socjologia- wyklad i sciagawka

Pojęcia i teorie socjologiczne
Przedmiotem badań socjologii jest struktura i funkcjonowanie społeczeń-stwa. Comte i Drkheim-podmiotem ba-dań są fakty społeczne. Gumplowicz-nau-ka o grupach społecznych. Simmel-stale powtarzające się formy życia społeczne-go. Behawioryści pluralistyczni-postawy i zachowania zbiorowości. Instytucjonaliś-ci-przedmiot ten uznają za historycznie u-kształtowane układy społeczne, zwane instytucjami społecznymi. Interakcjona-liści optują za tym, aby interakcję spo-łeczną uznać za główny przedmiot nauki. Socjologia marksistowska przedmiot woich badań widzi w realnie istniejącej rzeczywistości społecznej uwarunkowanej czynnikami przyrodniczymi, ekonomicz-nymi i kulturowymi.
Socjologia (Szczepański)-nauka o zbio-rowościach ludzkich. Socjologia to różno-rodne zbiorowości społeczne, ich powsta-wanie, rozpad, struktura, zachodzące w nich zmiany i przekształcenia.
Działy socjologii:
†zbiorowości społeczne
†instytucje społeczne
†procesy i zjawiska masowe
Theodor Abel pojmował socjologię jako naukę posiadającą elementy empiryczne i teoretyczne. Status nauki jest wyższy, gdy składniki teoretyczne dominują nad empirią. Socjologii przysługuje status nauki. Przedmiotem badań jest całość społeczna. Główne elementy to: zbiorowość, instytucje społeczne i zjawiska, procesy, które analizuje się w aspekcie genetycznym, strukturalnym i funkcjonalnym. Badania zmuszały do tworzenia specjalizacji, które zapoczątkował Drkheim. Doprowadziło to do podziału socjologii na:
ogólną=teoretyczną; Najbardziej spo-krewniona z filozofią społeczną i filozofią historii. Nauka ta rozwija podstawowe teorie:
Kościec socjologii.
struktur społecznych
zmiany lub rozwoju społecznego
Podstawa do teorii psychologii społecznej
zachowania społecznego zbiorowości
zachowania społecznego jednostki
Dostarcza socjologii szczegółowej i nau-kom pokrewnym teorii i aparatu pojęcio-wego, ogólnych dyrekcji i metod badaw-czych.
szczegółową=empiryczną; Bada realnie istniejącą rzeczywistość społeczną, która nie jest jednorodna. Od końca XIX w. Po-wstają subdyscypliny. Dzieli się na ponad 30 subdyscyplin.
Społeczne funkcje socjologii:
humanistyczno-poznawczą, która jest realizowana przez wzbogacenie wiedzy o społeczeństwie i człowieku jako istocie psychospołecznej
inżynieryjno-organizatorską, która przejawia się w praktycznych działaniach opierających się na wiedzy socjologicz-nej, mających na celu integralną modyfi-kację zachowań jednostek zbiorowości społecznych.
Andrzej Malewski - teoria zachowań społecznych. Każde działanie społeczne zależy od:
posiadanej wiedzy na temat sytuacji w jakiej dana jednostka działa
celów, które ona pragnie realizować
wiedzy o skutkach zastosowania okreś-lonych środków w konkretnym działaniu.
Socjologia spełnia funkcje:
diagnostyczną-polega na dostarczeniu wiedzy o sytuacji, w obrębie której za-mierzają praktycy działać
ideologiczną-uwidacznia się pod wpły-wem na cele, jakie sobie działające jed-nostki stawiają. Sposób realizacji: wpro-wadzenie do prac naukowych norm i ocen zabarwionych emocjonalnie
prewidystyczną=prognostyczną-anali-zowaną funkcję realizuje autor dostarcza-jący w swoim dziele wiedzy o tym, że o-kreślone warunki wywołują odpowiednie następstwa.
Funkcje socjologii wg Adama Podgó-reckiego:
adiagnostyczna-badacz śledząc zjawiska i procesy stara się określić czasowo-przestrzenny zasięg jej występowania i ustalić rządzące nimi prawidłowości. So-cjografia- to diagnostyka społeczna
aapologetyczna-pojawia się ale nie musi być realizowana. Zaznacza się, gdy ba-dacz zbierając niektóre dane celowo po-mija inne, aby zgromadzić te, które mogą stanowić empiryczną podstawę do wych-walania
ademaskatorska-polega na wykrywaniu i ukazywaniu zakonspirowanych cech lub aspektów badanej rzeczywistości oraz na ustaleniu faktycznych motywacji ludzkiej aktywności lub jej braku
ateoretyczna-przejawia się w konstruo-waniu koncepcji i modeli teoretycznych niezbędnych do uporządkowania i wza-jemnego powiązania danych empirycz-nych oraz do wyjaśniania opisywanych zależności występujących w wielokierun-kowych układach życia społecznego
asocjotechniczna-zaznacza się, gdy ba-dacz wykorzystuje teorię socjologiczną do formułowania zaleceń podsuwanych prak-tyką profesjonalnie zajmujących się kształtowaniem i modyfikacją postaw i zachowań.
Społeczeństwo przemysłowe
Społeczeństwo-rodzaj szerokiej zbioro-wości (w tym kontekście społ. zdefinio-wał Znamiecki. Wg niego społ. to kom-pleks grup krzyżujących się i współistnie-jących podporządkowanej jednej grupie społ.).
Społeczeństwo to szeroka zbiorowość powiązana specjalnym typem stosunków.
Definicje organizacyjne ujmują społ. jako ogół instytucji i organizacji zapew-niających jednostkom wspólne zaspo-kajanie potrzeb, uregulowane współżycie, tworzenie kultury i rozwój.
W oparciu o antynomię między tym co jest jednostkowe i społeczne, w sposób podobny definiuje się społ. rozróżniając co jest społeczne a co państwowe.
Społeczeństwo-jest to najszerszy rodzaj zbiorowości społ. obejmującej swoimi ra-mami całość wielostopniowych struktur, grup, kręgów i wszelkich postaci zbioro-wości, ale stanowiących pewien układ zamknięty, mający swoją zasadę odręb-ności.
Społeczeństwo-to ogół ludzi pozostają-cych we wzajemnych stosunkach, wyni-kających z ich udziału w procesach pro-dukcyjnych i w życiu kulturalnym.
W rozwoju społeczeństwa przemysło-wego rozróżniamy etapy:
utopii i wiary do 80. lat XIX w.
pozytywnej krytyki do 30. lat XX w.
szkoły inżynierii społecznej (do wojny)
społeczeństwa harmonicznego do lat 60.
społeczeństwa postprzemysłowego do połowy lat 80.
społeczeństwa informacyjnego
Powstające fabryki doprowadziły do zmiany charakteru społ. na społ. przem. W społ. tradycyjnym dominuje rolnictwo.
Jako pierwszy społ. przem. określił H. Sansimon. Powstało ono z walki klasy przemysłowej i nieprzemysłowej w wyni-ku zwycięstwa klasy przemysłowej. Spo-łeczeństwo to zorganizowane będzie na zasadzie związku zakładu przemysłowe-go. Miarą użyteczności będzie praca. Zmianom ulegną struktury społeczne, któ-re zmienią strukturę polityczną. Polityka będzie podporządkowana potrzebom gos-podarki. Społ. będzie społ. pokojowym. W tym społ. zniknie wyzysk człowieka przez człowieka.
Drkheim uważał, że błędem jest budo-wanie modeli społ. Socjologia powinna badać społ. takie, jakim jest i powinno to służyć przebudowie, ulepszeniu społ.
