Unia Europejska

1. Historia Unii Europejskiej

Podziały w Europie były źródłem napięć, wrogości i wojen. Sprawiły one, że aż do okresu po II wojnie światowej rywalizacja i nieufność rządziły stosunkami większości krajów. II wojna światowa spowodowała, iż zniszczeniu uległo wiele gospodarek krajów europejskich i w celu ratowania tych gospodarek większość rządów europejskich zaciągnęła poważne pożyczki w stanach Zjednoczonych ameryki Północnej. Wojna natomiast spowodowała, że USA poważnie rozbudowały swój potencjał gospodarczy i po zakończeniu wojny, rozpoczęły ekspansję na rynki europejskie, które stały się ich głównymi rynkami zbytu. W ten sposób Europa straciła swoją dominującą pozycję na rynku na rzecz USA. Produkcja przemysłowa Europy Zachodniej przed II wojną światową w skali światowej wynosiła ok. 45%, natomiast już w 1948 roku ten udział zmalał do zaledwie 32,2% na rzecz USA, które już wtedy swoją produkcja przemysłową zaspokajały 58,2% rynku. Dodatkowym \"ciosem\" dla gospodarek europejskich było faktyczne podzielenie Europy na dwie części, a mianowicie część zachodnią i blok wschodni będący pod wpływem Związku Radzieckiego.
Wszystkie te czynniki spowodowały nasilenie się tendencji integracyjnych w Europie. 19 września 1946 roku Winston Churchill przedstawił w Zurychu program utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, ale pierwszymi poważnym akcentami mającymi na celu scalenie krajów europejskich było udzielenie krajom europejskim ekonomicznego wsparcia (plan Marshala, 1948), powstanie Unii Celnej Beneluksu (Belgia, Holandia, Luksemburg - 01.01.1948) oraz zawarcie 4 kwietnia 1949 roku Paktu północnoatlantyckiego, które zostało podpisane przez 10 krajów europejskich oraz przez USA i Kanadę. Pakt ten powołał do życia Organizację Paktu Północnego Atlantyku (w skrócie od angielskiego NATO). Utworzenie tej organizacji było popierane przez USA, gdyż pomimo niektórych akcentów antyamerykańskich, oznaczało jednak gwarancję spłaty długów zaciągniętych po wojnie przez kraje europejskie w USA, uzyskanie sprzymierzeńca w walce z ZSRR oraz, co najważniejsze, zwiększenie zdolności importowej Europy Zachodniej. Wielka Brytania i USA dążyły jednak do wyciągnięcia w ramy NATO także Niemiec Zachodnich oraz na zniesieniu ograniczeń w produkcji stali, które po wojnie zostały nałożone na Niemcy w celu demilitaryzacji tego kraju. Państwa te bowiem uznały, iż system obronny Europy nigdy nie będzie w pełni efektywny bez uczestnictwa w nim Niemiec. Sytuacja taka spowodowała wzrost obaw ze strony Francji, gdyż mogła ona spowodować ekspansje gospodarczą Niemiec oraz zmniejszenie francuskiego węgla do Lotaryngii, a to mogłoby spowodować zachwianie planów odbudowy gospodarek innych krajów europejskich. Zdając sobie sprawę, iż włączenie Niemiec w struktury NATO, jak również odbudowa niemieckiego przemysłu stalowego jest tylko kwestią czasu, Francja zgłosiła dwa projekty, które miały zapewnić ochronę interesów Francji. Projekty te miały na celu znaczne usamodzielnienie gospodarcze i uzbrojenie RFN, a tym samym zniesienie części powojennych postanowień w sprawie demilitaryzacji tego kraju oraz zapewnienie narodowych interesów Francji poprzez pewną kontrolę nad gospodarką zachodnioniemiecką w zakresie podstawowych surowców oraz nad armią zachodnioniemiecką, wreszcie asekurowanie się przez militarnym zagrożeniem Europy Zachodniej ze strony ZSRR. Pomysłodawcą równouprawnienia RFN w wymianie podstawowych surowców z innymi państwami europejskimi był francuski minister spraw zagranicznych Robert Shumann, choć twórcami tego projektu byli Jean Monnet, P. Reuter, P. Uri i S. Hirsch, to właśnie od nazwiska francuskiego ministra nazwano ten projekt \"Planem Shumanna\". Projekt utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali został zgłoszony przez Shumanna 9 maja 1950 roku podczas Traktatu Paryskiego i był on oparty na projektach ponadnarodowych ugrupowań dla poszczególnych dziedzin gospodarki. Celem EWWiS było utworzenie wspólnego rynku żelaza, stali oraz węgla, a przez to przyczynianie się do rozwoju gospodarek i podnoszenia poziomu życia w państwach, które przystąpiły do ugrupowania. Projekt ten przewidywał powołanie, niezależnych od poszczególnych państw, organów mających za zadanie kontrolę nad przepływem surowców, dofinansowaniem oraz rozstrzyganiem sporów powstałych pomiędzy członkami ugrupowania. 19 kwietnia 1951 roku w Paryżu został podpisany przez Francję, Holandię, Belgię, Luksemburg, RFN i Włochy, układ w sprawie utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Wszedł on w życie po ratyfikowaniu go przez wszystkie kraje członkowskie i nabrał mocy prawnej 25 lipca 1952 roku. Traktat ten został zawarty na okres 50 lat, czyli do 2002 roku. Państwa należące do EWWiS zobowiązały się do stopniowego zniesienia wszelkich ceł i kontyngentów, ograniczających swobodny przepływ surowców i produktów przemysłu węglowego i stalowego, kapitału inwestowanego w tych przemysłach oraz siły roboczej, wprowadzenia jednolitych taryf transportowych, zaniechania rządowego subsydiowania przedsiębiorstw i innych ograniczających praktyk.
W październiku 1950 roku pojawiła się inicjatywa francuska dotycząca utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EWO), opartej na wspólnej armii zachodnioeuropejskiej pod międzynarodowym dowództwem, jednak ta propozycja zakończyła się niepowodzeniem. Nie uzyskał też poparcia projekt powołania Europejskiej Wspólnoty Politycznej. Wiele państw zachodnioeuropejskich zainteresowało się energią atomową w dążeniu do odgrywania roli tzw. siły na świecie. Większość tych państw zdając sobie sprawę, że badania nad możliwością i wykorzystaniem energii atomowej, przekraczają ich indywidualne możliwości finansowe, rozpoczęły starania na rzecz zespolenia w tym celu swych zasobów finansowych, materiałowych i kadry naukowej. W tym celu w 1955 roku zwołano konferencję ministrów spraw zagranicznych krajów, które należały do EWWiS, na rok później doszło do porozumienia w sprawie rozpoczęcia prac nad przygotowaniem planu integracji ekonomiczne Europy Zachodniej.
Na konferencji w Messynie powołano komitet pod przewodnictwem belgijskiego ministra sprawa zagranicznych Paula Henri\'ego Spaaka - tzw. Komitet Spaaka, który miał opracować ekonomiczne i instytucjonalne założenia nowej organizacji. Przygotowany przez komitet raport stał się podstawą Traktatów Rzymskich, podpisanych 25 marca 1957 roku. Traktaty te powołały do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom).
Państwa założycielskie EWWiS dążyły w ramach EWG do unii celnej, która miałaby usunąć przeszkody w prowadzeniu handlu i umożliwić ustalenie wspólnego cła zewnętrznego.
W traktacie o EWG zapisano ponadto cel dodatkowy - stworzenie Wspólnego Rynku o swobodnym ruchu osób, usług i kapitału oraz podjęcie koniecznej w tym celu koordynacji i harmonizacji różnych polityk. Euratom służył ułatwieniu powstania i rozwoju przemysłu związanego z energią jądrową w sześciu państwach członkowskich. W ramach zobowiązania o rozpoczęciu atomu wyłącznie w celach pokojowych Euratom zapewnił również zapotrzebowanie w niezbędne surowce. Przez traktat o fuzji z 8 kwietnia 1967 roku, organy EWWiS, EWG i Euratom uległy integracji.
Rozwój terytorialny wspólnot oraz materialne postępy w procesie integracji sprawiły, iż od połowy lat 80-tych, pilnym zadaniem stała się rewizja struktur i celów współpracy między państwami członkowskimi. W maju 1985 roku Konferencja w Mediolanie formalnie rozpoczęła cykl negocjacji nad zmianami podstaw funkcjonowania wspólnot oraz nad przygotowaniem nowego traktatu o współpracy politycznej i bezpieczeństwie europejskim. Dyskusja trwała do lutego 1986 roku. Pomimo panującej zbieżności poglądów wśród uczestników rozmów, nie zwyciężyły odważniejsze projekty konstrukcji przyszłej Unii. Wobec tego, skupiono się na budowaniu realnych podstaw dla osiągnięcia tego celu w przyszłości. Realnym efektem negocjacji stał się Jednolity Akt Europejski, podpisany w Luksemburgu 17 lutego 1986 roku i w Hadze 28 lutego tego samego roku. Akt ten wszedł w życie 1 lipca 1987 roku. 9 maja 1986 roku w Brukseli symbolicznie została wywieszona flaga europejska i odegrany został hymn Zjednoczonej Europy.
Jednolity Akt Europejski stał się nowym impulsem do pogłębiania więzi integracyjnych, które miały w rezultacie doprowadzić do stworzenia Unii Europejskiej. Po przeprowadzeniu wstępnej debaty, podjęto decyzję o zorganizowaniu szeregu równoległych konferencji międzyrządowych dotyczących przede wszystkim podstawowych założeń Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Unii Politycznej. Pierwsze dwie konferencje rozpoczęły swe obrady w Rzymie 15 grudnia 1990 roku.
Negocjacje przygotowawcze wyraźnie pokazały, że nie da się zrealizować koncepcji Unii bez wzajemnych ustępstw i kompromisów. Jednak mimo żmudnej pracy i wielu przeszkód w końcu powstał Traktat o Unii Europejskiej podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 roku. Traktat ostatecznie wszedł w życie po jego ratyfikowaniu przez wszystkie państwa członkowskie w dniu 1 listopada 1993 roku.
Konstrukcja Traktatu z Maastricht opiera się na trójczłonowej strukturze tematycznej, podzielonej na \"filary\". Pierwszy filar tworzą przepisy powiększające zakres kompetencji już istniejących Wspólnot Europejskich. Drugi filar stanowią postanowienia dotyczące Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, zaś trzeci filar obejmuje postanowienia dotyczące koordynowania polityk w ramach wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
Mimo głębokich zmian jakie wprowadzono w Maastricht wiele kwestii pozostało otwartych lub niesprecyzowanych. Sam Traktat o Unii Europejskiej przewidywał wyraźnie konieczność zwołania kolejnej konferencji międzyrządowej w 1996 roku (Maastricht 2), chociaż nie ustalał dokładnie problematyki, którą miałby się ona zająć. Spotkanie inauguracyjne konferencji odbyło się 29 marca 1996 roku w Turynie. Zasadnicze rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi doprowadziły do przyjęcia projektu nowelizacji Traktatów Założycielskich Wspólnot oraz Unii Europejskiej dopiero 17 czerwca 1997 roku, podczas szczytu Rady Europejskiej w Amsterdamie. Ostateczny tekst Traktatu zaaprobowano 2 października 1997 roku. Po zakończeniu trwającej ponad półtora roku procedury ratyfikacyjnej Traktat wszedł ostatecznie w życie w dniu 1 maja 1999 roku.
Traktat Amsterdamski, liczący 11 artykułów, odwołuje się do struktur trzech filarów Unii, zmieniając nieco ich zawartość. Na przykład pewne kwestie dotyczące polityki imigracyjnej i azylowej zostały przesunięte z trzeciego filara do filara pierwszego, i tym samym poddane jurysdykcji Trybunału Sprawiedliwości.
Wobec pewnych niedostatków Traktatu Amsterdamskiego, kwestie koniecznej reformy instytucjonalnej stały się głównym priorytetem państw członkowskich. Ponadto, należało sformalizować zamiar rozszerzenia Unii Europejskiej. W związku z tymi postulatami Komisja Europejska przedstawiła na szczycie Rady Europejskiej w Luksemburgu, w dniu 13 grudnia 1997 roku, dokument zwany Agendą 2000. Określa on strategię wzmocnienia Unii Europejskiej w kontekście rozszerzenia, a ponadto, zakłada przeprowadzenie reformy systemu zatrudnienia, wspólnej polityki rolnej i instytucji Unii. Dodatkowo, Agenda 2000 została ostatecznie zaaprobowana przez Radę Europejską na szczycie w Berlinie w dniach 24-25 marca 1999 roku. Z kolei na szczycie w Kolonii, który odbył się 4 czerwca 1999 roku, ustalono, iż nowa konferencja międzyrządowa poświęcona kwestiom instytucjonalnym odbędzie się w roku 2000.
Seria konferencji Międzyrządowych rozpoczęła się w dniu 14 lutego 2000 roku pod patronatem prezydencji portugalskiej, a dalsze przygotowania prowadzona pod nadzorem prezydencji francuskiej. Doprowadziły one do szczytu Rady Europejskiej w Nicei, w dniach 7-11 grudnia 2000 roku, gdzie został ostatecznie zatwierdzony tekst nowego Traktatu.
Unia jest wspólnotą o wyjątkowym na świecie stopniu ujednolicenia prawa. Jest ono efektem licznych traktatów zawartych pomiędzy jej członkami. Po każdym takim traktacie UE uległa modyfikacji. Umowy te określają kompetencje instytucji europejskich i zasięg ich działania. Wbrew licznym opiniom porównującym Unię do walca, który przymusza narody do spełnienia jej zaleceń, instytucje UE nie mogą uczynić niczego bez zgody większości członków. Przeszłość i teraźniejszość UE jest nam znana, lecz przyszłości nie można określić. Jest nieodgadniona, a jej ewolucja wynika z otwartości i zróżnicowania kontynentu, zatem Europa ciągle będzie kreować swoją przyszłość.
3. Charakterystyka Unii Europejskiej

