Sposoby pisania o wojnie na podstawie literatury wojennej

II wojna światowa dokonała wielu potwornych zniszczeń i okrutnych wspomnień. Ci, którzy przeżyli ten okres zostali powołani przez własne sumienie do tego, żeby pisać o tym co się wtedy działo. Kronikarze i pisarze byli świadkami tych okrutnych mordów i rzezi dokonywanej na społeczności ludzkiej co popchnęło ich do zapisania prawdy na kartach historii, które spełniają rolę przestrogi przed potworną machiną siejącą liczne zniszczenia i dokonującą wynaturzenia ludzkich uczuć. Taką machiną był totalitaryzm wyniszczający od środka każdego kto znalazł się w takich warunkach jakie panowały wtedy.

Po wojnie pojawił się nowy nurt w literaturze. Realizm, literatura faktu, która opisywała i interpretowała zdarzenia i przeżycia ludzkie. Autor pisząc ograniczał się do stworzenia kroniki ukazującej fakty, nie posuwał się do własnych komentarzy lecz starał się nawiązywać do tematu tytułem utworu, mottem, pointą. Odnoszą się do tego utwory "Zdążyć przed Panem Bogiem" Hanny Krall i "Medaliony" Zofii Nałkowskiej. Spis wypowiedzi zawartych w obu dziełach jest formą reportażu. Obie Autorki miały tu na celu ukazanie samej prawdy widzianej oczami sprawozdawców ze zdarzeń mających miejsce w obozach koncentracyjnych i gettach. Wywiad jakiego dokonuje Nałkowska przybiera postać rozmowy polegającej na zadawaniu pytań i udzielaniu odpowiedzi. Rozmowy są opisane spontanicznie. Pytania dotyczą konkretnych faktów a odpowiedzi czasem niejasne są mówione językiem potocznym. Często reporterka naprowadza rozmówce na konkretne wydarzenia, pobudza jego wspomnienia tak, żeby wypowiedź miała jakiś sens i była jak najbardziej zbliżona do prawdy. Autorka pyta o konkretne liczby, szczegóły co przybiera postać spisu w formie publicystyki. Tytuł "Medaliony" symbolizuje rodzaj pamiątki, nagrobek, ślad, pamięć.

Hanna Krall stwarza swoje dzieło nieco różniące się od czystego reportażu. Można się tam doszukać elementów pamiętnika. Mianowicie rozmówca ma wolną rękę do tego aby dać się ponieść wspomnieniom przez co staje się gdzie niegdzie narratorem opowiadania. Taka osoba posuwa się do wszechwiedzy o bohaterach. Dokonuje analizy zdarzeń, czyni tą wypowiedź retrospektywną. Co do opisu bohaterów, przyjaciół czy osób znajomych dokonuje przypuszczeń czy domniemania zachowania konkretnej osoby. Wtrąca swoje opinie tak, że wypowiedź nabiera kolorystyki emocjonalnej. Pojawiają się dialogi między prowadzącą wywiad a gościem co podnosi napięcie uzmysławiając realistyczne podejście do faktów. Tak ubarwione opowiadanie jest czymś w rodzaju baśni dokumentalnej. Dzieją się rzeczy nieprawdopodobne, trudne do wyobrażenia tu doktor Edelman zmagający się z medycyną niekonwencjonalną stajemy się świadkiem pewnych odkryć z dziedziny anatomii człowieka. Trudne operacje na sercu wówczas nie ujarzmione. Ukazana jest postawa Żydów i Polaków w stosunku do umierania. Doktor Edelman chciał uratować ludzi zanim umrą chciał wykiwać tytułowego Pana Boga, Żydzi chcieli walczyć zanim zginą. Żołnierze niemieccy bawią się w Boga dając numerek równoznaczny z przeżyciem jeszcze kilku dni. Taka jest wymowa tytułu "Zdążyć przed Panem Bogiem".

Kolejnym utworem ukazującym realia tym razem życia obozowego jest "Zbiór opowiadań" Tadeusza Borowskiego. Jest to zbiór opowiadań opartych na faktach. Fakty ukazują zasady panujące w obozie koncentracyjnym i przystosowanie się do nich człowieka. Autor przybiera postawę behawioralną czyli opisuje obozowiczów na podstawie ich zewnętrznych zachowań. Pojawiają się żargon obozowy, opisy przyrody miejsca, przemyślenia, strategia epizodów. Główny obiekt, Tadek przybiera postawę przeciętniaka chcącego przetrwać. Powieść posiada styl psychologiczny, filozoficzny, refleksyjny. Tytuły poszczególnych epizodów są ironiczne. "Proszę państwa do gazu" zwrot grzecznościowy zapraszający "do gazu"- to absurd! "U nas w Auschwitzu" z dumą "u nas".

Gustaw Herling-Grudziński "Inny Świat". Opowieść autobiograficzna oparta na faktach. Na wstępie porównanie łagru do martwego domu. Autor inspirował się "Zapiskami z martwego domu" F. Dostojewskiego. Styl powieści psychologiczny, filozoficzny, refleksyjny. Narrator jest pierwszoosobowy i dokonuje analizy bohaterów. Występuje słownictwo rosyjskie bo utwór opisuje życie w obozowych łagrach na Sybirze.
Andrzej Szczypiorski "Początek". Powieść rozrachunkowa opisująca relacje między Żydami a Polakami. Początek utworu optymistyczny, zakończenie i podsumowanie pesymistyczne. Narrator jest wszechwiedzący, wyrozumiały do pewnych granic i subiektywny, nie oszczędzający na wulgaryzmach. Narrator podsumowując dokonuje pełnego rozrachunku z wydarzeniami i bohaterami. Powieść zaskakuje obrotem zdarzeń będącymi nie do końca przewidzianymi.

O wojnie pisał Czesław Miłosz słynne "Campo di Fiori". Poeta nawiązuje do warszawskiej karuzeli stojącej blisko muru oddzielającego getto od reszty placu. Na karuzeli bawią się dzieci i dorośli gdzie w tym samym czasie latają strzępy spalonych ubrań, zwłok. Na oczach wszystkich tych bawiących się dochodzi do egzekucji żydów pod murami getta. Nikt oczywiście nie zareaguje gdyż sprawa ta ich nie dotyczy bo oni właśnie się bawią, starają się o tym nie myśleć udają że nie widzą tragedii. Miłosz ukazuje naturę ludzką, której jest odcięcie się od tragedii. Poeta przestrzega następne pokolenia przed kolejną taką zagładą, że ona może się zdążyć w każdej chwili, że czyha na los ludzki zewsząd.