Inżynieria społeczna polegała na ak-tywnym kształtowaniu życia społecznego.
Cele działań socjotechnicznych w la-tach 30.:
1. Starano się przeciwdziałać rosnącej sile związków zawodowych.
2. Sytuacja społ.-gosp. zmuszała polity-ków do działań interwencyjnych. Zaistniała potrzeba do ingerencji państwa w życie gosp. W tym czasie należało zorganizować nowe formy opieki nad obywatelami.
3. Zapewnienie współpracy pracowni-kom w rozrastających się zakładach przemysłowych.
W socjotechnice wyróżniamy koncepcje:
4Elton Mayo-zaproponował zmianę sto-sunków międzyludzkich, szczególnie w zakładach pracy. Szkoła stosunków mię-dzyludzkich.
4Monheim-proponował przebudowę społ. poprzez działania na makrostruktury społeczne.
Społeczeństwo harmonijnego rozwoju (po wojnie) związane jest ze zjawiskiem cudu gospodarczego (na pocz. lat 50.):
podział pracy obejmuje zasięgiem całe społeczeństwo
ma miejsce akumulacja kapitału w przedsiębiorstwie
stosowany jest rachunek ekonomiczny
koncepcja siły roboczej w wielkich za-kładach pracy
W tym okresie obowiązuje etyka pro-duktywności. Narzuca ona etos oszczę-dzania, inwestowania, rzetelnej pracy oraz wymusza odraczaną gratyfikację i sukces. Marnotrawstwo i nadmierna konsumpcja traktowane są jako grzech. Są to społ. wewnątrz sterowane, w których dominuje najemna praca przemysłowa. Wzrasta znaczenie państwa narodowego. Ma miejsce pragmatyzacja dorobku kultury. Tradycja jest dostosowywana do wymo-gów rozwoju przemysłowego.
Społeczeństwo postindustrialne. Kluczową rolę odgrywa konsumpcja i uniwersytety. Całość koncepcji tego społ. opracował D. Bell, który przy opracowywaniu tego modelu wyszedł z założenia, że potrzebne są zmiany obszaru zatrudnienia (kosztem działalności prod. część pracowników przeszła do usług). Cechy charakterystyczne:
®Społ. przeszło z produkcji gosp. towa-rowej do gosp. usług.
®Wiedza teoretyczna zaczęła domino-wać nad praktyczną.
®Planowany rozwój technologiczny. O jakości technologii decydowały pierwiast-ki intelektualne (np. komputer) w niej za-warte.
®O charakterze tego społ. decyduje kon-sumpcja:
mechanizm napędzający rozwój gosp.
wyznacznik struktury społ.
W centrum znajdują się problemy wolne-go czasu i spożycia.
®Społ. jest mobilizowane przez wzrost ekonomiczny.
®Mechanizmy ekonomiczne znajdują się pod kontrolą społ.
®Zanika autonomia państwa w stosunku do centrów decyzji ekonomicznych.
®W kulturze występuje dowartościowa-nie tradycji lokalnych.
®Rozwój kapitału ludzkiego.
Cechy charakterystyczne społ. postindustrialnego:
©dalsza stymulacja konsumpcji. Mamy do czynienia z nadmiarem towaru oraz nadmiarem informacji.
©zmiana strategii między państwem a obywatelem. Państwo jest uwodzicielem.
©następuje konsolidacja kapitału.
©globalizacja kultury.
©spada rola państwa narodowego.
©wzrasta znaczenie przedmiotów sub.
©wzrasta indywidualizm. Jednocześnie człowiek jest coraz mniej odporny na ma-nipulacje społeczne (społ. zewnątrz stero-wane, sterowana komunikacja i konsump-cja).
W poł. lat 80. pojawia się społ. informacyjne (T. Toffler). Zmiana struk-tury zatrudnienia; rozwinięty sektor usług; pojawia się nowy sektor związany z infor-matyką; zwęża się sektor wytwórczy; zmienia się charakter społeczeństwa; miejsce uniwersytetów zajmują ośrodki inform.; wzrost konsumpcji (charakter os-tentacyjny); nadmiar informacji; tworzą się nowe elity; człowiek zaczyna żyć w wirtualnej rzeczywistości; postęp proce-sów globalnych w sferze gospodarczej jak i kulturowej; spada rola państwa narodo-wego; ośrodki wyznaczają standardy światowe; zmiana relacji między państ-wem a społ.; wzrost znaczenia nowych subnarodowych struktur; wzrasta rola jed-nostki i indywidualizmu; wzrasta podat-ność jednostki na manipulacje.

Osobowość
Osobowość jest cechą kulturową. Oso-ba, która ma swoiste życie wewnętrzne, o-kreślone wizje świata, specyficzne dąże-nia i szczególny sposób reagowania na otaczające go środowisko. Osobowość społeczna uważana jest za ogół społecz-nych wzorów, jakie realizuje i ról, jakie pełni jednostka wobec innych ludzi jako członków społeczeństwa. Najważniejsze składniki osobowości: potrzeby, motywa-cje, zainteresowania, poglądy, wartości postawy, mechanizm kontroli, tempera-ment, zdolności i inteligencja.
Elementy składowe osobowości dzieli się na:
’biogenne-przekazywane dziedzicznie-własności anatomiczne, wzrost, budowa organizmu, właściwości fizjologiczne itd.
’psychogenne-pamięć, wola, wyobraź-nia, uczucia, inteligencja, temperament
’socjogenne-wyróżniamy 4 elementy: kulturowy ideał osobowości, role społecz-ne pełnione w grupach społecznych, jaźń subiektywna, jaźń odzwierciedlona.
Typologie osobowości:
Hipokrates (za czynnik wybrał tempera-ment): sangwinik, choleryk, melancholik, flegmatyk.
Jung: introwertyk (człowiek, który całą swą energię obraca do wewnątrz), ekstra-wertyk (człowiek kierujący swoją działal-nością, energią na otoczenie, na zew-nątrz). W każdym z wymienionych typów Jung wyróżnił podtypy: myślący, uczu-ciowy, intuicyjny, zmysłowy.
Kretchmer (szukał korelacji między budo-wą ciała a osobowością): pyknik (okrąg-ły), astenik (kościsty), atletyk, dysplastyk (coś ma nie w porządku).
Szrangler: człowiek: teoretyczny (zainte-resowany wiedzą), ekonomiczny (dążący do bogactwa), estetyczny (dążący do piękna), społeczny (pomaga innym), poli-tyczny (dąży do władzy), religijny (dąży do poznania Boga).
Znaniecki: człowiek: pracy, zabawy, dob-rze wychowany, zboczeniec.
Podział osobowości na:
9 egoistyczne-wiąże się z działaniami u-kierunkowanymi na własne dobro z pomi-nięciem potrzeb innych ludzi
9 altruistyczne-z jednej strony mogą oz-naczać podporządkowanie swych potrzeb potrzebom drugiej osoby lub są konfigu-racją interesów własnych, przy realizacji których uwzględnia się potrzeby innych.


Organizacja; metody badania
Organizacja-zbiorowość społeczna ma-jąca określony cel, relatywnie wyodręb-niona z otoczenia, charakteryzująca się przewagą formalnie uporządkowanych stosunków wewnętrznych, która realizuje cele i utrzymuje równowagę wewn. za po-mocą środków społecznej regulacji i za-chowań uczestników: wartości, normy, mity, symbole, które wyznaczają obszar pełnionych w nich ról.
Cechy organizacji:
$celowe planowe i programowe zacho-wanie
$porządek organizacji, wewnętrzny ład
$struktura organizacji jest pochodną po-zycji i roli pełnionych w organizacji
$wartości, normy i zasady, które regu-lują wewn. i zewn. zachowania członków.