Unia Europejska składa się z trzech filarów:

I - obejmuje trzy istniejące Wspólnoty Europejskie. Traktat z Maastricht ich nie likwiduje, ale rozszerza i dokładniej określa ich kompetencje w szeregu dziedzinach, uzupełniając i modyfikując ich traktaty założycielskie. Filar ten obejmuje zwłaszcza współpracę ekonomiczną, uzupełnioną o prowadzenie współpracy w zakresie kultury, oświaty, nauki, zdrowia, ochrony środowiska i inne.

II - obejmuje on postanowienia dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, które mają polegać na stałych wzajemnych konsultacjach, ustalaniu wspólnego stanowiska i koordynacji działań na arenie międzynarodowej, docelowo także na formułowaniu wspólnej polityki obronnej;

III - obejmuje postanowienia dotyczące współpracy państw członkowskich w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, m.in. współpracę policji w zakresie walki z przestępczością międzynarodową, terroryzmem, handlem narkotykami.

Organy Wspólnot Europejskich stały się organami Unii Europejskiej, z tym, że Traktat UE powołał do życia jeszcze kilka nowych organów, niektóre do realizacji zadań I-ego filaru, inne do realizacji zadań z II-ego i III-ego filaru.


Główne instytucje zarządzające w Unii Europejskiej:

Rada Europejska
Skład: 15 członków + 1
Sposób powołania: Szefowie państw i rządów państw członkowskich oraz przewodniczący Komisji Europejskiej
Kompetencje:

• Stymuluje rozwój Unii

• Określa główne kierunki polityki Unii

• Rozstrzyga problemy, których nie udało się rozwiązać na niższych szczeblach.
Posiedzenia: Dwa lub trzy razy w roku pod przewodnictwem głowy państwa lub szefa rządu państwa członkowskiego.
Siedziba: Bruksela

Rada Unii Europejskiej
Skład: 15 członków
Sposób powołania: Ministrowie państw członkowskich, po jednym z każdego, zmieniający się w zależności od przedmiotu obrad. Najważniejsza jest tzw. Rada do spraw Ogólnych złożona z ministrów spraw zagranicznych.
Przewodnictwo w Unii Europejskiej trwa 6 miesięcy i zmienia się rotacyjnie. Kolejność przewodnictwa: 2001 r. - Szwecja i Belgia, 2002 r. - Hiszpania i Dania, 2003 r. - Grecja

Kompetencje:

• Współtworzy wspólnotowe prawo

• Wyznacza priorytety polityki Unii

• Nadzoruje politykę budżetową i gospodarczą poszczególnych państw

• Decyduje w sprawach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• Zawiera porozumienia, umowy międzynarodowe w imieniu Unii

Rada UE to główny organ podejmujący decyzje w Unii.

