Problem "y2k"

Zjawisko, określane skrótowo jako "problem roku 2000"( lub po angielsku year-two-kilo, czyli Y2K) wynika z faktu, że wiele z funkcjonujących obecnie systemów komputerowych nie zostało zaprojektowanych z myślą o pracy w nowym stuleciu i tysiącleciu, a więc o prawidłowej obsłudze dat po 1. stycznia 2000 roku. Lata zapisuje się w tych systemach jako liczby dwucyfrowe (np. rok 1998 przedstawiany jest jako 98), czyli zakłada się, że numer stulecia wynosi zawsze "19 ".

Od 01/01/2000 to założenie będzie już bezpodstawne, co może prowadzić do błędnego działania nie tylko samego oprogramowania komputerowego, ale także wszelkich urządzeń działających dzięki mikroprocesorom- urządzeń automatyki przemysłowej, systemów kontroli i pomiarowych, systemów zabezpieczeń i łączności itp. Problemy z prawidłową obsługą dat mogą wystąpić już w roku 1999 roku z uwagi na to, że pewne daty, np. 9.09.1999 w niektórych systemach komputerowych zapisane jako "9/9/99" oznaczają brak daty (np. daty wygaśnięcia ważności karty kredytowej), czyli po prostu ten dzień w tych systemach nie istnieje! Poza tym w wielu systemach - np. bankowych, ubezpieczeniowych, finansowo-księgowych, już obecnie zachodzi potrzeba obsługi dat "post 1999" i pojawiają się problemy z tym związane. Do tego wszystkiego dojdą problemy z prawidłową obsługą kalendarza, gdyż rok 2000 - inaczej niż rok 1900 - liczy 366 dni, a ponieważ w zapisie dwucyfrowym zostanie zapisany jako "00" i uznany za rok 1900, więc w wielu systemach po dniu 28.02.2000 roku nastąpi od razu 01.03.2000. Nietrudno sobie wyobrazić poważne konsekwencje tego typu "pomyłek" komputerów i oprogramowania, na których coraz częściej firmy i instytucje opierają swoją działalność.

W większości przypadków błędne funkcjonowanie systemu powodowane będzie niewłaściwym oprogramowaniem. Problem dotyczy jednak również sprzętu, chociaż najczęściej błędy sprzętowe mogą zostać skorygowane przez odpowiednie oprogramowanie. Typowym i niestety powszechnym przykładem błędu sprzętowego jest zegar czasu rzeczywistego stosowany w komputerach PC. Podtrzymywany bateryjnie zegar RTC wykorzystuje dwie cyfry do zapamiętania wieku i dwie do pamiętania numeru roku (0-99). Numer roku jest automatycznie uaktualniany przez układ zegara, natomiast numer wieku pozostaje niezmieniony. W 1995 roku firma Award- będąca jednym z dwóch głównych producentów BIOS, wprowadziła zmianę do kodu programu, polegającą na tym, że fakt zmiany numeru roku z 99 na 00 spowoduje zmianę numeru wieku z 19 na 20. Komputery wyposażone w błędny BIOS innych producentów, mogą mimo błędu zegara działać niepoprawnie. W takich przypadkach, problem można rozwiązać przez jednorazowe, ręczne skorygowanie daty przy pierwszym włączeniu komputera w roku 2000, przez zainstalowanie prostego programu typu TSR, który wykona odpowiednie korekty automatycznie lub przez dokonanie wymiany układu zegara rzeczywistego. Korekta błędu zegara sprzętowego wykonywana jest automatycznie przez najnowsze wersje systemów operacyjnych Windows 95(98) i Windows NT. Inne systemy operacyjne wymagają poprawek stworzonych przez producenta ( tzw patch’y ), które może zainstalować na serwerze doświadczony inżynier sieciowy. Poprawki do programów użytkowych znanych firm zachodnich (np. Microsoft, Borland, itp.) są dostępne na sieci internetu, jednak bez polskich opisów instalacji, a czasami nawet bez opisu. Problem roku 2000" staje się tym bardziej istotny, im bliższa jest "magiczna" data 31.12.1999.

Do krytycznej daty 1. stycznia 2000 r. pozostało niewiele dni. Z każdym dniem pozostaje coraz mniej czasu na przedsięwzięcie właściwych kroków zapobiegawczych, a nic nie będzie w stanie "przesunąć" terminu zakończenia tego jedynego w swoim rodzaju "projektu". W kontekście "problemu roku 2000" należy wspomnieć o jeszcze jednym rodzaju zagrożenia, a mianowicie o zagrożeniu odpowiedzialnością prawną wobec przedsiębiorstw i ich zarządów, wynikającą z nie wywiązania się ze zobowiązań wobec właścicieli, partnerów biznesowych i klientów. Otóż z uwagi na powszechne nagłośnienie w mediach tego problemu i wynikających z niego konsekwencji, wszelkie negatywne skutki "problemu roku 2000" nie będą uznawane jako wynik działania tzw. "siły wyższej", chroniącej przed odpowiedzialnością. Ponieważ nie można z góry wykluczyć możliwości występowania tego problemu w danym przypadku z uwagi na różnorakie uwarunkowania i powiązania między systemami, bazami danych i aplikacjami, należy podjąć usystematyzowane i odpowiednio zaplanowane działania profilaktyczne. Przeprowadzenie oceny zagrożenia, znalezienie rozwiązań oraz wprowadzenie ich w życie może zająć dużo czasu. Im wcześniej zostaną podjęte działania w celu usunięcia "problemu roku 2000", tym niższy okaże się całkowity koszt zmian. Alternatywą dla działań zapobiegawczych jest zignorowanie problemu, które może spowodować poważne i nieprzewidywalne perturbacje w działalności przedsiębiorstwa prowadzące do strat finansowych, utraty zaufania klientów, osłabienia pozycji na rynku itd. To potencjalne zagrożenie można porównać do utraty danych przedsiębiorstwa wskutek katastrofalnej awarii systemu przy braku kopii bezpieczeństwa. Nietrudno sobie wyobrazić, że może to doprowadzić w ekstremalnym przypadku do upadku firmy. Problem roku 2000 może dotknąć przede wszystkim:

 telewizję

 urządzenia do pomiaru czasu

 automatykę przemysłową

 banki danych

 wybory

 giełdę papierów wartościowych

 systemy ostrzegawcze wojska, policji, straży pożarnej, obrony cywilnej itp.

 komunikację lotniczą, morską, lądową

 sprzęt medyczny

 usługi bankowe

 ewidencję ludności

 satelity i systemy telekomunikacyjne





autor : Michal Zuchowski