Organizacja jako system-kategorią ba-dawczą są zależności między celem a strukturą. Sytuacyjne teorie organizacji: podstawową kategorią badawczą są rela-cje między organizacją a otoczeniem. Otoczenie generuje niepewność, a struk-tura przedsięb. musi ją amortyzować.
Sidentyfikacja najbardziej istotnych cech
Srozpoznanie czynników sytuacyjnych
Swyjaśnianie wpływu czynników organi-zacyjnych i struktur org.
Sopisywanie zależności między zacho-waniami a skutecznością i produktywnoś-cią organizacji.
Sujęcie tych zmiennych w empiryczne wskaźniki
Organizacja jako społeczno-techniczny system składa się z podsystemów: spo-łecznego (ludzie - poziom jednostkowy, grupowy, kulturowy; cele-kto i jak reali-zuje cele, ambicje) i technicznego (struk-tura-uporządkowany zbiór elementów, u-kład więzi, relacje istniejące między ludź-mi; technika-rozwój cywilizacji). Więzi: formalne, nieformalne, służbowe, infor-macyjne, funkcjonalne. Istnieje otoczenie podzielone na segmenty: natura (ekologia, moda), gra (klienci, rynek, dostawcy), walka (konkurencja), władza (właściciel, państwo). Może być ot. bliższe (mamy wpływ) lub dalsze (nie mamy wpływu).
Socjologia jako nauka jest zależna od badań empirycznych sprawdzających jej teorie. Socjologowie zdobywają dowody za pomocą zbioru ogólnie aprobowanych reguł postępowania, zwanych metodolo-gią. Metodologia nadaje kierunek badania i umożliwia zweryfikowanie rezultatów innych.
Proces badawczy:
Pwybór właściwego problemu, zdefinio-wanie go
Pprzegląd literatury. Teoretyczna kon-cepcja problemu.
Pformułowanie hipotez (jasno wyrażo-nych stwierdzeń na temat oczekiwanych związków między zmiennymi. Definicja operacyjna.
Pwybór projektu badawczego
Panaliza danych pozwala na potwierdze-nie, odrzucenie lub zmodyfikowanie pier-wotnej hipotezy
Pwyciąganie wniosków
Metody:
< ankieta (kwestionariusz ankiety)-zbiór pytań, gdzie są odpowiedzi (charakter zamknięty) lub ich nie ma (otwarty). Występuje tu ankieter i respondent (ten co ją wypełnia). Populacja to ogół ludzi wy-pełniających ankietę. Funkcja zebranie wiadomości.



Szkoły socjologii i organizacji
W XIX w. Comte stworzył pierwszą szkołę socjologiczną, budowaną na bazie potrzeb społecznych. Uważał on, że ato-mizacja społeczeństwa i zlikwidowanie struktur pośrednich było złe. Wg Comta nauka miała zapewnić pewien porządek. Było to nauka przyrodnicza. Socjologia powinna korzystać z biologii. Socjologia: statyka (budowa i porządek społeczeń-stwa) i dynamika (rozwój społeczny).
Herbert Spencer-socjologia na bazie biologii. Próba pokazania społeczeństwa przez ewolucjonizm. Nazwał po raz pierwszy: instytucja, organizacja, system społeczny, społeczeństwo (=zbiór jednos-tek i jest to nazwa dla bytów, a cechy, to cechy jednostek).
Podział społeczeństwa upatrywano w warunkach geograficznych. Wszędzie tam, gdzie są zagrożenia zewn., to jest społ. militarne:
Ejeden ośrodek władzy, zarządzający wszystkim
Eujednolicenie społeczeństwa
Esztywne, określone struktury
Eczłonka charakteryzował konformizm
Eistniejący porządek jest naturalny i je-den z możliwych.
Społeczeństwo industrialne:
Cwielość centrów władzy, decyzji
Cakceptacja dla różnorodności
Cdążenie do partnerstwa
Caktywność, ruchliwość, przedsiębior-czość jednostki.
Emil Drkheim to rasowy socjolog. Wykładał na Sorbonie w Paryżu. Założył pismo socjologiczne. Stworzył system so-cjologiczny, który miał nieco inny charak-ter. Należy badać społeczeństwo takie, ja-kim jest i wyniki mają pomagać ulepsza-niu. Naraził się marksistom. Podstawa systemu socjologicznego to relacje mię-dzy jednostką a społeczeństwem. Należa-ło badać przez fakt społeczny (wszelki sposób uświadomiony bądź niezdolny do wywierania na jednostkę zewn. przymusu, np. normy moralne, zasady rynkowe, mo-da).
Podstawowe kategorie badawcze:
podwójność jednostki=homoduplex
społeczeństwo wytwarza nową struktu-rę antyczną, nowa jakość.
Dowody:
J z przyrody-atom+atom daje nową ja-kość
J z psychologii tłumów-w tłumie czło-wiek zachowuje się inaczej niż jako jed-nostka
J rzeczywistość jest czymś zastanym i człowiek nie może jej zmienić, ale może ją zmodyfikować
J świadomość jednostkowa jest fałszy-wa, nie oddaje rzeczywistości.
U podstaw życia społecznego leży soli-daryzm. Społeczeństwo o przewadze soli-darności:
mechanicznej – dominuje prawo karne i sankcja wymusza solidarystyczne zacho-wanie. Ważne jest wymierzenie kary.
organicznej – prawo administracyjne. Chodzi o przywrócenie stanu, który był przedtem. Zbudowane na funkcjonalnym podziale pracy.
Szkoła analityczna (humanistyczna). Podstawy stworzył Wiltchen. Podstawą życia społecznego jest człowiek. Ozna-czało to oddzielenie socjologii od nauk przyrodniczych. To oddzielenie wyprowa-dzał z kategrii rozumienia i uważał, że na koncepcjach Webera jest zbudowany po-rządek mocarstw europejskich.
Teorie Weberowe:
suważał za podmiot życia społecznego jednostkę. Była ona kluczową kategorią badawczą. Działania sensownie zoriento-wane. Posługiwał się:
›koncepcją rozumienia
rozumienie bezpośrednie-obserwuje-my zachowanie drugiej strony i na tej podstawie rozumiemy nasze działanie
rozumienie wyjaśniające-z jednej stro-ny obserwujemy i poznajemy motywy działania.
›racjonalność (wyznacznik-czynnik uży-teczności)
łformalna-w naszym działaniu chodzi o maksymalizowanie użyteczności. Staramy się osiągnąć maksymalne zyski
łsubiektywna (głównie XX w.)-dąży do maksymalizowania oczekiwań. Kluczową rolę odgrywała konsumpcja (sposób spę-dzania czasu).
Szkoła interakcjonizmu symboliczne-go. W kategorii jaźni (sposobu widzenia siebie) jest kształtowana przez człowieka. Dwa etapy kształtowania jaźni: zabawy, gry. Pod wpływem jaźni kształtuje się osobowość. Wg interraekcjonistów odgry-wa ona podstawową rolę w życiu społecz-nym.
Nurty teoretyczne w zarządzaniu org.
Zainteresowanie organizacją jako określonym organizmem, dziedziną życia społecznego zostało wywołane postępem urbanizacyjnym i industrializacyjnym w końcu XIX w. Wskutek badań zaistniało kilka modeli organizacji, które w coraz pełniejszym stopniu poznawały relacje w organizacji i potrafiły je wykorzystywać w celu zwiększenia efektywności pracy.
