Muzyka w okresie Młodej Polski.

W muzyce dążono do zerwania z panującymi dotychczas schematami. Dlatego też twórczość kompozytorów przełomu XIX i XX wieku często określana jest mianem impresjonizmu lub ekspresjonizmu. Co jest swoistym nawiązaniem do wrażeń jakie mają na słuchaczu wywoływać utwory.

Pierwszym muzykiem który wprowadził nowe zasady kompozycji, był Francuz Claude Debussy (clod debusi). Jego utwory odznaczające się delikatnością brzmienia, subtelną instrumentacją, są doskonałym wyrazem impresjonizmu muzycznego. Manifestem nowej estetyki stała się suita Popołudnie fauna, a jednym z najbardziej znanych utworów są refleksje na morzu .Poza tym Debussy tworzył etiudy, preludia, sonaty, utwory orkiestrowe i sceniczne.

Drugim wybitnym kompozytorem francuskim tej doby jest Maurice Ravel (moris rawel) znany pianista i dyrygent. Najważniejsze w jego dorobku są utwory orkiestrowo-baletowe, o wyraźnej linii melodycznej i instrumentalnej. Najsłynniejsze z nich to Bolero powstałe w 1928.

Nowa muzyka przełomu XIX i XX wieku to nie tylko impresjonizm. Wśród wybitnych kompozytorów tej epoki wielu było nowatorów. Jednym z nich był Ryszard Strauss. Twórca wielkich, pełnych ekspresji dzieł symfonicznych takich jak Don Juan i oper np. Salome czy Elektra. Ważny wpływ na jego twórczość miał Wagner.

Ekspresjonizm muzyczny cechuje twórczość Aleksandra Skriabina, rosyjskiego pianisty i kompozytora. Jest ona często nazywana pomostem między romantyzmem a impresjonizmem. Pisał on preludia, sonaty i poematy o podłożu filozoficznym np. Boski poemat. Uważał że poprzez swoją muzykę pozwoli słuchaczowi poznać świat nadprzyrodzony. Dążył w swej twórczości do syntezy wszystkich sztuk, czego wyrazem miała być I Symfonia i poemat symfoniczny Prometeusz.

Kompozytorem którego droga twórczości odzwierciedlała prawie wszystkie tendencje panujące w muzyce u schyłku XIX wieku był Węgier Bela Bartok. W początku jego twórczości można odnaleźć neoromantyzm, potem poprzez utwory w stylu impresjonistycznym i ekspresjonizm doszedł do stylizowania folkloru, tworząc z jego elementów utwory o najwyższym stopniu artyzmu. Jest autorem koncertów fortepianowych i skrzypcowych, muzyki orkiestrowej oraz oper jak np. Zamek Sinobrodego i baletów takich jak Cudowny mandaryn.

Polska muzyka na przełomie XIX i XX wieku starała się wpisać w główny nurt muzyki zachodnioeuropejskiej. Polska muzyka szczególnie symfoniczna końca XIX wieku wykazywała duże opóźnienie w stosunku do Europy. Przyczyną opóźnienia był brak sal koncertowych i stałych orkiestr. Ożywienie ruchu nastąpiło po otwarciu filharmonii warszawskiej, która gościła wielu kompozytorów z kraju i zagranicy.

Polska kultura muzyczna wiele zawdzięcza działalności Emila Młynarskiego (1870-1935) - wybitnego dyrygenta, kompozytora i skrzypka. Jego kompozycje reprezentują kierunek konserwatywny w ówczesnej muzyce. Do najważniejszych jego utworów należą: opery Ligia i Noc letnia, symfonia „Polonia F-dur”, mazur G-dur i drugi koncert skrzypcowy D-dur.