Rada Unii Europejskiej stanowi prawo w Unii Europejskiej.
Może występować w kilku postaciach:
jako Rada do Spraw Ogólnych (ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich) lub Rada Specjalna - tzw. branżowa (ministrowie rolnictwa, przemysłu, spraw wewnętrznych itd.), wypracowując i koordynując politykę wewnętrzną i zagraniczną Unii.
Skład Rady tworzą, w zależności od omawianej problematyki, ministrowie spraw zagranicznych bądź resortowi państw członkowskich.
Rada Unii Europejskiej wydaje akty prawne, sprawuje kontrolę nad budżetem, uchwala wynegocjowane przez Komisję układy międzynarodowe.
Rada koordynuje ogólną politykę gospodarczą.
Ma prawo podejmowania decyzji i przekazywania Komisji kompetencji do wprowadzania ich w życie.
Rada UE podejmuje decyzje: zwykłą większością głosów, większością kwalifikowaną lub jednomyślnie. Przy podejmowaniu decyzji większością kwalifikowaną państwa dysponują zróżnicowaną liczbą głosów; Francja, Niemcy, Wielka Brytani a, Włochy - po 10 głosów, Hiszpania - 8, Belgia, Grecja, Holandia, Portugalia - po 5 głosów, Austria, Szwecja - po 4 głosy, Dania, Finlandia, Irlandia - po 3 głosy, Luksemburg - 2 głosy. Jest to tzw. ważony podział głosów.
Posiedzenia: raz w tygodniu
Siedziba: Bruksela

Parlament Europejski
Skład: 626 posłów (deputowanych)
Sposób wyboru: Są to przedstawiciele państw członkowskich UE, wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich
Kadencja: 5 lat
Kompetencje: Parlament Europejski to jedna z instytucji wspólnotowych.
Skład jej wyłaniany jest w wyborach powszechnych i bezpośrednich, a kadencja trwa 5 lat.
Posłowie to (jest ich 626) przedstawiciele państw członkowskich Unii.
Parlament nie stanowi prawa w Unii Europejskiej, ale uczestniczy w procesie decyzyjnym.
Do najważniejszych uprawnień należy zatwierdzanie budżetu Unii oraz wyrażanie zgody na umowy zawierane z krajami niebędącymi członkami UE, czyli przyjmowanie nowych członków oraz zatwierdzanie układów stowarzyszeniowych.
Parlament kontroluje też pracę Komisji Europejskiej, zatwierdza wybór jej przewodniczącego jak i członków oraz wybiera Rzecznika Praw Obywatelskich.

Może również ustanawiać tymczasowe Komitety Dochodzeniowe, badające ewentualne wykroczenia lub nieprawidłowości w stosowaniu prawa wspólnotowego.

• Parlament Europejski nie stanowi prawa w UE, ale uczestniczy w procesie decyzyjnym

• Zatwierdza budżet Unii

• Kontroluje pracę Komisji Europejskiej

• Podejmuje inicjatywy ustawodawcze

• Zatwierdza nowe wnioski o przystąpienie do Unii oraz układy stowarzyszeniowe i umowy handlowe z krajami trzecimi

• Może ustanawiać tymczasowe Komitety Dochodzeniowe, badające ewentualne wykroczenia lub nieprawidłowości w stosowaniu prawa wspólnotowego (europejskiego)

• Ma prawo rozwiązania Komisji Europejskiej

• Wybiera Rzecznika Praw Obywatelskich
Posiedzenia: raz w roku - sesja zwyczajna; raz w miesiącu - posiedzenie plenarne
Siedziba: Strasburg

Komisja Europejska
Skład: 20 komisarzy (po 2 z Niemiec, Hiszpanii, Francji, Włoch, Wielkiej Brytanii i po 1 z pozostałych państw)
Sposób powołania: Przebiega etapami. Najpierw rządy państw członkowskich wyznaczają, za wspólną zgodą i aprobatą Parlamentu Europejskiego, kandydata na przewodniczącego komisji, a następnie pozostałe osoby. Przewodniczącego i członków komisji zatwierdza ostatecznie Parlament.
Kadencja: 5 lat
Kompetencje:

• Inicjatywne - Komisja posiada wyłączne prawo inicjatywy prawodawczej

• Kontrolne - nadzór nad stosowaniem prawa wspólnotowego przez państwa członkowskie

• Wykonawcze - uchwala przepisy wykonawcze do obowiązujących aktów prawnych

• Reprezentuje Wspólnoty Europejskie w stosunkach z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi
Posiedzenia: raz w tygodniu

Trybunał Sprawiedliwości
Skład: 15 sędziów
Sposób powołania: Mianowani przez rządy państw członkowskich za wzajemną zgodą
Kadencja: 6 lat



Kompetencje:

• Rozstrzyga spory dotyczące interpretacji i stosowania prawa UE

• Wydaje opinie prawne

• Stroną sporu przed Trybunałem mogą być: organy WE, państwa członkowskie, osoby prawne i fizyczne z państw członkowskich oraz funkcjonariusze międzynarodowi.
Posiedzenia: w zależności od potrzeb
Siedziba: Luksemburg


Trybunał Obrachunkowy
Skład: 15 rewidentów
Sposób powołania: Mianowani przez Radę UE po zasięgnięciu opinii PE
Kadencja: 6 lat
Kompetencje:

• Kontroluje finanse UE

• Sprawdza zgodność z prawem i prawidłowość dochodów i wydatków UE

• Ocenia właściwe zarządzanie budżetem
Siedziba: Luksemburg


Obok tych instytucji działają organy pomocnicze:

Komitet Ekonomiczno-Społeczny (KES)

KES jest wspólnym organem Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej i Wspólnoty Europejskiej. Wypracowuje stanowiska w sprawach gospodarczych i społecznych. W jego skład wchodzi 222 reprezentantów środowisk gospodarczych i społecznych - producentów, rolników, przewoźników, pracowników najemnych, kupców, rzemieślników i przedstawicieli wolnych zawodów.

Komitet Regionów

Komitet Regionów jest organem doradczym, z którym Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska konsultują się w sprawach regionalnych i lokalnych (na obszarze Unii istnieje ok. 200 regionów). Komitet składa się z 222 przedstawicieli regionalnych i lokalnych jednostek samorządowych.

Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER)

Komitet Stałych Przedstawicieli jest instytucją pomocniczą trzech Wspólnot Europejskich. Odpowiada za przygotowanie prac Rady Unii Europejskiej. Zajmuje się wypracowywaniem zgodnego stanowiska państw członkowskich w sprawie propozycji Komisji Europejskiej, jeszcze zanim zostaną one wpisane do porządku obrad Rady Unii. Komitet składa się z ambasadorów państw członkowskich Unii akredytowanych przy Wspólnotach Europejskich.W ramach COREPER działa 200 grup roboczych.



Podstawowe zasady Unii Europejskiej:

• UE gwarancją pokoju

• Jedność i równość jako idea przewodnia

• Wolność (swobodne przekraczanie granic, osiedlanie się i świadczenie usług, przepływ towarów kapitałów)

• Zasada solidarności

• Poszanowanie tożsamości narodowej

• Pragnienie bezpieczeństwa
3. Waluta
Euro (€) - waluta wprowadzona w 12 z 25 ówczesnych członków Unii Europejskiej w miejsce walut narodowych. Kursy między walutami narodowymi, które miało zastąpić euro zostały zamrożone 1 stycznia 1999, z tym dniem też zostało ono wprowadzone w transakcjach. Początkowo waluta ta była tylko międzybankową walutą rozliczeniową i nie znajdowała się w normalnym obiegu. 1 stycznia 2002 nastąpiło oficjalne zlikwidowanie walut narodowych państw członkowskich strefy euro i zastąpienie ich monetami i banknotami euro, co było największą przeprowadzoną dotąd na świecie jednorazową operacją walutową. Wymianie uległo 4,5 biliona euro w gotówce, oraz przeliczono waluty narodowe na ponad 10 bilionów euro na kontach bankowych na całym świecie.
Decyzja o utworzeniu wspólnej waluty Unii Europejskiej zapadła w ramach traktatu z Maastricht. Jednak na skutek porażki Unii Monetarnej zwanej popularnie wężem walutowym wprowadzenie wspólnej waluty zostało znacznie opóźnione. Dopiero utworzenie Europejskiego Banku Centralnego i systemu Eurosystem, będącego skutkiem traktatu z Amsterdamu doprowadziło do faktycznego wdrożenia tej waluty. Euro jest emitowane i kontrolowane przez Europejski Bank Centralny. Aby wejść do "strefy euro", należy spełnić wcześniej ścisłe kryteria konwergencji.