Model naukowego zarządzania (Tay-lor). Główne cechy to:
zjednolity poziom wykonywania czyn-ności
zstandaryzacja metod czynności robo-czych
zpsychofizyczny dobór ludzi do pracy
zprzeszkolenie pracowników
zoddzielenie funkcji zarządzania od funkcji wykonawczych.
Wprowadzenie w życie tej zasady przy-czyniło się do podniesienia wydajności pracy. Jednak, nie mogła ona być na dłuż-szą metę skuteczna. Człowiek wg niej traktowany był jako część maszyny, a nie grupy społecznej, co wywoływało nieza-dowolenie i niechęć do pracy.
Mechanistyczny model organizacji, wg którego niezbędnymi składnikami organizacji są:
{podział pracy
{procesy skalarne i funkcjonalne
{struktura
{rozpiętość kontroli.
Pracownik wg tej zasady to również człowiek-maszyna, jej element, który w razie zepsucia można wymienić.
Szkoła stosunków międzyludzkich (ba-dania pod kier. E. Mayo). Stworzyła mo-del człowieka społecznego. Wykazała, że czynnikami wzrostu wydajności pracy są nie tylko czynniki techniczne, lecz też stan psychiczny pracowników oraz niefor-malne stosunki w czasie pracy. Zainspiro-wała badania w innych typach organizacji (np. urząd, szpital).
Idealny model biurokracji (M. Weber). Weber wyróżnił 3 typy ze względu na jej źródło tkwiące w psychice: tradycjonalis-tyczna, charyzmatyczna i racjonalna. Funkcjonowanie organizacji oparte było na zasadach o charakterze prawnym. Wg niego dotyczyły one wszystkich typów or-ganizacji. Między innymi ze względu na:
vzbyt silne eksponowanie bezosobowych stosunków organizacyjnych
vprzecenianie przepisów wewnętrznych
vroli kontroli jako narzędzia kierowania
vcentralizacji decyzji w organizacjach.
Nie udało się tego modelu wprowadzić w życie.
Wspólną cechą tych 4 modeli było trak-towanie organizacji jako podstawowego układu makrostruktury społecznej.

Konflikty w organizacji
Wg L. Pondy w organizacjach konflik-ty mają 3 źródła związane z: podziałem dóbr (rywalizacja różnych grup i osób w dążeniu do osiągnięcia niewystarczają-cych dla wszystkich zainteresowanych dóbr), sprawowaniem kontroli nad innymi ludźmi (przekonanie, że kontrola nad wa-runkami własnej egzystencji i kontrola nad innymi ludźmi jest cenną wartością), z koordynacją działań (podział funkcji i specjalizacji między różnymi działami or-ganizacji lub osobami zajmującymi różne stanowiska). Do konfliktów dochodzi również na tle różnic w zakresie potrzeb, preferencji, nawyków, osobowości itp.
Korzystne dla obydwu uczestników in-terakcje zachodzą, gdy wzajemne wpływy uczestników oceniane są pozytywnie. Konflikt, gdy wzajemne oddziaływania są oceniane negatywnie (Balawajder).
Konflikt jest interakcją, w której ma miejsce wymiana negatywnych wpływów między uczestnikami (wzajemne oddzia-ływania uczestników stwarzają zagroże-nie dla ich interesów).
Konflikt występuje, gdy 1 z uczestni-ków spostrzega, że jego sytuacja zmienia się na niekorzyść, a przyczynę upatruje w drugim uczestniku interakcji (Thomas, Pondy, Balawajder).
Konflikt interpersonalny jest procesem (podlega zmianom w czasie). Zmiany te są ze sobą przyczynowo powiązane, two-rzą układ powiązań. Spirala negatywnych wpływów – eskalacja konfliktu.
Strategia rozwiązania ma przeważnie charakter obronno-atakujący.
Poglądy:
tradycyjny (konflikt to zjawisko nega-tywne, więc lepiej, żeby go nie było. Win-ny-menedżer)
współczesny (nie tylko menedżer jest winny, ale i pracownik. Można osiągnąć obustronne korzyści przy sterowaniu kon-fliktem).
Konflikt rozbija. Pojawia się nieufność, zdenerwowanie, negatywne emocje. W trakcie rozwiązywania nabieramy do-świadczenia.
Konflikt kończy się wraz z zanikaniem negatywnych oddziaływań uczestników interakcji. Najprostsze rozwiązanie – se-paracja. Część konf. kończy się domina-cją jednej ze stron (uległość drugiej). Ist-nieje też kompromis (częściowa satysfak-cja).
Gest pojednania się przerywa spiralę wymiany negatywnych wpływów (Peter-son). Do zgody potrzeba jeszcze gotowoś-ci do zajmowania się sporną sprawą.
Strukturalna poprawa (Peterson). Wa-runkiem jej osiągnięcia jest umiejętność efektywnej komunikacji między stronami. Lepsze poznanie, zbliżenie do siebie.
Zachowanie człowieka zależne jest od 2 pragnień: zaspokojenia własnego interesu i zaspokojenia interesu partnera (Thomas, Kilmann). Sposoby rozwiązania konfliktów:
arywalizacja
awspółpraca
akompromis
aunikanie
adostosowywanie się.



Motywacja
Motywacja to stan gotowości człowie-ka do podjęcia określonego działania. Or-ganizacja tworzy własny system motywa-cyjny. Celem jest zachęcenie uczestników do podejmowania zachowań korzyst-nych.
W psychologii można wyróżnić 3 główne podejścia do motywacji:
>behawioralne – zachowania ludzi są reakcjami na bodźce oddziaływujące na nich z otoczenia. Bodźce dodatnie (nagro-dy) i ujemne (kary).
>psychodynamiczne – akcentuje rolę po-trzeb i emocji. Hierarchia 5 potrzeb Mas-lowa:
%fizjologiczne
%bezpieczeństwa
%afiliacji
%szacunku
%samorealizacji
Zaspokojenie potrzeb będących niżej w hierarchii jest warunkiem aktywizacji po-trzeb wyższych. Motywatory to potrzeby niezaspokojone.
>poznawcze – informacja czynnikiem motywującym. Sieć poznawcza decyduje o zachowaniu się.
Skuteczność stosowania nagród i kar:
©znajomość systemu nagradzania i kara-nia
©zaakceptowanie tego systemu
©nagrody-atrakcyjne, a kary-surowe
©gradacja nagród i kar
©stosunkowo szybkie wzmacnianie za-chowań
©konsekwencja stosowania wzmocnień
©skuteczność zależy od jakości stosun-ków emocjonalnych
©dostosowanie nagród i kar do osobo-wości podwładnego
Efekt facylitacji - praca w grupie stwa-rza wzajemny doping i opóźnia znużenie i zmęczenie.
Liczebność zespołu=mała grupa spo-łeczna (kilka-kilkanaście osób). Dobry dobór pracowników. Przywódcy niefor-malni: zadaniowy (oparcie merytoryczne) i emocjonalny.
Ważna jest rola informacji. Korzyści jakie osiągniemy po wykonaniu zadania. Instrukcje robocze. Informowanie o uzys-kanych wynikach.
Skuteczność informacji: wiarygodność źródła, intencje, cechy przekazu informa-cyjnego (argumentacja dwustronna), argu-mentacja racjonalna i emocjonalna.
Motywacja to chęć robienia czegoś, za-leżna od możliwości zaspokojenia potrze-by. Podstawowy proces motywacyjny: nie zaspokojona potrzeba napięcie po-pędy poszukiwanie zaspokojona po-trzeba osłabienie napięcia.
