Niedostępna Antarktyka właściwie lodowa pustynia została odkryta dopiero w 1820 r. Przez F.F. Bellings – Hausena i M.P. Łazariewa. Polacy po raz pierwszy poważnie zaistnieli na scenie badań antarktycznych w latach 1897 - 1899 podczas wyprawy na statku „Belgica”. Kierownikiem naukowym wyprawy został Henryk Arctowski, towarzyszył mu w roli meteorologa Antoni Dobrowolski.
Polacy jako pierwsi zimowali na Antarktyce prowadząc tam badania oceanograficzne, glacjologiczne, geologiczne. Arctowski pierwszy potwierdził, że łańcuch Andów przedłuża się łukiem poprzez Sandwich Południowy, Szetlandy Południowe, Ziemię Grahama. Stwierdził także obniżenie szelfu antarktycznego.
Prawdziwe zainteresowanie opinii publicznej wzbudziła Antarktyka w związku ze słynnym wyścigiem do Bieguna Południowego, wygranym 14.12.1911 r. przez norweską wyprawę dowodzoną przez Roalda Amundsena. Rywalizujący z nimi Brytyjczycy pod wodzą kapitana Roberta Scotta dotarli tam dopiero 5 tygodni później. Norwegowie szczęśliwie powrócili do domu, natomiast wszyscy członkowie 8 – osobowej brytyjskiej wyprawy Roberta Scotta zginęli w drodze powrotnej. Antoni Dobrowolski po powrocie do Polski doprowadził do wzięcia przez Polskę udziału w pracach drugiego Międzynarodowego Roku Polarnego 1932-33.
Ponad pół wieku później polska ekspedycja naukowa biorąca udział w Międzynarodowym Roku Geofizycznym, który trwał od 01.07.1957 do 31.12.1958 przejęła od badaczy radzieckich zbudowaną w Oazie Bungera stację. Nadała jej imię A. B. Dobrowolskiego. Obecnie stacja ze względu na utrudniony dostęp pozostaje zamknięta przez większą część roku.
W tym też czasie czyli od 1959 roku 12 państw a to: Argentyna, Australia, Belgia, Wielka Brytania, Chile, Francja, Japonia, Nowa Zelandia, Norwegia, ZPA, ZSRR i USA założyło ponad 40 stacji badawczych na samym kontynencie i w pobliżu otaczających go wysp.
W 1959 r. państwa te podpisały traktat w sprawie Antarktyki, który wszedł w życie w 1961 r. i miał obowiązywać przez 30 lat. Postanowienie traktatu przewiduje wykorzystanie obszaru Antarktyki wyłącznie do celów pokojowych, zakaz prowadzenia działań militarnych, swobodę badań naukowych i międzynarodową współpracę w tej dziedzinie. Inne państwa mogą być dopuszczane do konsultacji jeśli wykażą zainteresowanie Antarktyką i będą tam wysyłały ekspedycje naukowe lub zakładały stacje badawcze.
Na tej zasadzie w 1977 r. do konsultacji dopuszczona została Polska i tak 26.02.1977 r. nad brzegami Zatoki Admiralicji powstała stacja im. H. Arctowskiego.
Dziś polskie badania naukowe koncentrują się na wyspie Króla Jerzego. Archipelag Szetlandów Południowych, do których należy wyspa, odkrył w 1819 roku William Smith. Dopiero w 1973 pierwsi Polacy stanęli na Wyspie Króla Jerzego. Byli to biolodzy PAN biorący udział w Radzieckiej Wyprawie Antarktycznej.
Trzy lata później Polska wysłała pierwszą samodzielną wyprawę na statkach "Tazar" i "Profesor Siedlecki". Jej zadaniem było zbadanie produkcyjnych możliwości ekosystemu. Aby prowadzić badania niezbędne było stworzenie stałych laboratoriów i budynków mieszkalnych. W 1991 r. traktat w sprawie Antarktyki ratyfikowano na kolejne 50 lat, a państw sygnatariuszy porozumienia było już 26.
W latach 80’ przyjęto konwencję dotyczącą zasobów mineralnych Antarktyki, która pozwalała na prowadzenie działalności górniczej (m.in. wydobywanie węgla kamiennego w Górach Transarktycznych), jednak w 1988 r. nastąpił zakaz wszelkiej eksploatacji i obrona przyrody a nawet pomysł uczynienia z Antarktyki Światowego Parku Narodowego pod zarządem ONZ. Polska stacja im. H.Arctowskiego, po modernizacji w 1997 roku działa do dziś realizując m.in. program CCALMR w ramach konwencji o "Ochronie żywych zasobów Antarktyki". Program zorganizowano ze względu na prawie całkowite wyniszczenie populacji uchatek i waleni.
Stacja im. H.Arctowskiego została uznana za ważną w międzynarodowym programie CS-EASIZ (Ekologii przybrzeżnej morza i lądu) zaplanowanym na lata 1995-2004. Jego realizacja opiera się na badaniach prowadzonych na polskiej stacji.
W ramach programu ustalono tematy i zadania badawcze obejmujące:
- Interakcje w strefie przybrzeżnej Zatoki Admiralicji
- Monitoring wybranych grup flory i fauny w strefie przybrzeżnej ekosystemu
- Kolonizację i sukcesję na lądzie i w strefie przybrzeżnej wód
- Tworzenie matematycznych modeli geoekosystemu Zatoki Admiralicji.
Celem tych badań jest lepsze zrozumienie funkcjonowania geoekosystemu, aby można go racjonalnie wykorzystać i ochraniać (SSSI No.34 - Rejon Specjalnych Zainteresowań Naukowych). Program ten nie jest jedyny. Istnieje także program ACSE zajmujący się rdzeniowymi badaniami lodu. Obszar wyspy Króla Jerzego uznany został za Antarktyczny Obszar Specjalnego Zarządzania.
Przeczytaj podobne teksty
Opracowania powiązane z tekstem
Czas czytania: 3 minuty
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.