Działalność kompozytorów polskich w latach 1840-1914, reprezentujących kierunek radykalno-postępowy, opozycyjny wobec nurtu konserwatywnego w muzyce polskiej określa się mianem Młodej Polski. Jednak termin ten w muzyce nie definiował żadnych cech stylistycznych, został przejęty z literatury i sztuk plastycznych. Określenie to zaczęło funkcjonować w związku z koncertem w filharmonii warszawskiej w 1906 roku, podczas którego zaprezentowano kompozycje czterech młodych twórców: Grzegorza Fitelberga, Ludomira Różyckiego, Apoliniarego Szeluty i Karola Szymanowskiego, którzy rok wcześniej założyli spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich z siedzibą w Berlinie. Stowarzyszenie to miało zadanie organizować wspólne koncerty, a także publikować utwory.

Pierwszym kompozytorem, który po okresie stagnacji osiągnął europejski rozgłos, był Mieczysław Karłowicz. był wybitnym symfonikiem. Tworzył w stylu neoromantycznym, pozostając pod urokiem twórczości Ryszarda Straussa. Pierwszy zachowany utwór kompozytora pochodzi z roku 1894 (chant de mai na fortepian). W latach 1894-98 skomponował 24 pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu do tekstów Zygmunta Krasińskiego, Marii Konopnickiej, Kazimierza Przerwy-Tetmajera oraz Adama Asnyka. Pieśni te można podzielić na pieśni charakteryzujące się silnym emocjonalizmem, dramatyzmem oraz melancholią i na spokojne, łagodne i liryczne. Wiele z jego pieśni jak np. Mów do mnie jeszcze jest do dziś popularnych.

Kolejnym kompozytorem jest Grzegorz Fitelberg. Jego ujawniają wpływy twórczości późnych romantyków niemieckich, a także kompozytorów rosyjskich drugiej połowy XIX wieku. Do jego głównych dzieł należą Sonata a-moll, I symfonia e-moll, II symfonia A-dur, poemat symfoniczny pt. Pieśń o Sokole. Był także dyrygentem, który zdobył powszechne uznanie w kraju i za granicą.

Apolinary Szeluto uprawiał różne gatunki muzyki. Pozostawił po sobie sporą ilość kompozycji utrzymanych w stylu neoromantycznym. Skomponował ponad dwadzieścia symfonii, poematy symfoniczne np. Mazepa, kilka oper takich jak Kalina czy Faktor turecki, baletów, koncertów instrumentalnych, szereg utworów fortepianowych, kameralnych, chóralnych i pieśni.

Kolejnym ważnym polskim twórcą był Ludomir Różycki. Jest on autorem przede wszystkim dzieł scenicznych: baletów (Pan Twardowski, Apollo i dziewczyna) opery i operetki takie jak Bolesław Śmiały, Meduza czy Pani Walewska. Pisał też poematy symfoniczne i utwory fortepianowe. Jego twórczość znana jest z wielkiej indywidualności.

Ważnym pianistą i kompozytorem był Karol Szymanowski. W swojej twórczości ulegał różnym tendencjom. W jego muzyce widać wpływ Chopina, neoromantyzmu, wpływ Ryszarda Straussa, później wyraźne są cechy impresjonizmu i ekspresjonizmu. Z czasem jednak kompozytor wypracował sobie indywidualny styl stylizując folklor góralski. Jest on autorem dzieł operetkowych, kwartetów smyczkowych, utworów fortepianowych, oratorów i utworów scenicznych. Jego najważniejsze dzieła to opera Król Roger i balet Harnasie.

Znanym muzykiem epoki Młodej Polski jest dyrygent i organista Feliks Nowowiejski. Twórca oper takich jak Legenda Bałtyku, oratoriów symfonii oraz utworów chóralnych i religijnych.

Jednym z najbardziej znanych twórców jest Ignacy Paderewski, którym mimo krótkiej działalności muzycznej zyskał miano pianisty wirtuoza. Jest autorem m. in. Koncertu fortepianowego, opery Manru i licznych utworów na fortepian np. menuetu G-dur.

Działalność tylu kompozytorów na przełomie XIX i XX wieku okazała się cenna zarówno dla europejskiej i polskiej kultury.