Tworzenie i podział dochodu narodowego:

Wartość wytworzonej produkcji dóbr i usług w ciągu roku w przedsiębiorstwie to produkcja globalna-składa się z wartości przeniesionej(obejmuje nabyte z zewn.i zużyte w produkcji surowce,materiały,półprodukty i paliwo,enerię itd.) i wartości dodanej(suma nowo wytworzonej wartości w przedsiębiorstwie,do której włącza się amortyzację-wtedy to jest wart.dodana brutto);
Suma produkcji globalnych wszystkich działów to produkt globalny gosp.narodowej.
Produkcja finalna-kiedy zakończony proces produkcji i dane dobro nie podlega już dalszemu przetworzeniu w kraju; oblicza się ją:od produkcji globalnej odejmuje się sumę przepływów międzygałęziowych
Łączna suma wartości dodanej we wszystkich działach gosp. narodowej stanowi roczny dochód narodowy,którego nie należy utożsamiać z rocznym produktem globalnym(bo doch.narodowy nie uwzględnia w swym rachunku sumy przepływów międzygał.i dlatego jest właściwą miarą wzrostu gospodarczego kraju).
Proces tworzenia wart.dodanej i proces tworzenia substancji rzeczowej doch.narodowego nie pokrywają się w poszczególnych przedsięb,gałęziach i działach,ale dają ten sam wynik w całej gosp.narodowej; każde przeds.przyczynia się do tworzenia nowych wartości tworzących doch.nar;
Kategorie produktu i dochodu nar.:
1)produkt krajowy brutto-PKB
2)produkt narodowy brutto-PNB
3)produkt nar.netto wg cen rynkowych-PNN
4)dochód nar.wg cen czynników wytwórczych-DNCW
5)osobisty dochód ludności-ODL
6)dyspozycyjny doch.luności-DDL
PKB-miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju,niezależnie od tego,kto jest właścicielem;
PNB-miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju powiększonych o dochody neto z tytułu własności za granicą;jeśli odpływ doch.wypłacanych z tytułu własności cudzodziemcom > niż przypływ doch.z tytułu posiadanych czynników produkcji za granicą,to PKB>PNB,itd.
PNN-mniejszy od PNB o wielkość amortyzacji(miara szybkości zmniejszania się wartości istniejącego w kraju zasobu kapitału trwałego w danym okresie,bedącego wynikiem jego fizycznego/ekonom.zużycia.PNB i PNN-wyrażone w cenach rynkowych(czyli z podatkiem pośrednim-wpłacany przez producentów do budżetu państwa).
DNCW-mniejszy od PNN o podatki pośrednie(ich suma stanowi korektę w stos.do PNN wyrażonego w cenach rynkowych)
Do dochodów czynników wytwórczych zaliczamy: wynagrodzenie pracowników, renty z tyt.dzierżawy,czynsze z tyt.najmu,zyski z kapitału i dochody z pracy na własny rachunek;
ODL-część DNCW pozostała po potrąceniu zysków przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstw i po spłaceniu podatku od dochodów przeds.do budżetu państwa; powiększony o transfery(przkazanie określonej sumy doch.na rzecz ludności bez bieżącego świadczenia usług)z budżetu państwa;podlegaja bezpośredniemu opodatkowaniu;
DDL-dochody godp.domowych po strąceniu podatków bezpośr;suma tych dochodów po potrąceniu podatków reprezentuje potencjalną siłę nabywczą społ.Nagromadzone dochody przeds, budżetu państwa i gosp.domowych przekształcają się w ciągu roku w wydatki konsumpcyjne, inwestycyjne i rządowe-ich suma tworzy globalny popyt,który decyduje o wielkości wytwarzanego PNB.Różnica między wartością eksportu i importu stanowi saldo bilansu handlu zagranicznego:
E>I,zwiększenienie popytu globalnego-korzystny wpływ na wzrost PNB itd.
Inf.o wielkości,dynamice i strukturze doch.nar są niezbędne do prowadzenia w kraju polit. pieniężnej,fiskalnej i dochodowej.Na tej podst.bank centralny i państwo mogą uruchamiać różne instrumenty ekonomiczne i za ich pośrednictwem oddziaływać na wszystkie sfery działalności gospodarczej.Inf.muszą być wiarygodne;wielkie znaczenie praktyczne ma ewidencja wszelkiego rodzaju dochodów i wydatków ludnośco,przeds.i instytucji.