Waluta ta została 1 stycznia 2002 wprowadzona w następujących krajach:
• Austria
• Belgia
• Finlandia
• Francja
• Grecja
• Hiszpania
• Holandia
• Irlandia
• Luksemburg
• Niemcy
• Portugalia
• Włochy
Do strefy euro nie przystąpiły 3 kraje z 15 będących wówczas członkami Unii Europejskiej:
• Wielka Brytania - na skutek decyzji swojego parlamentu,
• Szwecja - na skutek niespełnienia wymogów w kwestii maksymalnego deficytu budżetowego oraz negatywnego wyniku referendum w tej sprawie,
• Dania - na skutek negatywnego wyniku referendum w tej sprawie.
Za to na mocy podpisanych umów należą do niej 4 kraje nie będące członkami UE:
• Andora
• Monako
• San Marino
• Watykan
Przeliczniki wg których 1 stycznia 2002 wymieniono na euro waluty narodowe: (1 euro to):
• 13,7603 szylingów austriackich (ATS)
• 40,3399 franków belgijskich (BEF)
• 1,95583 marek niemieckich (DEM)
• 166,386 peset hiszpańskich (ESP)
• 5,94573 marek fińskich (FIM)
• 6,55957 franków francuskich (FRF)
• 340,750 drachm greckich (GRD)
• 0,787564 funtów irlandzkich (IEP)
• 1936,27 lirów włoskich (ITL)
• 40,3399 franków luksemburskich (LUF)
• 2,20371 guldenów holenderskich (NLG)
• 200,482 escudos portugalskich (PTE)
4. Jaki był pierwszy dzień Polski w Unii Europejskiej.


Polki! Polacy! Europejczycy! Witajcie we wspólnej Europie! - tymi słowami zwrócił się w nocy z piątku na sobotę 1 maja 2004 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski do kilku tysięcy uczestników uroczystości podniesienia flagi Unii Europejskiej, zebranych na Placu Piłsudskiego w Warszawie. Obchody trwały przez całą sobotę.

Krótko po północy na maszt przed Grobem Nieznanego Żołnierza wciągnięto unijną flagę. Po podniesieniu flagi i odegraniu hymnu UE "Oda do Radości" nad placem rozbłysły sztuczne ognie.

Na Placu Zamkowym mieszkańcy stolicy wysłuchali koncertu "Welcome Europe" (Witaj Europo), w którym wystąpili artyści reprezentujący 10 nowych członków UE.

W odrestaurowanych ogrodach Zamku Królewskiego w Warszawie rozpoczęło się w sobotę rano uroczyste powitanie Unii Europejskiej. Do udziału w "Pierwszym śniadaniu europejskim w Zjednoczonej Europie" zaproszono ponad dwa tysiące gości.

W uroczystości, zainaugurowanej hymnami Polski i UE, uczestniczyli prezydent z małżonką, przedstawiciele rządu, ambasad, znane postaci świata kultury i polityki, reprezentanci kościołów, radni miasta.

Setki ludzi - głównie młodych - świętowały w sobotę wejście Polski do Unii Europejskiej na dziedzińcu Zamku Ujazdowskiego w Warszawie.

W śniadaniu zorganizowanym przez Fundację Schumana, uczestniczyli m.in. minister ds. europejskich i pierwszy polski komisarz UE Danuta Huebner, a także pierwszy po wojnie niekomunistyczny premier Tadeusz Mazowiecki.

"Pewnie wszyscy mieli bardzo krótką noc. Nic nie mogę powiedzieć poza tym, że się bardzo cieszę" - powiedziała Huebner, witając

zebranych.

Wstąpienie Polski do UE świętowano także całym kraju.

W Żytawie spotkali się szefowie rządów Polski, Niemiec i Czech: Leszek Miller, kanclerz Gerhard Schroeder i premier Czech Vladimir Szpidla. W uroczystościach uczestniczył także komisarz UE ds. rozszerzenia Guenter Verheugen. Nasze wielkie, polskie marzenie stało się rzeczywistością - powiedział w Żytawie premier Leszek Miller. Chwilę wcześniej uroczyście wciągnięto na maszt flagę Unii Europejskiej.

W centrum Gdańska na Targu Węglowym, podczas festynu ułożono Flagę Unii Europejskiej z sześciu tysięcy żółtych i niebieskich balonów. Balony trzymali w rękach dorośli i dzieci.

W Gdyni podczas pikniku "Europo Witaj Nam", serwowano m.in. specjały kuchni państw unijnych oraz pokazano najnowsze modele samochodów europejskich koncernów.

We Wrocławiu ponad 70 naukowców z całej Europy, doktorów honoris causa wrocławskich uczelni, dyskutowało w sobotę m.in. o szansach i zagrożeniach dla świata w XXI wieku na spotkanie pod hasłem "Zjednoczona Europa jako fundament nowego porządku globalnego".

W ramach bydgoskich obchodów samolot z przedstawicielami pięciu największych miast województwa kujawsko-pomorskiego poleciał z

Bydgoszczy do Brukseli. Reprezentanci władz i mieszkańców Bydgoszczy, Grudziądza, Inowrocławia, Torunia i Włocławka zostali odprawieni w otwartym tego dnia terminalu Portu Lotniczego. Zabrali ze sobą "przesyłkę do Europy", w której znalazły się wizytówki ich miast i regionu.

W Sompolnie w powiecie konińskim rekord Guinnessa w układaniu największej flagi Unii Europejskiej z nakrętek od butelek po napojach ustanowili uczniowie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 1.

Obok imprez zwolenników integracji, w sobotę w Warszawie odbyła się manifestacja ok. 2 tys osób pod hasłem "Marsz niepodległości", zorganizowana przez Ligę Polskich Rodzin. Jak powiedział PAP jeden z liderów LPR Zygmunt Wrzodak, marsz był wyrazem sprzeciwu wobec wejścia Polski do Unii Europejskiej. "Nie chcemy kolejnego rozbioru Polski ani jej kolonizacji" - dodał.
„Gazeta Wyborcza”
5. Państwa Unii Europejskiej.

1. Austria

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Wiedeń
Powierzchnia: 83 849 km2
Podział administracyjny: 9 częściowo autonomicznych krajów (landów)
Ludność: 8 211 000
Język urzędowy: niemiecki
Skład etniczny: Austriacy 96,1%; Jugosławianie 1,7%; Turcy 0,8%; Niemcy 0,5%; inni 0,9%
Wyznanie: katolicy 84,3%; bezwyznaniowcy 6,0%; luteranie 5,6%; muzułmanie 1,0%; żydzi 0,1%; inni 3,0%
Jednostka monetarna: euro, dawnej 1 szyling = 100 groszy
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 1995
Średnia długość życia: mężczyźni 73 lata; kobiety 80 lat
Surowce mineralne: magnezyt, rudy żelaza, węgiel brunatny, grafit, sól kamienna, kwarc, glina
Wyroby przemysłowe: stal, aluminium, wyroby petrochemiczne i elektrotechniczne
Uprawy: jęczmień, pszenica, kukurydza, owies, rośliny pastewne i okopowe, warzywa i owoce
Siły zbrojne: armia lądowa 38 000, lotnictwo 4500
Ustrój: republika związkowa
Władza ustawodawcza: Zgromadzenie Związkowe – dwuizbowy parlament, składający się z Rady Narodowej (Nationalrat liczący 183 członków wybieranych w wyborach powszechnych na cztery lata) oraz Rada Związkowa (licząca 65 członków delegowanych przez kraje związkowe)
Władza wykonawcza: rząd federalny na czele z kanclerzem pochodzącego z partii, która ma większość w Radzie Związkowej
Konstytucja: 1920 r., zmieniona w 1929 r.
Głowa państwa: prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 6-cio letnią kadencję; obecnie Thomas Klestil
Szef rządu: w Austrii rozpisano właśnie przeterminowe wybory parlamentarne