Teorie motywacji:
wczesne:
Ńteoria hierarchii potrzeb. Maslow. Po-trzeby: fizjologiczne, bezpieczeństwa, społeczne, uznania, samorealizacji. Zas-pokojenie jednej potrzeby powoduje do-minację następnej. Zaspokojona-przestaje motywować. Dwie pierwsze-potrzeby niż-szego rzędu (zaspokajane zewn.), kolejne-wyższego (wewn.).
Ńteoria X (negatywny) i teoria Y (pozy-tywny). McGregor. Teoria X zakłada, że ludzie są zdominowani przez potrzeby niższego rzędu. Teoria Y-potrzeby wyż-szego rzędu.
Ńteoria czynników motywacyjnych i hi-gienicznych. Herzberg. Przeciwieństwem zadowolenia nie jest niezadowolenie, ale brak zadowolenia. Czynniki higieniczne: polityka przedsię., system admin., nadzór, stos. Międzyludzkie, warunki pracy, pła-ce. Motywacja: osiągnięcia uznanie, pra-ca, odpowiedzialność, rozwój osobisty (wewn. nagroda).
współczesne:
teoria 3 potrzeb. McCelland. Potrzeba osiągnięć, władzy, przynależności.
teoria ustalenia celów. Zamiary mogą stanowić ważne źródło motywacji do pra-cy. Konkretność i trudność celu. Im trud-niejsze cele, tym większa efektywność.
teoria wzmocnienia. Zachowaniu uwa-runkowane jest wzmocnieniem. Zachowa-nie jest powodowane przez środowisko. Czynniki wzmacniające to wszelkie kon-sekwencje, następujące bezpośrednio po reakcji.
teoria sprawiedliwości. Pracownicy mierzą nakłady i wyniki, a następnie po-równują ten stosunek do wyników innych osób. Kategorie punktów odniesienia: inni (podobne stanowiska, przyjaciele, sąsie-dzi), system (polityka płac w org. i jej rea-lizacja), sam sobie (doświadczenia z innej pracy). Niesprawiedliwość powoduje na-pięcie, a ono jest motywatorem. Na moty-wację wpływa względna i bezwzględna wartość nagród.
teoria oczekiwań. Siła skłonności do działania w określony sposób zależy od siły oczekiwania, że działanie przyniesie określony skutek. Zmienne: atrakcyjność, związek między efektywnością a nagrodą, związek między wysiłkiem a efektywnoś-cią. Model oczekiwań: wysiłek jednostki C efektywność jednostki C nagrody or-ganizacyjne C cele jednostki.
Teorie motywacji są uwarunkowane przez kulturę.





Kultura
Pojęcie kultury wiąże się z pojęciem wartości. Wywodzi się z czasów rzyms-kich. Było pojęciem agrarnym (uprawa roli). Cyceron po raz pierwszy użył go w znaczeniu „uprawy umysłu”.
Cywilizacja to ogłada dobra wychowa-nia. Obecnie to rodzina kultur wywodząca się z jednego dna np. bizantyjska. Jest to również forma życia społecznego, jak również zaawansowanie w zakresie osiąg-nięć materialnych, technicznych.
Cywilizacja europejska: *opiera pańs-two na społ., *w życiu społ. wymaga ety-ki, *popiera supremację sił duchowych nad materią.
Cywilizacja arabska: *w życiu polit.-despotyczna, *w życiu społ. wymagająca etyki.
Kultura def.:
Xwyliczająca-Taylor-kultura i organiza-cja to złożona całość obejmująca prawo, moralność, obyczaje, wiedzę, wierzenia, sztukę i wszystkie inne zdolności i nawy-ki nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa
Xhistoryczna-kładą nacisk na dziedzicze-nie. Czarnowski-całokształt zobiektywi-zowanych elementów dorobku społeczne-go wspólnych szeregowi grup i z racji swojej obiektywności ustalonych i zdol-nych rozwijać się przestrzennie
Xnormatywna-podkreśla podstawy kultu-ry
Xpsychologiczna-uwypukla się psychicz-ne mechanizmy kształtowania się kultury
X genetyczna-pokazuje się społ. źródła kultury
Środowisko kultury-natura, wszystko, co jest zbudowane na bazie woli człowie-ka. Wytwory wyższych rzędów, wytwo-rzone bezinteresownie. Tradycja kulturo-wa jest związana z kategorią piękna, prawdy i dobra. Kultura: ^duchowa-mu-zyka, sztuka, dzieła; ^osobista: sposób myślenia, pojęcia, poglądy, wytwory działalności, język; ^zbiorowości (naro-dowa).
Kontrkultury-kultury budowane na in-nych wartościach (np. sataniści-kategoria zła).
Kultura-wszystko to, co kształtuje czło-wieka. Proces komunikacji jest głównie oparty na wartościach kulturowych. Kul-tura jest elementem potrzebnym przy pla-nowaniu strategii działania.
Kultura masowa:
„ekspansja kultury masowej jest widocz-na od końca XIX wieku (został skrócony czas pracy)
„inna koncepcja że lata 20. zapoczątko-wały jej rozwój
„umiejscawia początek kultury w społe-czeństwie postindustrialnym (usług)
Kryteria: ludyczne, estetyczne, intelek-tualne.
Cechy:
atomizacja społeczeństwa
tolerancyjna
odwołuje się do wiedzy naukowej – upraszcza
brak głębszych treści
pasywna
jednokierunkowa
twórca jest zbiorowy
nie ma jednolitego stylu
powierzchowna
umożliwia masom uczestnictwo w kul-turze
element wzbudzający zainteresowanie
techniki wzbogacające kulturę: homo-genizacja, podwójne dno.
Dyfuzja kultur odbywa się przez środki komunikacji
Przyjmowanie kultury opiera się na ka-tegoriach słowa zgodności i użyteczności.
Kultura przedsiębiorstwa uwzględnia aspekty: wewnątrz systemowe, otoczenie przedsiębiorstwa.
nDEVIS–wzorzec wyznaczonych prze-konań nadający pracownikom sens działa-nia i dostarczający im reguł zachowania.
nKELLER–system wartości i norm za-chowań oraz sposób wartości i zachowań wykształcony i zaakceptowany przez gru-pę
nTradycyjny sposób działania, który jest reperkusją wspólnych poglądów, norm i wartości.
Kultura przedsiębiorstwa opisuje za-chowania pracowników. Wyznacznikiem jest otoczenie. Na pierwszym miejscu człowiek.
Kulturą przedsiębiorstwa badamy:
model stosunków międzyludzkich
otwarty system-pokazuje się firmie i jej związki z otoczeniem
analiza w oparciu o zewnętrzne procesy
celowość działań gospodarczych.
Cechą kultury organizacyjnej jest jej podświadomość i bezrefleksyjność z jaką ludzie przyjmują wzory kulturowe i sto-sują się do nich. Kultura organizacyjna rozumiana jest w znaczeniu antropolo-gicznym, tzn., że jest to historycznie u-kształtowany i wewnętrznie spójny sys-tem wartości i sposób myślenia wraz z wyrażającymi je symbolami, które pows-tały w wyniku oddziaływania ludzi na się-bie.
Kultura przedsiębiorstwa tworzy się w wyniku nagromadzonych doświadczeń pracowników zarówno w kontaktach z otoczeniem, jak i w rozwiązywaniu prob-lemów wewnątrzorganizacyjnych.
Kultura przedsiębiorstwa wyraża spo-sób pojmowania świata przez członków organizacji. Członkowie org. wytwarzają sobie obraz warunków wykonywania za-dań na wspólnych podstawach, uzmysła-wiają nowemu członkowi org. jak należy działać w rozumieniu kultury tradycji.

Grupy społeczne
Grupa społeczna-przynajmniej 3 osoby oddzielone od innych wyraźną zasadą od-rębności.
