Poglądy Herberta, Komeńskiego, Montessori, Pestalozziego, Arystotelesa, Konarskiego, Spencera

HERBERT J. F. – szkolnictwo średnie w XIX w.

 Przedstawiciel klasycznej szkoły średniej
 Filozof, psycholog i pedagog niemiecki
 Dzieło: „ pedagogika ogólna wywiedziona z celu wychowania”
 Dzieło: „ psychologia jako nauka na nowo oparta na doświadczeniu, metafizyce i matematyce”
 Dzieło: „ wykłady pedagogiczne w zarysie”
 Swoje poglądy opiera na dziedzinach nauki jak pedagogika, etyka i psychologia
 Etyka ma służyć do wyznaczania celów wychowania
 Psychologia ma określać środki, sposoby osiągnięcia ideału
 Pedagogika jest zbiorem pewnych metod, zasad, którymi powinno się kierować w wychowaniu
 Celem wychowania jest wpojenie cnót: cnota wolności duchowej, cnota doskonałości, cnota życzliwości, cnota prawa, cnota słuszności
 Wyróżnia etapy wychowawcze
1) rząd czyli karność, od tego powinno się zaczynać, zadaniem rządu jest przełamać oporność dziecka, nauczyć dyscypliny, proponuje stosować metody jak kary, pogróżki, rozkazy, zakazy, zwraca uwagę na kontrolowanie wszelkich działań dziecka, dyscyplina ma być wyrobiona przez pracę, gdy dziecko dojrzeje pod względem rozumu i woli to wpojone wcześniej zasady staną się nawykiem postępowania, można więc wtedy zrezygnować z tego etapu
2) nauczanie wychowujące – proponuje nauczać języków, literatury, retoryki, historii i nauk matematycz湮ych, przyrodniczych i elementów filozofii, nauczanie ma polegać na rozwijaniu zainteresowań, stosować metody jak: wykładowa ( wstępna ), analityczna ( następna w kolejności ), syntetyczna ( mająca funkcje podsumowujące )
tworzy stopnie nauczania czyli poszczególne etapy nauczania
- jasność czyli zagłębianie, uczeń otrzymuje porcje nowej wiedzy, nauczyciel mu wyjaśnia
- kojarzenie czyli zagłębianie postępujące, ma doprowadzić by nasza nowa wiedza była przez ucznia łączona z wcześniej poznanymi treściami
- system czyli zebranie i uporządkowanie nowego materiału
-metoda czyli zbiór zasad, twierdzeń, wniosków bądź sposobów postępowania
3)hodowanie polega na wprowadzaniu zebranej wiedzy czy wyobrażeń do działania, chodzi tu by powstrzymać wszelkie namiętności, leniwego zachęcić do pracy, lekkomyślnego do rozsądku, etap kończy się jeśli jednostka potrafi pokonać lenistwo, namiętność, a kierować się w życiu rozsądkiem, spokojem, rozwaga i dobrem

J. Amos Komeński – twórca pedagogiki nowożytnej, był Czechem, przez pewien czas swojego życia działał w Polsce, jego działalność przypada na XVII w. W sensie filozofii i poglądów sięga do reformacji, dzieło „ wielka dydaktyka”. Należy budować system wychowawczy, najlepszy dla rozwoju społecznego:
- pedagogika naturalistyczna, wyraźny demokratyzm systemu wychowawczego
- wszyscy objęci kształceniem przynajmniej w zakresie elementarnym, zwracanie uwagi na dzieci szkolne

Proces wychowawczy wg Komeńskiego

SZKOŁA MACIERZYŃSKA 6-7 ROK ŻYCIA
- rozpoczyna się po urodzeniu
- ważne wychowanie fizyczne, które obejmuje troskę matki o zdrowie dziecka, higienę odżywiania, ubiory, zabawy, ćwiczenia ruchowe
- ważne wychowanie moralne, uczenie posłuszeństwa i szacunku dla starszych, przyzwyczajenie do pracy, wrażliwość na pochwałę, upomnienia, nauki religii i śpiewu pieśni kościelnych




SZKOŁA JĘZYKA OJCZYSTEGO 6-12 LAT
- obowiązkowa dla biednych i bogatych, chłopców i dziewcząt
- nauka w języku ojczystym
- nauka czytania i pisania, rachunków, geometrii, śpiewu , ekonomii, polityki, fizyki, kosmografii

SZKOŁA ŁACIŃSKA 12-18 LAT
- typ szkoły średniej
- uczeń wychodząc z tej szkoły posiadał wiedzę encyklopedyczną,
- nie była obowiązkowa
- uczono gramatyki, retoryki,, dialektyki, arytmetyki, geometria, astronomia, muzyka