2. Belgia

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Bruksela
Powierzchnia: 30 518 km2
Podział administracyjny: 3 regiony: Flandria, Walonia i region stołeczny Bruksela
Ludność: 10 213 000
Język urzędowy: francuski, flamandzki
Skład etniczny: Belgowie 91,1%; Włosi 2,8%; Marokańczycy 1,1%; Francuzi 1,1%; Holendrzy 0,7%; Turcy 0,6%; inni 2,6%
Wyznanie: katolicy 90,0%; muzułmanie 1,1%; protestanci 0,4%; bezwyznaniowcy 7,5%; inni 1,0%
Jednostka monetarna: euro, dawniej 1 frank belgijski = 100 centymów
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: Założyciel
Średnia długość życia: mężczyźni 70 lat; kobiety 76,8 roku
Surowce mineralne: węgiel kamienny, rudy cynku, miedzy i ołowiu
Wyroby przemysłowe: tworzywa sztuczne, wyroby włókiennicze, maszyny, artykuły luksusowe (diamenty)
Uprawy: pszenica, jęczmień, buraki cukrowe, ziemniaki, tytoń, chmiel, len
Siły zbrojne: armia lądowa 67 800, marynarka wojenna 4700, lotnictwo 19 900
Ustrój: monarchia konstytucyjna
Władza ustawodawcza: król oraz dwuizbowy parlament, składający się Izby Deputowanych (212 członków wybieranych w wyborach powszechnych) oraz Senatu (182 członków, z czego 106 pochodzi z wyborów powszechnych)
Władza wykonawcza: rząd na czele z premierem
Konstytucja: 7 lutego 1831 r. (wielokrotnie nowelizowana)
Głowa państwa: monarcha; obecnie Alfred II
Szef rządu: Guy Verhofstadt
3. Cypr
INORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Nikozja
Powierzchnia: 9 251 km2
Ludność: 724 900
Język urzędowy: grecki, turecki
Skład etniczny: Grecy 76,3%; Turcy 22,8%; inni (głównie Brytyjczycy) 1,0%
Wyznanie: chrześcijanie (głownie autokefaliczny kościół cypryjski) 76,2%; muzułmanie 22,8%; inni 1,0%
Jednostka monetarna: 1 funt cypryjski = 100 milów
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 2004
Średnia długość życia: mężczyźni 73,9 lat; kobiety 77,8 lata
Siły zbrojne: armia lądowa 13 000 (Turcy cypryjscy dysponują armią lądową – 40 000)
Ustrój: republika parlamentarna
Władza ustawodawcza: Izba Reprezentantów – jednoizbowy parlament
Władza wykonawcza: prezydent i kierowany przez niego rząd
Konstytucja: 1960
Głowa państwa: prezydent: Glafkos Kleridis
4. Czechy
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Praga
Powierzchnia: 78 864 km2
Ludność: 10 273 000
Język urzędowy: czeski
Skład etniczny: Czesi 81,3%; Słowacy 3,0%; inni 15,7%
Wyznanie: bezwyznaniowcy 39,7%; katolicy 39,2%; protestanci 4,1%; inni chrześcijanie 4,4%; inni 12,6%
Jednostka monetarna: 1 korona czeska = 100 halerzy
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 2004
Średnia długość życia: mężczyźni 67,9 lat; kobiety 75,4 lat
Surowce mineralne: węgiel koksujący i brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny, rudy żelaza, kaolin, glinki szklarskie, grafit
Wyroby przemysłowe: wytwory przemysłu hutniczego i stalowego, urządzenia, szkło, piwo
Uprawy: pszenica, buraki cukrowe, jęczmień i ziemniaki
Siły zbrojne: 100 000
Ustrój: republika parlamentarna
Władza ustawodawcza: dwuizbowy parlament składający się z Izby Poselskiej (200 członków wybieranych w wyborach powszechnych co cztery lata) i Senatu (81 posłów wybieranych w wyborach powszechnych na sześcioletnią kadencję)
Władza wykonawcza: rząd powoływany przez prezydenta, odpowiedzialny przed Izbą Poselską
Konstytucja: 176 grudnia 1992 r. (znowelizowana 19 marca 1998 r.)
Głowa państwa: prezydent wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję; obecnie Vaclav Havel
Szef rządu: Vladimir Szpidla

5. Dania
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Kopenhaga
Powierzchnia: 43 093 km2
Podział administracyjny: 24 hrabstwa, na czele których stoją gubernatorzy
Ludność: 5 230 000
Język urzędowy: duński
Skład etniczny: Duńczycy 97,2%; Turcy 0,5%; inni Skandynawowie 0,4%; inni 1,9%
Religia państwowa: luteranizm
Wyznanie: luteranie 90,6%; katolicy 0,5%; żydzi 0,1%; inni 8,8%
Jednostka monetarna: 1 korona duńska = 100 ore
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 1973
Średnia długość życia: mężczyźni 73 lata; kobiety 78 lat
Surowce mineralne: granit, glina, kreda, glinka kaolinowa
Wyroby przemysłowe: cement, stal, maszyny i urządzenia, artykuły mięsne, chemikalia, papier, meble i sprzęt medyczny
Uprawy: jęczmień, buraki cukrowe, żyto, pszenica, ziemniaki
Siły zbrojne: armia lądowa 19 400, marynarka wojenna 5400, lotnictwo 6900
Ustrój: monarchia konstytucyjna
Władza ustawodawcza: Folketing – jednoizbowy parlament, składający się ze 179 deputowanych wybieranych co cztery lata
Władza wykonawcza: rząd, powoływany przez monarchę na wniosek parlamentu
Konstytucja: 1953 r.
Głowa państwa: monarcha, który swym podpisem aprobuje wszystkie ustawy przyjęte przez parlament; obecnie królowa Małgorzata II
Szef rządu: Anders Fogh Rasmussen
6. Estonia
INORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Tallin
Powierzchnia: 45 100 km2
Ludność: 1 492 000
Język urzędowy: estoński
Skład etniczny: Estończycy 61,5%; Rosjanie 30,3%; Ukraińcy 3,1%; Białorusini 1,8%; Finowi 1,1%; inni 2,2%
Wyznanie: luteranie; mniejszości: prawosławni i baptyści
Jednostka monetarna: 1 korona estońska = 100 centów
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 2004
Średnia długość życia: mężczyźni 68,5 lat; kobiety 75,0 lat
Surowce mineralne: łupki bitumiczne, torf, skały budowlane, fosforyty
Wyroby przemysłowe: wyroby przemysłu drzewnego i spożywczego, papier
Uprawy: zboża i ziemniaki
Siły zbrojne: brak danych
Ustrój: republika parlamentarna
Władza ustawodawcza: Zgromadzenie Państwowe – jednoizbowy parlament składający się ze 101 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na pięć lat
Władza wykonawcza: rząd powoływany przez prezydenta na wniosek parlamentu
Konstytucja: 3 lipca 1992
Głowa państwa: prezydent wybierany przez parlament na pięć lat; obecnie Arnold Rutel
Szef rządu: Siim Kallas
7. Finlandia
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Helsinki
Powierzchnia: 338 145 km2
Ludność: 5 110 000
Język urzędowy: fiński (z grupy języków ugrofińskich), szwedzki
Skład etniczny: Finowie 93,6%; Szwedzi 6,0%; inni 0,4%
Wyznanie: luteranie 93,6%; fińscy prawosławni 1,1%; bezwyznaniowcy 9,3%; inni 0,9%
Jednostka monetarna: euro; dawniej 1 marka fińska = 100 penni
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 1995
Średnia długość życia: mężczyźni 70,7 roku; kobiety 78,7 roku
Surowce mineralne: miedź, nikiel, wanad, cynk, chrom, tytan
Wyroby przemysłowe: wyroby stoczniowe (lodołamacze), cement, materiały chemiczne, petrochemiczne, włókiennicze, poligraficzne, drzewne i papiernicze
Uprawy: zboża paszowe, ziemniaki, buraki cukrowe
Siły zbrojne: armia lądowa 27 800, marynarka wojenna 1400, lotnictwo 1800
Ustrój: republika konstytucyjna
Władza ustawodawcza: Eduskunta – jednoizbowy parlament, składający się z 349 deputowanych
Władza wykonawcza: Rada Stanu na czele z premierem, mianowana przez prezydenta
Konstytucja: 1919 r., nowelizowana w 1991 r.
Głowa państwa: prezydent wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich na 6-letnią kadencję; obecnie Tarja Halonen
8. Francja
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Paryż
Powierzchnia: 543 965 km2
Podział administracyjny: 22 regiony podzielone na 96 departamentów, ponadto 4 departamenty zamorskie
Ludność: 58 030 000
Język urzędowy: francuski
Skład etniczny: Francuzi 90,6%; Algierczycy 1,5%; Marokańczycy 0,8%; Hiszpanie 0,6%; Włosi 0,6%; inni 4,5%
Wyznanie: katolicy 76,4%; inni chrześcijanie 3,7%; muzułmanie 3,0%; bezwyznaniowcy i inni 16,9%
Jednostka monetarna: euro, dawnej 1 frank francuski = 100 centymów
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: Założyciel
Średnia długość życia: mężczyźni 73 lata; kobiety 81 lat
Surowce mineralne: ropa naftowa, gaz ziemny, rudy żelaza, węgiel kamienny
Wyroby przemysłowe: wyroby petrochemiczne, stal, samochody, samoloty cywilne i wojskowe, urządzenia i maszyny, artykuły chemiczne i rolne, artykuły luksusowe (odzież, perfumy)
Uprawy: pszenica, jęczmień, ryż, owies, kukurydza, słonecznik, rośliny strączkowe, ziemniaki, buraki cukrowe
Siły zbrojne: armia lądowa 288 700, marynarka wojenna 65 000, lotnictwo 93 200, inne 13 800
Ustrój: republika prezydencka
Władza ustawodawcza: dwuizbowy parlament składający się z 577-osobowego Zgromadzenia Narodowego i 319-osobowego Senatu
Władza wykonawcza: ministrowie mianowani przez prezydenta
Konstytucja: 16 października 1956 r. (ostatnio nowelizowana 10 stycznia 1999 r.)
Głowa państwa: prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 7-letnią kadencję; obecnie Jacques Chirac

