkowodór i in.);
- pożary lasów, sawann i stepów (emisja CO2, CO i pyłu);
- bagna wydzielające m.in. CH4 (metan), CO2, H2S, NH3;
- gleby i skały ulegające erozji, burze piaskowe (globalnie do 700 mln t pyłów/rok )
- tereny zielone, z których pochodzą pyłki roślinne.

Wybuchy wulkanów są naturalnym źródłem pyłów i gazów

Człowiek sam w sobie jest także źródłem zanieczyszczeń - poza dwutlenkiem węgla w powietrzu wydychanym, wydziela 150 różnych substancji lotnych. Przyczyniają się do tego także zwierzęta domowe. Duża część z nich mieszka pod jednym dachem z ludźmi, będąc dodatkowym źródłem czynników alergicznych . Są nimi zwłaszcza sierść i złuszczony naskórek oraz włosy a także gazy trawienne - siarkowodór, amoniak, metan - tym obficiej wydzielane przez zwierzę - im gorszy rodzaj pokarmu jest stosowany.
Jednakże nie tylko sam człowiek jako postać przyczynia się do omawianego problemu, większe szkody wywołuje on swoją działalnością. Zanieczyszczenie powietrza, wg definicji z dyrektyw Unii Europejskiej, to „substancje wprowadzane przez człowieka do powietrza (atmosfery). Substancje te mogą zagrażać zdrowiu człowieka, szkodzić przyrodzie żywej, ekosystemom i zasobom mineralnym oraz uniemożliwiają lub czynią. Definicja ta wskazuje, że zanieczyszczenie powietrza są wynikiem ludzkiej działalności.
Obecnie energia elektryczna produkowana w Polsce pochodzi w 56%
z węgla kamiennego, 40,3% z węgla brunatnego i w 3,7% z hydroelektrowni. Największe skupisko elektrowni znajduje się w okolicy Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Skład powietrza, nad GOP jest tak bogaty, że żartobliwie można powiedzieć: \"Mendelejew nie potrafiłby dziś dokonać jego pełnej analizy\". Podczas spalania węgla do atmosfery uwalnia się dwutlenek węgla oraz związki siarki, stąd tak ogromne bogactwo powietrza w różne związki chemiczne w tym obszarze.


Dymiące kominy fabryk często są dowodem braku troski człowieka o przyrodę


Także postęp technologiczny ma wpływ na zanieczyszczenie naszego środowiska. Coraz więcej ludzi ma samochody, przez co do atmosfery dostaje się więcej szkodliwych substancji. W krajach rozwiniętych, w wielu miastach to właśnie transport jest głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza.


Transport jest w wielu miastach głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza.


Skutkiem uwalniania do atmosfery związków siarki są m.in. kwaśne deszcze. Zawierają one dwutlenki siarki, tlenki azotu oraz ich produkty reakcji w atmosferze. Powstają nad obszarami, gdzie atmosfera jest zanieczyszczana dwutlenkiem siarki i tlenkiem azotu. Czasami opady kwaśnego deszczu, a także kwaśnego śniegu trafiają na obszary bardzo odległe od źródeł zanieczyszczeń atmosfery, dlatego przeciwdziałanie kwaśnym deszczom stanowi problem międzynarodowy. Kwaśne deszcze działają niszcząco na przyrodę, są przyczyną wielu chorób układu oddechowego, znacznie przyspieszają korozję konstrukcji metalowych oraz zabytków.

Sporo faktów wskazuje na to, że to związki chemiczne powodują zanieczyszczenie powietrza, jednakże to człowiek doprowadza do ich uwolnienia do atmosfery. To ludzie, znając przyczyny zanieczyszczeń powinni robić wszystko w tym kierunku, aby móc je zmniejszyć. Dlatego winą za zjawisko zanieczyszczeń powietrza nie należy obarczać tylko chemii, ale i nas samych.



Literatura:

- Multimedialna Encyklopedia Powszechna 2000
- Ilustrowana Encyklopedia dla dzieci i młodzieży
- zasoby Internetu : http://www.atmosphere.mpg.de