STUDIA 18-24 LAT
- uniwersytety
- tzw. szkoła dojrzewającej męskości
- nie zakazuje dziewczętom dostępu do studiów
- szkoły kończy się podróżami

KOMEŃSKI JAKO TWÓRCA PEDAGOGIKI NOWOŻYTNEJ
1. twórca systemu klasowo – lekcyjnego, wprowadził podział materiału programowego na jednostki tematyczne i czasowe oraz podział młodzieży na klasy wg stopnia posiadanej wiedzy
2. stworzył schemat systemu wychowawczego ( szczebli edukacyjnych ) i określił czego należy użyć w danym szczeblu
3. wprowadza koncentrycznie układ materiału programowego np. w szkole podstawowej czegoś uczono i w dalszych szczeblach powraca się do tego materiału
4. formułuje i określa znaczenie zasad wychowania:
- zasada poglądowości – nie wystarczy dziecku podać reguły, trzeba ja przedstawić - rysunek
- zasada logicznej- kolejności
- zasada stopniowania trudności
- zasada wiązania teorii z praktyką
- zasada indywidualizacji


Teoria i praktyka „ nowego wychowania” – Maria Montessori

 Duży wpływ ma rewolucja naukowa
 Powstaje wiele wynalazków
 Nowe wynalazki powodują otwarcie się ludzi, wyjście z zamknięcia
 W filozofii jest pragmatyzm, który przyjmuje tezy nie zawsze sprawdzane, ale użyteczne w życiu
 W psychologii jest behawioryzm czyli zastosowanie doświadczenia, powstają testy badające psychikę człowieka, testy na inteligencję
 W pedagogice powstaje pedagogika eksperymentalna, ona próbuje wykorzystać osiągnięcia psychologii, przełożyć to na działanie, jej kierunki mają związek z psychiką człowieka, należy dostosowywać oddziaływania wychowawcze do naturalnych skłonności, predyspozycji człowieka

METODA WYCHOWAWCZA MARII MONTESSORI
 Montessori to lekarka
 Całe życie zajmowała się wychowaniem dzieci, najpierw upośledzonymi umysłowo, doszła do wniosku, że to jedynie kwestia czasu, by dzieci upośledzone mogły osiągnąć poziom rozwoju podobny do dzieci zdrowych
 Potem zajmuje się wychowaniem dzieci ze środowisk robotniczych
 Organizowała domy dziecięce, które obejmują całodzienną opiekę dzieci
 Podstawą metody Montessori jest teza, że natura dziecka jest zdrowa, silna i bogata, a rolą wychowania jest rozwijanie w sposób samorzutny tych wrodzonych sił i predyspozycji
 Wychowanie polega na stymulowaniu
 Od 5 roku życia wprowadzono ćwiczenia wstępne do rachunku i pisania
 Nikt nie dyktuje dziecku czym się ma zająć
 Nauczyciel ma pełnić funkcję nadzoru i rozwiązywania problemów
 Wprowadza wstępne ćwiczenia mające na celu koordynację wzrokowo – ruchową
 Metoda ta rozszerzona na dalsze stopnie szkolnictwa
 Uczeń otrzymywał okresowy plan zajęć, umiejętności, które powinien posiąść
 Praca ucznia polega na samodzielności
 Indywidualne tempo pracy
 Nie ma ocen
 Forma oceny opisowej, stawia ja nauczyciel na podstawie obserwacji ucznia
 Zalety systemu: korzyść rozwoju psychicznego np. brak stresu, rozwijanie zainteresowań, metodę pozostawiono, ale wprowadza się ocenę końcową, semestralną, nauczyciel pomagał, ale nie było lekcji w postaci np. wykładu, uczeń zdawał egzamin końcowy i otrzymywał ocenę końcową, uczeń uczył się materiału, aż do momentu jak zda, grupowanie przedmiotów nauczania np. najpierw humanistyczne, potem biologiczne, są to szkoły eksperymentalne, jest ich nie wiele

PESTALOZZI JAN HENRYK

Szkolnictwo elementarne w XIX w.
Powodem upowszechnienia szkolnictwa elementarnego były pewne idee rewolucji. Na początku XIX w. w Europie zachodniej funkcjonuje system monitorialny czyli w sali gromadzi się dużą liczbę ( grupę) dzieci, podzielonych na podgrupy i nimi dowodzi moniter czyli najstarszy uczeń. Po połowie XIX w. są reformy szkolnictwa, do czego przyczynił się Pastelozzi. Jest on twórca szkolnictwa elementarnego. Tworzy zakłady wychowawcze dla chłopskich dzieci, jest filantropem, nazywany ojcem szkoły powszechnej, dzieła: „ Lemart i Gertruda” albo „ Jak Gertruda uczy swoje dzieci”. Krytykuje dotychczasowa szkołę. Tworzy teorie nauczania początkowego, programy nauczania w szkołach elementarnych ( geometria, rysunek, geografia, przyrodoznawstwo ). Opracowuje postawy metodyczne oparte na psychologii. Opracowuje metodykę nauczania poszczególnych przedmiotów ( język ojczysty, arytmetyka, rysunek ). Propaguje poglądowe metody nauczania. Łączy kształcenie umysłowe z wychowaniem fizycznym. Łączy naukę z wychowaniem moralnym. Wychowanie ma być planowane, począwszy od rodziny. Tworzy seminaria dla kadr.