9. Grecja
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Ateny
Powierzchnia: 131 957 km2
Podział administracyjny: 13 regionów podzielonych na 51 okręgów (tzw. nomesów)
Ludność: 10 460 000
Język urzędowy: grecki
Skład etniczny: Grecy 95,5%; Macedończycy 1,5%; Turcy 0,9%; Albańczycy 0,6%; inni 1,5%
Religia państwowa: grecki kościół prawosławny
Wyznanie: prawosławni 97,6%; muzułmanie 1,5%; katolicy 0,4%; protestanci 0,1%; inni 0,4%
Jednostka monetarna: euro, dawnej 1 drachma = 100 lepta
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 1981
Średnia długość życia: mężczyźni 74 lata; kobiety 80 lat
Surowce mineralne: węgiel brunatny, torf
Wyroby przemysłowe: tekstylia, tkaniny, obuwie, cement, nawozy sztuczne i tytoń
Uprawy: bawełna, tytoń, oliwki i owoce cytrusowe
Siły zbrojne: armia lądowa 160 100, marynarka wojenna 20 400, lotnictwo 28 000
Ustrój: republika konstytucyjna
Władza ustawodawcza: jednoizbowy parlament, liczący 300 posłów
Władza wykonawcza: rząd na czele z premierem mianowany przez prezydenta
Konstytucja: 11 kwietnia 1975 r. (nowelizowana w 1986 r.)
Głowa państwa: prezydent wybierany przez parlament na 5-letnią kadencję; obecnie Kostis Stefanopulos
Szef rządu: Kostas Simitis
10. Hiszpania
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Madryt
Powierzchnia: 504 750 km2
Podział administracyjny: autonomiczne prowincje
Ludność: 39 470 000
Język urzędowy: hiszpański (kastylijski)
Skład etniczny: Hiszpanie 72,3%; Katalończycy 16,3%; Galicyjczycy 8,1%; Baskowie 2,3%; inni 1,0%
Wyznanie: katolicy 97,0%; bezwyznaniowcy 2,6%; protestanci 0,4%
Jednostka monetarna: euro; dawniej 1 peseta = 100 centimos
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 1986
Średnia długość życia: mężczyźni 73,6 roku; kobiety 79,7 roku
Surowce mineralne: węgiel, uran, rtęć, piryt, cyna, srebro, złoto, ropa naftowa
Wyroby przemysłowe: papier, wyroby tekstylne, cement, nawozy sztuczne, wyroby stoczniowe
Uprawy: jęczmień, pszenica, rośliny strączkowe, ryż, tytoń, bawełna, oliwki, winorośl
Siły zbrojne: armia lądowa 201 200, marynarka wojenna 39 500, lotnictwo 33 800
Ustrój: monarchia konstytucyjna
Władza ustawodawcza: Kortezy – dwuizbowy parlament, składający się z Kongresu Deputowanych i Senatu
Władza wykonawcza: rząd mianowany przez króla, ponoszący odpowiedzialność polityczną przed parlamentem
Konstytucja: 29 grudnia 1978 r.
Głowa państwa: król Juan Carlos de Borbon y Borbon
Szef rządu: Jose Maria Aznar
11. Holandia
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Amsterdam (stolica konstytucyjna), Haga (siedziba rządu)
Powierzchnia: 41 863 km2
Podział administracyjny: 12 prowincji
Ludność: 15 450 000
Język urzędowy: holenderski
Skład etniczny: Holendrzy 95,8%; Turcy 1,2%; Marokańczycy 0,9%; Niemcy 0,3%; inni 1,8%
Wyznanie: katolicy 36,0%; protestanci 26,9%; bezwyznaniowcy 32,6%; inni 4,5%
Jednostka monetarna: euro, dawniej 1 gulden (floren) = 100 centów
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: Założyciel
Średnia długość życia: mężczyźni 73 lata; kobiety 80,2 roku
Surowce mineralne: gaz ziemny, ropa naftowa
Wyroby przemysłowe: artykuły petrochemiczne, wyrobu aluminiowe, spożywcze i chemiczne, samochody
Uprawy: hodowla kwiatów i ogrodnictwo
Siły zbrojne: armia lądowa 63 700, marynarka wojenna 16 900, lotnictwo 18 200, inne 4800
Ustrój: monarchia konstytucyjna
Władza ustawodawcza: monarcha i Stany Generalne – dwuizbowy parlament, składający się z Izby Pierwszej (75 członków wybieranych przez władze lokalne prowincji na 4-lenią kadencję) i Izby Drugiej (150 członków wybieranych w wyborach powszechnych co 4 lata)
Władza wykonawcza: rząd na czele z premierem, powoływany przez monarchę
Konstytucja: 16 lutego 1983 r.
Głowa państwa: monarcha; obecnie królowa Beatrix Wilhelmina Armgard
Szef rządu: Jan Peter Balkenende
12. Irlandia
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Dublin
Powierzchnia: 70 285 km2
Ludność: 3 580 000
Język urzędowy: irlandzki, angielski
Skład etniczny: Irlandczycy 94,0%; inni 6,0%
Wyznanie: katolicy 93,1%; anglikanie 2,8%; prezbiterianie 0,4%; inni 3,7%
Jednostka monetarna: euro; dawniej 1 funt irlandzki = 100 pensów
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 1973
Średnia długość życia: mężczyźni 70,1 roku; kobiety 75,6 roku
Surowce mineralne: rudy cynku i ołowiu, torf
Wyroby przemysłowe: wyroby zbożowo-młynarskie, mleczarskie, browarne i alkoholowe, produkty poligraficzne, włókiennicze, szklarskie i metalowe
Uprawy: pszenica, jęczmień, ziemniaki, buraki cukrowe
Siły zbrojne: armia lądowa 11 200, marynarka wojenna 1000, lotnictwo 800
Ustrój: republika parlamentarna
Władza ustawodawcza: prezydent oraz dwuizbowy parlament – Oireachtas wybierany na 5 lat, składający się ze 166-osobowej Izby Posłów (Dail) i 60-osobowego Senatu (Seanad); deputowani Izby Posłów wybierani są w wyborach powszechnych, Senatu – mianowani przez premiera, ugrupowania zawodowe i środowiska akademickie
Władza wykonawcza: rząd na czele z premierem, powoływanym przez prezydenta
Konstytucja: 29 grudnia 1937 r. (nowelizowana w 1972 i 1987)
Głowa państwa: prezydent wybierany na 7-letnią kadencję; obecnie Mary McAleese
Szef rządu: Bertie Ahern
13. Litwa

