Dążenie do doskonałości i ideału w świetle eposu i tragedii antycznej.

Grecy od początków swego istnienia poszukiwali ideału. Nie chodziło im o konkretna osobę, lecz o postawę która, chcąc być doskonałym, mogliby naśladować. ich walkę z trudnością tego zadania dziś możemy znaleźć w sztuce antycznej, filozofii, literaturze.

W sztuce Grecy dostrzegali ideał w pięknie. Tematem rzeźby okresu hellenistycznego były najczęściej postacie bogów i herosów. Wyrażały one grecki ideał piękna. Bogowie i herosi byli podobni di ludzi, ale bez porównania od nich piękniejsi. Nawet jeśli rzeźba przedstawiała konkretnego człowieka, to był on idealizowany, tzn. tak, by podkreślić piękno lub dostojność jego postaci, a nie oddać jego rzeczywisty wygląd. W V wieku przed naszej ery Poliklet stworzył kanon proporcji ciała ludzkiego chcąc znaleźć ten doskonały.

W filozofii za ojca idealizmu uważany jest nie bez przyczyny Platon. W stworzonym przez niego systemie najważniejsze było stwierdzenie, ze istnieje absolutne Dobro, do którego należy dążyć. Platon był tez twórca teorii idealnego państwa. Analizował poszczególne formy ustroju polis i doszedł do wniosku, że stosunki w państwie powinny być realizacja zasad dobra i sprawiedliwości.

No i oczywiście literatura, na której chcę się skupić. „Iliada” Homera opowiada o ostatnim epizodzie wojny trojańskiej. Chcąc mówić o tym dziele warto wspomnieć o genezie samej wojny. Otóż zarzewiem całego sporu było jabłko niezgody rzucone przez boginie niezgody Eris. Miało ono być ofiarowane najpiękniejszej kobiecie, zaś do tego określenia pretendowały trzy boginie-Hera, Atena i Artemida. Rozstrzygnąć owa kłótnie miał Parys- syn króla Troi. Boginie pokazały tedy swa pychę i zarozumiałość, gdyż każda chciała ofiarować mężczyźnie dary w zamian za złoty owoc. Widać w tym momencie niedoskonałość bóstw, które cechują się w tym momencie przywarami ludzkimi. Moldzieniec wybrał bez wahania Afrodytę, która w zamian obiecała mu najpiękniejszą kobietę na świecie Helenę- żonę króla Sparty Menelaosa. O nią to miała się potem toczyć cala wojna trojańska. Po jednej stronie stanęli Grecy pod wodza Agamemnona i z wielkim bohaterem Achillesem. Z drugiej strony byli obrońcy Troi pod wodzą swego najlepszego wojownika Hektora. Walka tych dwóch mężów jest tematem eposu Homera.

W nich to poeta zawarł swe mniemanie ideału i doskonałości. To, co jest podkreślane wiele razy, to ich atrybuty fizyczne: piękno, siłę i sprawność. Podkreślić należy w tym miejscu to, iż Grecy piękno widzieli w doskonalej budowie ciała. Dlatego tez rzeźby hellenistyczne przedstawiają nagich, umięśnionych mężczyzn oraz podczas igrzysk zawodnicy uczestniczyli nago, eksponując swe ciało. Toteż wiele razy tą doskonałość podkreśla Homer używając wielu heroizujących epitetów np.: „boski Hektor”, „Hektor wspaniały”, „Hektor potężny”, „szybkonogi Achilles”, „do bogów podobny Achilles”, „boski Achilles”.

Autor tegoż eposu równie często podkreśla odwagę i męstwo bohaterów. Przecież obaj nie walczą o bezpośrednio swoja sprawę, raczej o pewne wartości. I tak Achilles z początku nie chce splamienia honoru swego króla Menelaosa. Potem chęć zemsty w nim narasta po śmierci jego przyjaciela Patroklesa z rąk Hektora. Ten zaś wie, że czyn Parysa jest haniebny, lecz postanawia stawić się na polu bitwy, gdy zagrożone jest dobro jego ojczyzny. Widzimy tu również szlachetność obu mężów.

Niesamowitym poświęceniem wykazują się oni stając do śmiertelnej walki, która ma przesądzić o losie wojny. Hektor wie z przepowiedni, że zginie z ręki Achillesa. Mimo to nie lęka się herosa i postanawia stawić mu czoła. Z drugiej strony syn Peleusa i Tetydy wie, iż przepowiednia oznajmiła, że zginie w niedługim czasie po śmierci Trojanina. Tak więc i jeden i drugi zdaje sobie sprawę, że stając do tego pojedynku, podpisują na samych siebie wyrok śmierci.

Obaj mają jednak również swoje wady. Achill jest bardzo porywczy, kieruje się wyłącznie uczuciami, nawet wtedy, gdy potrzebne są chłodne kalkulacje. Obraża się za to, że Agamemnon zabrał mu niewolnicę, choć wie, że bez niego Grecy ponoszą klęski. Dopiero śmierć przyjaciela podrywa go do walki. Po niej jednak bezcześci ciało Hektora mimo zapewnień Trojanina, iż w razie śmierci w pojedynku herosa, ciało jego zostanie oddane Hellenom:

„Ciała ja twego nie zelżę okrutniem gdy mi Dzeus pozwoli
Odnieść nad tobą zwycięstwo potężne i wywlec twą duszę.
Zbroję ci tylko, Achillu, tę sławną zabiorę, a zwłoki
Oddam z powrotem Achajom; ty ze mną uczyń to samo.”
W momencie, gdy szala zwycięstwa przechyla się na stronę Greka, mówi on ze złością:

„Przenigdy cię matka czcigodna
Już nie opłacze na marach, ta, która ciebie zrodziła,
Ale psy głodne i sępy do szczętu ciebie rozszarpią!”

Po zabiciu Hektora, Achilles bezcześci jego ciało ciągnąc je, przywiązane do rydwanu, po całej równinie. Uczucia ludzkie wracają dopiero, gdy ojciec poległego wojownika, król Troi Priam, pada u stóp zabójcy syna, prosząc o wydanie ciała.

Inny rodzaj doskonałości można dostrzec w obu opracowywanych tragediach Sofoklesa „Antygonie” i „Królu Edypie”. Nie można tu wyróżnić atrybutów fizycznych bohaterów, ogólnie z tekstu trudno cokolwiek o ich wyglądzie powiedzieć.

W obu tych utworach występuje konflikt tragiczny, charakterystyczny dla tego rodzaju literatury. Jest to konflikt dwóch równorzędnych
Tak więc wnioski są dosyć zdumiewające. O tym, że dla człowieka ideał jest nieosiągalny wiemy już od dosyć dawna. Utwierdzają nas w tym przekonaniu tragedie antyczne Sofoklesa. W świetle z kolei eposu antycznego zauważyłem, że bogom i bohaterom również daleko jest do doskonałości. Również mają oni swoje wady i niedociągnięcia, co zmienia ich wizerunek na bardziej ludzki.