Grupa społeczna-przynajmniej 3 osoby, złączone względnie trwałą więzią spo-łeczną, wewnętrznie zorganizowane, po-siadające wspólne cele, wartości i normy, świadomie wyodrębnione z otoczenia.
Fundamenty grupy społecznej: więź, organizacja wewnętrzna, cele i wartości, wzory i normy działania, zasada odręb-ności.
Struktura. Kształtuje się w zależności od ilości członków grupy i jej organizacji. W dużych grupach, wg prawa Olsena, ak-tywność jednostek maleje, częstotliwość i poziom komunikacji są niższe niż w gru-pach małych.
Więź społeczna w grupie. Ujęcie:
strukturalne-budowana na bazie stosun-ków społecznych
psychospołeczne-budowana na bazie świadomości
świadomościowe-budowana na bazie zbiorowego poczucia solidarności (świa-domość społeczna).
Więź w zakładzie pracy:
rzeczowa-więź służbowa; pracowników łączy praca i nic ponadto; ograniczona tylko do godzin pracy
osobowa-relacje między pracownikami, których łączy praca, ale oparte również na sympatii; dobór współpracowników opar-ty jest na wzajemnej sympatii; więź oso-bowa trwa również poza godzinami pracy
więź wspólnej pracy-wynika z wykony-wania wspólnego zadania
więź koleżeńska-wykracza poza ramy formalne; występuje, gdy współpracowni-cy są jednocześnie kolegami lub przyja-ciółmi
więź hierarchiczna-oparta na strukturze zarządzania; stosunki podwładny-przeło-żony
więź zakładowa-więź i poczucie soli-darności pracowników jednej firmy.

Władza; Style kierowania
Wg Parsona władza jest zgeneralizowaną zdolnością zasobów społecznych dla osiągnięcia zbiorowych celów systemu. Władza stanowi środek wymiany w relacjach zachodzących pomiędzy różnymi podsystemami, nie stanowi celu samego w sobie, ale jest środkiem do uzyskania czegoś.
Wg Blaua władza to nic innego jak tylko wzajemne wpływanie uczestników transakcji na siebie. Jest to jedna z form interakcji.
Zdaniem Giddensa władza jest zdolnością indywidualnych podmiotów do uzyskiwania zamierzonych efektów.
Organizacja to system wzajemnie powiązanych zachowań jej uczestników, którzy realizują określone zadania w ramach wyodrębnionych w niej podsystemów. Zatem władzę należy odnosić do stosunków społecznych zachodzących pomiędzy uczestnikami organizacji, a nie do samych uczestników.
Źródła władzy:
Pfeffer twierdził, że posiadanie władzy zależy od czynników:
struktury formalnej (umożliwia uczestnikowi posiadanie władzy, polega na zakresie odpowiedzialności na poszczególnych pozycjach, umożliwia kontrolowanie, ma charakter normatywny)
sprawowanie kontroli (dysponowanie zasobami, osobami)
informacja i dostęp do kanałów komunikacji (decyduje o dostępności do informacji, a tym samym dzieli pozycje na centralne i peryferyjne)
zdolność do pokonania niepewności
Rodzaje władzy:
–przymusowa-sankcje fizyczne, ograniczenie swobody działania
–materialna-kontrola nad płacą, nagrodami
–normatywna-polegająca na alokacji i manipulacji symbolicznymi nagrodami i karami
Funkcje władzy:
8 dba o interesy całości
8 wytycza cel
8 motywuje
8 odpowiedzialność
8 kontroluje
nAutokratyczny - kierownik autokrata. Wyraźnie daje się odczuć dystans, jaki stwarza przełożony wobec podwładnych. Podległy personel traktowany w sposób przedmiotowy (środek do osiągnięcia ce-lu). Środek-przymus. Nie dopuszcza pod-władnych do udziału w decyzjach. Sam wyznacza zadania, sposoby wykonania, formy współpracy, czas wykonania. Po-siada monopol na informacje. Niechętnie przyjmuje przejawy inicjatyw. Polecenia-forma nie znosząca sprzeciwu. Przepro-wadza drobiazgową kontrolę. Narzędzie motywowania podwładnych-kary. Zwro-ty: ja zdecydowałem , ja zrobiłem.
nDemokratyczny - przeciwieństwo auto-kraty. Brak wyraźnego podziału kierow-nik-podwładny. Środki wpływania na gru-pę: przekonywanie, dyskusja grupowa, akcentowanie wspólnoty interesów, inspi-rowanie podwładnych do działalności twórczej. Przed podjęciem decyzji zasięga opinii współpracowników. Daje dużą swobodę działania. Stawia na samodziel-ność w wykonywaniu zadań. Stwarza wa-runki sprzyjające wyzwalaniu inicjatywy i pomysłowości. Deleguje władzę. Pracow-nicy mogą uczestniczyć w decyzjach. Kontrola oparta na samokontroli pracow-ników. Interesuje go rozwój pracowni-ków. Silna więź z zespołem. Wytwarza dobrą atmosferę, klimat współdziałania. Motywatory - nagrody. Zwroty: my zde-cydowaliśmy, my zrobiliśmy.
nLiberalny(laissez fair) – pozostawia personelowi pełną swobodę w zakresie podejmowania decyzji, metod i sposobów wykonywania zadań. Ogranicza się do sprecyzowania tematu zadania i terminu realizacji. Powiązanie emocjonalne z zes-połem – słabe. Liczy się efekt końcowy, wykonanie zadania. Kierownik: p kieruje zespołem ludzi o wysokich kwalifika-cjach, dużym doświadczeniu, np. zespoły badawcze, p stoi na czele interdyscypli-narnego zespołu ekspertów, a nie zna się dobrze na wąskich specjalnościach. Powi-nien koordynować pracę zespołu, repre-zentować na zewnątrz. Zwrot: oni zrobili.


Współ. systemy społ.-gospod.
1948 – Erhard po raz pierwszy użył o-kreślenia „społeczna gospodarka rynko-wa”.
System policentryczny: oparty w wy-miarze politycznym na demokracji, plura-listyczne struktury i system wartości.
Wszystkie kraje UE maja w konstytucji zapis o obowiązku wprowadzenia syste-mu społecznej gospodarki rynkowej (SSGR). SSGR początkowo miał charak-ter praktyczny. Celem - rozwiązywanie bieżących problemów społecznych i gos-podarczych. Później stal się systemem teoretycznym wzbogacanym do dziś.
Każde społeczeństwo buduje swój własny system uzależniony od wewnętrz-nych czynników (historycznych).
Bazy ideowe:
Katolicka Nauka Społeczna. Zasady:
·życie w państwie musi być oparte na etyce i kulturze chrześcijańskiej
·państwo respektuje prawa i godności człowieka
·państwo zapewnia wolność polityczną i religijną
·państwo kieruje się sprawiedliwością
·uznaje rodzinę za podstawową komór-kę życia narodu i funkcjonowanie pańs-twa
·chroni kobietę tworząc warunki do jej efektywności
·większość nie może narzucać praw mniejszości
·mniejszość ma prawa i obowiązki
Niemiecka odmiana neoliberalizmu (or-todoliberalizm)-na jego bazie tworzono system gospodarczy. Wg Eihena:
·poszukiwanie sposobu połączenia pods-tawowych wartości liberalnych z inter-wencjonalizmem państwa
·państwo jest stałe w działalności gospo-darczej
·akceptacja zasady konwencji poddanej kontroli prawnej (państwo porządkuje współzawodnictwo na rynku)
·konieczność silnego państwa zdolnego do kontroli rynku
·państwo jest w stanie zabezpieczyć dob-ro wspólne i jest fundamentem ładu
·dążenie do stworzenia modelu całościo-wego ładu
·odwołują się do wartości kulturowych
·uwzględniali wartości duchowe
·interpretowali systemy całościowe, kwestie funkcjonowania rynku i państwa, tworzenie fundamentów zdrowego pańs-twa
·odrzucali koncepcję ładu budowanego przez człowieka
·ład budują na wartościach wyższego rzę-du (metafizyczny), ład naturalny (rynek i mechanizmy rynkowe nie są w stanie podtrzymywać tego ładu)
·podkreślała znaczenie prawa naturalnego i tradycji
·rynek nie jest jedyną instytucją, wokół której rozwija się życie społeczne
Definicje SGR:
- społeczny i gospodarczy ustrój bazujący na osiągnięciach wolnych ludzi, zapew-niający najwyższe zyski gospodarcze i sprawiedliwość społeczną dla wszystkich.