14. Luksemburg
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Luksemburg
Powierzchnia: 2 586 km2
Ludność: 401 000
Język urzędowy: francuski, niemiecki, luksemburski
Skład etniczny: Luksemburczycy 72,5%; Portugalczycy 9,0%; Włosi 5,4%; Francuzi 3,4%; Belgowie 2,5%; Niemcy 2,4%; inni 4,8%
Wyznanie: katolicy 93,0%; protestanci 1,3%; inni 5,7%
Jednostka monetarna: euro, dawniej 1 frank luksemburski = 100 centymów
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: Założyciel
Średnia długość życia: mężczyźni 70,6 roku; kobiety 77,9 roku
Surowce mineralne: rudy żelaza
Wyroby przemysłowe: opony, artykuły chemiczne, maszyny
Uprawy: pszenica, jęczmień, ziemniaki, winogrono
Siły zbrojne: armia lądowa 19 400, marynarka wojenna 5400, lotnictwo 6900
Ustrój: monarchia konstytucyjna
Władza ustawodawcza: wielki książę oraz jednoizbowy parlament (59-osobowa Izba Deputowanych wybierana w wyborach powszechnych co 5 lat)
Władza wykonawcza: rząd z premierem na czele
Konstytucja: 1868 (nowelizowana w 1919, 1948 i 1956 r.)
Głowa państwa: wielki książę; obecnie Henryk
Szef rządu: Jean Claude Juncker
15. Łotwa
INORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Ryga
Powierzchnia: 64 500 km2
Ludność: 2 510 000
Język urzędowy: łotewski
Skład etniczny: Łotysze 51,8%; Rosjanie 33,8%; Białorusini 4,5%; Ukraińcy 3,5%; Polacy 2,3%; Litwini 1,3%; inni 2,8%
Wyznanie: luteranie; mniejszość: prawosławni i katolicy
Jednostka monetarna: 1 łat
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 2004
Średnia długość życia: mężczyźni 64,2 lat; kobiety 74,6 lat
Wyroby przemysłowe: w ZSRR Łotwa była dostawcą urządzeń telekomunikacyjnych i pojazdów silnikowych; obecnie rozwija się przemysł drzewny, przetwórczy i stoczniowy
Uprawy: zboża i ziemniaki; owoce, warzywa
Siły zbrojne: brak danych
Ustrój: republika parlamentarna
Władza ustawodawcza: Sejm – jednoizbowy parlament składający się ze stu deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych co cztery lata
Władza wykonawcza: rząd powoływany przez Sejm, na czele którego stoi premier desygnowany przez prezydenta
Konstytucja: 15 luty 1922 r. (nowelizowana w 1993 r.)
Głowa państwa: prezydent wybierany przez parlament na cztery lata; obecnie Vaira Vike-Freiberga
Szef rządu: Andris Berzins
16. Malta
INORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: La Valletta
Powierzchnia: 316 km2
Ludność: 364 000
Język urzędowy: maltański, angielski
Skład etniczny: Maltańczycy 95,7%; Brytyjczycy 2,1%; inni 2,1%
Wyznanie: katolicy 97,4%; anglikanie 1,2%; inni 1,5%
Jednostka monetarna: 1 lira maltańska = 100 centów = 1 000 milów
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 2004
Średnia długość życia: mężczyźni 72,8 lat; kobiety 77,6 lat
Wyroby przemysłowe: odzież, wyroby przemysłu elektromaszynowego
Uprawy: zboża, warzywa, owoce cytrusowe
Siły zbrojne: armia lądowa 1500
Ustrój: republika parlamentarna
Władza ustawodawcza: Izba Reprezentantów – jednoizbowy parlament wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat
Władza wykonawcza: rząd na czele z premier mianowanym przez prezydenta
Konstytucja: 1974 r. (nowelizowana w 1987)
Głowa państwa: prezydent wybierany przez parlament na 5 lat; obecnie Guido de Marco
Szef rządu: Edward Fenech Adami
17. Niemcy
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Berlin
Powierzchnia: 357 041 km2
Podział administracyjny: 10 autonomicznych krajów związkowych (landów)
Ludność: 82 020 000
Język urzędowy: niemiecki
Skład etniczny: Niemcy 94,6%; Turcy 1,8%; Jugosławianie 0,7%; Włosi 0,6%; inni 2,3%
Wyznanie: luteranie/protestanci 43,2%; katolicy 35,5%; muzułmanie 2,1%; żydzi 0,1%; bezwyznaniowcy i inni 19,1%
Jednostka monetarna: euro, dawnej 1 marka niemiecka = 100 fenigów
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: Założyciel
Średnia długość życia: mężczyźni 71,6 roku; kobiety 78,1 roku
Surowce mineralne: węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny, rudy cynku, ołowiu, sole potasowe, sól kamienna
Wyroby przemysłowe: chemikalia, wyroby przemysłu hutniczego i stalowego, samochody osobowe i ciężarowe, wyroby włókiennicze, nowoczesna elektronika
Uprawy: pszenica, jęczmień, ziemniaki, buraki cukrowe, rośliny oleiste, pastewne, warzywa, winorośl, chmiel
Siły zbrojne: armia lądowa 428 100, lotnictwo 143 000, pozostałe 23 000
Ustrój: republika związkowa
Władza ustawodawcza: dwuizbowy parlament, składający się z Sejmu Federacyjnego (Bundestag liczący 662 członków wybieranych w wyborach powszechnych na cztery lata) oraz Rada Federalna (Bundesrat liczący 68 członków delegowanych przez władze krajowe)
Władza wykonawcza: rząd federalny na czele z kanclerzem wybieranym przez parlament na wniosek prezydenta
Konstytucja: 1949 r.
Głowa państwa: prezydent wybierany przez Zgromadzenie Federalne na 5-cio letnią kadencję; obecnie Johannes Rau
Szef rządu: Gerhard Schroeder
18. Portugalia
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Lizbona
Powierzchnia: 92 389 km2
Podział administracyjny: 18 dystryktów kontynentalnych
Ludność: 10 900 000
Język urzędowy: portugalski
Skład etniczny: Portugalczycy 99,1%; emigranci z Zielonego Przylądka 0,3%; Brazylijczycy 0,1%; Hiszpanie 0,1%; Brytyjczycy 0,1%; Amerykanie 0,1%; inni 0,2%
Wyznanie: katolicy 94,5%; bezwyznaniowcy 3,8%; protestanci 0,6%; inni chrześcijanie 0,9%; żydzi 0,1%; muzułmanie 0,1%
Jednostka monetarna: euro, dawniej 1 escudo = 100 centavos
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 1986
Średnia długość życia: mężczyźni 72 lata; kobiety 78 lat
Surowce mineralne: rudy wolframu, pirytu, cyny, uranu i żelaza, węgiel brunatny i sól kamienna
Wyroby przemysłowe: konserwy rybne, tytoń, przedmioty z korka, obuwie, tkaniny i papier
Uprawy: pszenica, kukurydza, winorośl, migdałowce, figowce, oliwki, warzywa i owoce
Siły zbrojne: armia lądowa 44 000, marynarka wojenna 13 000, lotnictwo 11 000
Ustrój: republika parlamentarna
Władza ustawodawcza: Zgromadzenie Republiki – jednoizbowy parlament, składający się ze 230 deputowanych wybieranych co cztery lata w głosowaniu powszechnym
Władza wykonawcza: rząd na czele z premierem, powoływany przez prezydenta
Konstytucja: 2 kwietnia 1976 r. (kilkakrotnie nowelizowana)
Głowa państwa: prezydent wybierany w wyborach powszechnych co 5 lat; obecnie Jorge Fernando Branco de Sampaio
Szef rządu: Jose Manuel Durao Barroso
19. Słowacja
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Bratysława
Powierzchnia: 49 035 km2
Ludność: 5 393 000
Język urzędowy: słowacki
Skład etniczny: Słowacy 85,6%; Węgrzy 10,8%; Czesi 1,0%; inni 2,6%
Wyznanie: katolicy 60,4%; protestanci 8,0%; bezwyznaniowcy 9,8%; inni 17,4%
Jednostka monetarna: 1 korona słowacka = 100 halerzy
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 2004
Średnia długość życia: mężczyźni 67,9 lat; kobiety 75,4 lat
Surowce mineralne: rudy żelaza, miedzy, cynku, ołowiu i magnezu, węgiel brunatny
Wyroby przemysłowe: głównie przemysł przetwórczy
Siły zbrojne: 50 000
Ustrój: republika parlamentarna
Władza ustawodawcza: Słowacka Rada Narodowa – jednoizbowy parlament wybierany w wyborach powszechnych na cztery lata
Władza wykonawcza: rząd powoływany przez prezydenta
Konstytucja: 1 września 1992 r.
Głowa państwa: prezydent; obecnie Rudolf Schuster
Szef rządu: obecnie trwa formowanie nowego rządu po wyborach parlamentarnych
20. Słowenia
INORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Lublana
Powierzchnia: 20 251 km2
Ludność: 1 988 000
Język urzędowy: słoweński
Skład etniczny: Słoweńcy 90,5%; inni 9,5%
Wyznanie: najliczniejszą grupę stanowią katolicy
Jednostka monetarna: 1 tolar
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 2004
Surowce mineralne: węgiel brunatny, rudy ołowiu, rtęć
Wyroby przemysłowe: wytwory przemysłu hutniczego, tkaniny
Uprawy: pszenica, kukurydza, żyto, winorośl, warzywa, owoce
Ustrój: republika parlamentarna
Władza ustawodawcza: dwuizbowy parlament
Władza wykonawcza: rząd mianowany przez prezydenta na czele z premierem
Konstytucja: 1991 r.
Głowa państwa: prezydent wybierany w wyborach powszechnych co pięć lat; obecnie Milan Kucan
Szef rządu: Janez Drnovsek
21. Szwecja
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Sztokholm
Powierzchnia: 449 964 km2
Podział administracyjny: 24 hrabstwa, na czele których stoją gubernatorzy
Ludność: 8 830 000
Język urzędowy: szwedzki
Skład etniczny: Szwedzi 90,8%; Finowie 3,1%; inni 6,1%
Religia państwowa: luteranizm
Wyznanie: luteranie 88,9% (niepraktykujący 30%); katolicy 1,5%; zielonoświątkowcy 1,2%; inni 8,4%
Jednostka monetarna: 1 korona szwedzka = 100 ore
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 1995
Średnia długość życia: mężczyźni 74,2 roku; kobiety 80 lat
Surowce mineralne: rudy żelaza, miedzi, cynku, ołowiu i uranu, ropa naftowa, węgiel kamienny
Wyroby przemysłowe: drewno, wyroby przemysłu drzewnego, urządzenia elektroniczne i telekomunikacyjne, maszyny, środki transportu
Uprawy: buraki cukrowe, jęczmień, pszenica, żyto, ziemniaki
Siły zbrojne: armia lądowa 44 500, marynarka wojenna 12 000, lotnictwo 8000
Ustrój: monarchia konstytucyjna
Władza ustawodawcza: Riksdag – jednoizbowy parlament, składający się z 349 deputowanych
Władza wykonawcza: 18-osobwy rząd na czele z premierem, ponosi odpowiedzialność przed parlamentem
Konstytucja: 1 stycznia 1975 r.
Głowa państwa: król Karol XVI Gustaw
Szef rządu: Goran Persson