Metoda wychowania Pestalozziego
1. podstawą wszelkiego nauczania jest postrzeganie
2. postrzeganie trzeba wiązać z mową
3. nauka rozpoczyna się od najprostszych elementów i elementy te mają być rozszerzane
4. na każdym etapie zatrzymywać się tak długo, aż dziecko zrozumie co się uczy
5. metodą nauczania wykładanie i dyktowanie
6. łączyć teorię z praktyką

POGLĄDY ARYSTOTELESA

 Urodził się w IV w. P.n. e.
 Na Arystotelesie opiera się cała nauka wychowawcza aż do XVII w.
 Prowadził szkołę w Liceum Ateńskim
 Wychowanie miało charakter polityczny i państwowy
 Człowiek nie może istnieć poza społeczeństwem
 Człowiek jest jednostką polityczną
 Rozwijał etykę przyjaźni i etykę wszelkiego współczucia między ludźmi.
 Ważne jest wychowanie w rodzinie
 Zwraca uwagę na dobór osób jakie bywają w towarzystwie dziecka np. dziecko nie może przebywać w towarzystwie niewolników
 Prawo edukacji daje ludziom wolnym
 Kobiety nie powinny się kształcić
 Ukazał związki pomiędzy pedagogiką a psychologia
 Dzieci do 7 roku życia powinny wychować się w domu
 W 7 roku edukacja ( kształcenie elementarne, pisanie, czytanie, kształcenie literackie) trwa około 7 lat
 Od 14 roku życia nacisk na kształcenie fizyczne, trwa około 7 lata
 Uważał, że szkodliwe jest łączenie tych dwóch wychowań
 Ćwiczenia fizyczne zbyt wcześnie są szkodliwe dla zdrowia
 W pierwszym etapie kształcenia zwraca się uwagę na spostrzeganie dziecka, dalej spamiętywanie, potem zastosowanie praktyczne

REFORMA KONARSKIEGO

otwiera szkołę Collegium Nobilium dla synów magnatów dla niewielkiej liczby , stara się podporządkować gustom i życzeniom magnatów
zakazano uczenia w języku polskim
każdy uczeń miał lekarza
dzieło „ mowa o kształtowaniu uczciwego człowieka i dobrego obywatela” państwu powinno zależeć na uczciwych ludziach niż na dobrych fachowcach – mówcach
próbuje wprowadzić ideał ascety moralnego
podkreśla edukację moralną z religijną
uważa, ze nic nie posiada takiego ducha cnoty jak siła religii
wykształcenie obywatela ma polegać na rozbudzeniu miłości do ojczyzny
kształcić sumienność
kształcić ofiarność i bezinteresowność czy praworządność
języki nowożytne w oparciu o nowe dzieła

SPENCER

 Idea szkoły realnej wyrasta na gruncie przemian ekonomicznych, społecznych, a także ewidentnych przewrotów w nauce . Spencerowi chodzi o to, by w nauczaniu uwzględnić te treści, które są potrzebne w życiu człowieka
 Wg niego człowiek powinien być „ silnym zwierzęciem”, który ma osiągnąć taka wiedzę i umiejętność, które będą mu służyły
 Jedynie wartość wychowawcza ma wiedza z nauk matematycznych i przyrodniczych
 Odrzuca kształcenie literackie i języki
 Wychowanie człowieka opiera się na kształtowaniu i rozwijaniu 5 stron życia
1) rozwój fizyczny – człowiek powinien znać anatomię, higienę i fizjologię
2) życie zarobkowe i zawodowe - kładzie nacisk na nauki matematyczne, techniczne , także rzemiosła i ekonomię, innych dziedzin tyle, by pozwalały człowiekowi zrozumieć np. panujące stosunki gospodarcze
3) życie rodzinne prokreacja, elementy pedagogiki i psychologii, anatomia, fizjologia
4) przygotowanie do życia społecznego, próbuje uczyć elementów historii w pojęciu socjologicznym
5) rekreacja, odpoczynek, proponuje zajęcia fizyczne na zasadzie ruchu na świeżym powietrzu, niektóre gry zespołowe, literatura