- Mller Mardak: SGR to idea porząd-kowo-polityczna, której celem jest połą-czenie na bazie gospodarki wolnokonku-rencyjnej wolnej inicjatywy z postępem społecznym zabezpieczonym przez osiąg-nięcie gospodarki rynkowej
- na bazie porządku gospodarki rynkowej może być utrzymany wielokształtny i kompletny system ochrony społecznej.
U podstaw SGR leżą zasady wolności i sprawiedliwości. Myśl niemiecka była oparta na zasadzie wolności i sprawiedliwości, która była podejmowana w świetle Katolickiej Nauki Społecznej.
Renum Noverum Leon XIII-encyklika społeczna; Paweł VI Prokurerum Progre-sja; Jan Paweł II Laborem Regzera 1984, Certitumm Annos 1994. Encykliki te są wykorzystywane w UE.
Zasady Katol. Nauk Społ.:
Ńbytu społecznego (zasada: dobra wspól-nego, pomocniczości, solidarności)
Ńdziałania społecznego-charakter spra-wiedliwości i miłości
Ńsprawiedliwości. Przypisano jej rolę sta-bilizatora procesów gospodarczych. Jest podstawą pokoju, ładu społecznego. Funkcja podstawowego regulatora życia społecznego. Charakter rozdzielczy-roz-dzielanie środków w oparciu o mechanikę rynku)
Ńwymienne-daje tym co już mają (którzy się liczą na rynku). Sprawiedliwość dys-trybutywna-realizują ją państwa rozdzie-lając środki wg kategorii potrzeb. Swoiste połączenie sprawiedliwości wymiennej i dystrybutywnej
Ń pomocniczości (subsydialności). Klu-czowa zasada dla funkcjonowania UE. Encyklika Piusa XI (Qwadrasimo Anno). Reguluje relacje między jednostka a spo-łeczeństwem. Określa zakres kompeten-cji. Zakaz odbierania. Subsydialne towa-rzyszenie (czego osoba nie jest w stanie sama wykonać powinna otrzymać wspar-cie-pomoc dla samopomocy).Subsydialna redukcja-zezwolenie na samodziel-ność=należy się wycofać z pomocy, gdy pomoc dla samopomocy okaże się sku-teczna.
Reperkusje praktyczne:
Subsydialne towarzyszenie (redukcja). Gdy zbyt mocno wspieramy, możemy za-bić inicjatywę ludzi („państwo nadopie-kuńcze”). Nadopiekuńczość zabija samo-dzielność. Łączone są twórcze siły rynku. System generuje stan równowagi pomię-dzy życiem gospodarczym, społecznym, politycznym i kulturowym. System odrzu-ca kategorię walki. Odwołuje się do dialo-gi, porozumienia i partnerstwa, dąży do wyeliminowania konfliktów. Tyle rynku ile jest możliwe, tyle państwa ile jest ko-nieczne. Działanie państwa nie mogą zas-tępować mechaniki rynku. U podstaw jest zwykły człowiek, wiele zalet i niedosko-nałości. Państwo pełni rolę podporządku-jącego na rynku. U podstaw leży wolność, rozpatrywana w świetle doktryny kościel-nej. Wolno, ale stoi za tym odpowiedzial-ność (za siebie i za rodzinę).
Socjologiczny opis rynku
Rynek to kategoria pojawiająca się w chwili, gdy układ monocentryczny zas-tępowany jest policentrycznym. W otrzy-manym układzie rynek odgrywa bardzo istotną rolę. Próby budowania demokracji bez rynku zawiodły.
Rynek jest kategorią socjologiczną ana-lizowaną w ramach socjologii gospodarki. Rynek jako kategorię znajdujemy w eko-nomii i socjologii.
Ekonomia ukształtowała się przed so-cjologią i na gruncie ekonomicznym ry-nek był badany wcześniej. Nie można jed-nak prowadzić analizy ekonomicznej bez powiązania z socjologią (i na odwrót).
Zarówno na gruncie ekonomicznym, jak i socjologicznym mamy do czynienia z zagadnieniem rynku. Jednakże na grun-cie ekonomicznym marginalizuje się efek-ty społeczne, a na gruncie socjologicznym czynniki ekonomiczne. Socjologia gospo-darcza usiłuje łączyć badania ekonomicz-ne i socjologiczne w jedną naukę.
Prekursorzy socjologii ekonomicznej: Saintsimone, Comte, Spencer, LaPlay, Drkheim, weber.
Na pierwszych etapach społeczeństwa przemysłowego istotną rolę odegrała so-cjologia pracy (organizacji), co było zwią-zane z problemem produkcyjności. W społeczeństwie informatycznym czynni-kiem konstytuującym jest konsumpcja. Wraz ze zmianą charakteru społeczeń-stwa, zmienia się socjologia. Obecnie podstawową kategorią badawczą jest kon-sumpcja, własność, pieniądz, marketing.
Pierwszym impulsem do badań była praca Polonay, który sformułował socjo-logiczne koncepcje rynkowe. Na niej, między innymi, opiera się marketing.
Rynek społeczny.
W społeczeństwie starożytnym rynek był utożsamiany z przestrzenią, gdzie do-konywała się wymiana. Rynek był więc miejscem spotkań w celu dokonywania zakupu i sprzedaży towarów. Rynek łą-czył się z innymi dziedzinami życia. Kry-teria kulturalne i społeczne wpływały na kształt wymiany bardziej niż czynniki ekonomiczne.
W XIX w. (leseferyzm) rynek został zinterpretowany jako mechanizm porząd-kujący w zakresie działań ekonomicznych i społecznych. W świetle tej definicji ry-nek jest szczególnym mechanizmem ko-ordynacji zamierzeń dostawców i odbior-ców. Kierują nim zasady rynkowe.
Obecnie rynek to urzeczywistnienie specyficznej formy racjonalności. Ponie-waż był budowany na bazie ekwiwalent-ności wymiany, regulacje wzajemnych zachowań określa tradycja, normy kultu-rowe, moralne. Patrząc racjonalnie poszu-kujemy takiego rozwiązania, które zapew-ni realizację celów.
Biorąc pod uwagę kryterium użytecz-ności wyróżniamy:
yracjonalność formalną-wybór jednej z wielu występujących możliwości korzyst-nego interesu, który urzeczywistni w wys-tarczającym stopniu cel, jakim jest ma-ksymalizacja użyteczności. Pokazuje tyl-ko cel decyzji, pomijając motywy jej pod-jęcia. Doceniono ją w pierwszych for-mach społeczeństwa przemysłowego.
yracjonalność subiektywną-celem jest maksymalizacja oczekiwanej użytecznoś-ci. Polega na porównaniu tego, co osiąg-nęliśmy, z tym co zamierzaliśmy osiąg-nąć. W tym przypadku pomijane jest doś-wiadczenie, dostępne informacje, czy też typ osobowości człowieka. Zauważona w społeczeństwie postprzemysłowym. Bu-dowana na bazie doświadczeń wynika-jących z konsumpcji.