22. Węgry
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Sztokholm
Powierzchnia: 449 964 km2
Podział administracyjny: 24 hrabstwa, na czele których stoją gubernatorzy
Ludność: 8 830 000
Język urzędowy: szwedzki
Skład etniczny: Szwedzi 90,8%; Finowie 3,1%; inni 6,1%
Religia państwowa: luteranizm
Wyznanie: luteranie 88,9% (niepraktykujący 30%); katolicy 1,5%; zielonoświątkowcy 1,2%; inni 8,4%
Jednostka monetarna: 1 korona szwedzka = 100 ore
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 1995
Średnia długość życia: mężczyźni 74,2 roku; kobiety 80 lat
Surowce mineralne: rudy żelaza, miedzi, cynku, ołowiu i uranu, ropa naftowa, węgiel kamienny
Wyroby przemysłowe: drewno, wyroby przemysłu drzewnego, urządzenia elektroniczne i telekomunikacyjne, maszyny, środki transportu
Uprawy: buraki cukrowe, jęczmień, pszenica, żyto, ziemniaki
Siły zbrojne: armia lądowa 44 500, marynarka wojenna 12 000, lotnictwo 8000
Ustrój: monarchia konstytucyjna
Władza ustawodawcza: Riksdag – jednoizbowy parlament, składający się z 349 deputowanych
Władza wykonawcza: 18-osobwy rząd na czele z premierem, ponosi odpowiedzialność przed parlamentem
Konstytucja: 1 stycznia 1975 r.
Głowa państwa: król Karol XVI Gustaw
Szef rządu: Goran Persson
23. Wielka Brytania
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Londyn
Powierzchnia: 244 110 km2
Podział administracyjny: hrabstwa, w Szkocji – regiony
Ludność: 58 260 000
Język urzędowy: angielski
Skład etniczny: Brytyjczycy 94,2%; Hindusi 1,4%; ludność z Indii Zachodnich 1,0%; Pakistańczycy 0,8%; ludność z Bangladeszu 0,2%; Chińczycy 0,2%; Murzyni 0,2%; inni 2,0%
Wyznanie: anglikanie 56,8%; katolicy 13,1%; szkoccy prezbiterianie 7,0%; metodyści 4,3%; inni chrześcijanie 5,7%; muzułmanie 1,4%; żydzi 0,8%; sikhowie 0,4%; inni 9,8%
Jednostka monetarna: 1 funt szterling = 100 pensów
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: 1973
Średnia długość życia: mężczyźni 73 lata; kobiety 78 lat
Surowce mineralne: węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny
Wyroby przemysłowe: stal, samochody, maszyny i urządzenia, sprzęt lotniczy, wyroby skórzane, włókiennicze, odzież
Uprawy: pszenica, jęczmień, ziemniaki i buraki cukrowe
Siły zbrojne: armia lądowa 153 000, marynarka wojenna 63 000, lotnictwo 89 700
Ustrój: monarchia konstytucyjna
Władza ustawodawcza: dwuizbowy parlament, na który składa się Izba Gmin (członkowie wybierani w drodze wyborów powszechnych) oraz Izba Lordów (dziedziczą swoje stanowiska)
Władza wykonawcza: rząd mianowany przez króla i odpowiedzialny przed parlamentem
Konstytucja: konstytucję stanowią akty uchwalane przez parlament
Głowa państwa: dziedziczny monarcha; obecnie królowa Elżbieta II
Szef rządu: Tony Blair
24. Włochy
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Rzym
Powierzchnia: 301 277 km2
Podział administracyjny: 20 autonomicznych regionów
Ludność: 57 190 000
Język urzędowy: włoski
Skład etniczny: Włosi 94,1%; Sardyńczycy 2,7%; Furlanie 1,3%; inni 1,9%
Wyznanie: katolicy 83,2%; bezwyznaniowcy 16,2%; inni 0,6%
Jednostka monetarna: euro, dawniej 1 lir = 100 centesimi
Rok wstąpienia do Unii Europejskiej: Założyciel
Średnia długość życia: mężczyźni 72 lata; kobiety 78,6 roku
Surowce mineralne: rtęć, siarka, sól kamienna, marmury, ropa naftowa, rudy żelaza
Wyroby przemysłowe: obuwie, odzież, samochody, produkty chemiczne, maszyny
Uprawy: pszenica, kukurydza, ryż, winorośl, oliwki, rośliny cytrusowe, kasztanowce, migdałowce, tytoń, warzywa i kwiaty
Siły zbrojne: armia lądowa 265 000, marynarka wojenna 52 000, lotnictwo 73 000
Ustrój: republika parlamentarna
Władza ustawodawcza: dwuizbowy parlament wybierany na 5 lat, składający się z Izby Deputowanych (630 członków wybieranych w wyborach powszechnych) oraz Senat (315 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych i 11 dożywotnio mianowanych przez prezydenta)
Władza wykonawcza: rząd na czele z premierem, powoływany przez prezydenta
Konstytucja: 22 grudnia 1947 r.
Głowa państwa: prezydent wybierany na 7 lat przez członków obu izb parlamentarnych i przedstawicieli regionalnych; obecnie Carlo Azeglio Ciampi
Szef rządu: Silvio Berlusconi