Racjonalność strategiczna jest budo-wana na podstawie doświadczenia zdoby-wanego podczas wielu działań rynko-wych. Jest formą uczenia się przez działa-nie praktyczne na rynku. Wiąże się z doś-wiadczeniem własnym i innych.
Rynek jest też opisywany jako pewne zjawisko międzykulturowe. Jest też inter-pretowany jako kategoria logiczno-sys-temowa z uwagi na instytucje funkcjonu-jące w jego obrębie. Może być analizowa-ny w kategoriach przeciwstawnych.
Analizując rynek możliwe są podejścia:
~kiedy rynek traktujemy jako system-kluczową rolę odgrywa kategoria integra-cji. Badamy konkurencję, wymianę włas-ności, kooperację. Analizę możemy odno-sić do skali makro lub mikro.
~kiedy rynek traktujemy jako integralną część środowiska-badamy łącznie ze śro-dowiskiem, koncentrujemy się na proce-sach partycypacji.
Poszukiwanie związków pomiędzy ryn-kiem a życiem społecznym.
Komunikacja społeczna nie tylko po-między mechanizmami rynkowymi, ale także oddziaływanie wielkich przedsię-biorstw na środowisko społeczne.
Budowa kanałów komunikacyjnych w oparciu o przesłanki socjologiczne. Na-wiązanie lepszej kooperacji. Kanały mają za zadanie narzucenie pewnych sposobów myślenia i nawiązywania silniejszych sto-sunków. Te kanały buduje się na bazie racjonalności komunikacyjnej, która jest budowana na przesłankach społecznych.
Marketing społeczny, public relations, promocja, reklama, sponsoring.
Coraz większe znaczenie odgrywa ra-cjonalność komunikacyjna. O strukturze firmy decyduje ta forma racjonalności.
Konkurencja jest także regulatorem ży-cia społecznego.
Funkcje konkurencji:
statyczne
astosuje podział dochodów wg kryte-rium sprawności rynkowej
azapobiega wszelkim formom wyzysku
awymusza popytowo zorientowaną strukturę podaży
dynamiczne
arozdziela czynniki produkcji
adopasowuje struktury
aumożliwia postęp techniczny
Dążenia poszczególnych podmiotów życia gospodarczego są dyscyplinowane. Aspekt dynamiczny staje się wyznaczni-kiem polityki gospodarczej państwa. Jest wyznacznikiem równości społecznej.
Adresatem jest system jako całość i po-jedyncze podmioty gospodarcze. Na bazie konkurencji realizowane są procesy selek-cji pomiędzy sprawnością a niesprawnoś-cią.
Konkurencja uczy ciągle ról społecz-nych, przechodzenia z jednej do drugiej.
Konkurencja wpływa na kształt struk-tury społecznej poprzez stymulację roz-woju klasy średniej.



Socjologiczna interpretacja pieniądza
Pieniądz jeden z czynników konstytu-ujących rynek, który powstał z chwilą je-go pojawienia się.
Znaczenie pieniądza:
Żstanowi „krwiobieg” dla rynku
Żważna kategoria życia społecznego
Żreguluje życie gospodarcze
Żoddziałuje na inne dziedziny życia, kul-tury
Żobecny w kształtowaniu się strategii pojedynczych podmiotów
Żskłania do aktywności w różnych ob-szarach życia
Żfunkcja bonnum universale-możliwość hierarchizacji i koncentracji dobra
Żposiada wartość zarówno w wymiarze społecznym jak i jednostkowym
Definicje pieniądza:
•wg Marshalla-wszystko to, co przecho-dzi z rąk do rąk jako środek płatniczy.
•Pieniądz to przenośna rzecz, która ze względu na prawo przy określaniu jed-nostki obliczeniowej, służy za uniwersal-ny środek wymiany. W świetle obowiązu-jącego porządku prawnego uważany jest za środek zapłaty.
Pieniądz pełni swą funkcję na mocy prawa w państwie. Dla elektronicznego o-parcie na umowie cywilnej zawartej mię-dzy bankiem a klientem.
Badania:
"Platon
"Georg Zimmel-badanie relacji pomię-dzy pieniądzem a rozwojem kultury
wcześniej-pieniądz jest materialny (np. złoto, muszelki)
obecnie pieniądz jest symbolem-brak materialności, nie ma już istotnej formy, została treść.
Oddziaływanie na życie gospodarcze pieniądza jako kategorii socjologicznej:
Wtreść pieniądza (to co sprawia, że ludzie wchodzą w reakcje społeczne) działa na popęd człowieka, związane z osobowoś-cią, interesami: forma obiektywna (zasady moralne i prawo) i subiektywna (człowiek subiektywnie)
Wforma pieniądza-przyjmuje kształt sto-sunków społecznych, oddziaływań z uw-zględnieniem procesów uspołeczniania, pieniądz wpływa na stosunki społeczne
WHeiger, Weikel, Luman-pieniądz jest symbolem formy, samemu będąc jedno-cześnie formą, która przekształca się w medium (środek wymiany), nie jest nośni-kiem formalnej jakości, ale przekazuje za-kodowane informacje, staje się środkiem komunikacji społecznej, jak medium (mó-wi językiem kodów, symboli). Pieniądz jest kodem abstraktem, na bazie którego można budować sprzężenia milionów podmiotów, pozwala na interpretację sy-tuacji, jego zmienność umożliwia komu-nikację na rynku, tworzy komunikaty
WParsons-akcentuje pieniądz jako środek w procesie wymiany-nie ma wartości po-za konkretną relacją w danej wymianie. Badał pieniądz jak środek wymiany, wy-korzystywany do ustalenia parytetu war-tości. W procesie wymiany pieniądz nie-sie ze sobą informację. Analizował syste-my społeczne (makrostruktury). W bada-niach posługiwał się imperatywami syste-mowymi:
Radaptacja-działanie systemu w środo-wisku i czerpanie z niego sił
Rosiągnięcie celu-skierowanie sił na o-kreślony cel
Rintegracja-współpraca
Rkultywowanie wzorów-wytworzenie mechanizmów kontrolnych.
Pieniądz jest elementem:
adaptacji, bo umożliwia komunikację
osiągania celu-kompromisu
integracji-do wykorzystania zdolności perswazyjnych pieniądza
wzoru-zdolności pieniądza do wymu-szenia lojalności.
Współczesna koncepcja odnosi się do komunikacji społecznej-nie wymiana lecz zapłata. Zachowania odbywają się na ba-zie racjonalnej komunikacji-dążenia grup społecznych do integracji z uwzględnie-niem norm etycznych, moralnych i kultu-rowych. Na bazie pieniądza możliwe jest osiągnięcie porozumienia społecznego. Racjonalność komunikacyjna to dążenie do integracji z uwzględnieniem norm e-tycznych, kulturowych i opinii publicznej. Racjonalna komunikacja wykorzystywana jest w marketingu-kreowanie związku kli-ent-firma.
Akt komunikacji (jednorodny, nieredu-kowalny, nierozbijalny) możliwy jest do zrealizowania bez użycia pieniądza fi-zycznego, bo ma charakter interpersonal-ny. Jest też procesem, będącym odbiciem otoczenia, ale i wyróżnialną całością, peł-ni rolę czynnika gry rynkowej.


Negocjacje
Powszechne jest, że w negocjacjach na-leży być twardym, nieustępliwym, mani-pulującym innymi. Pogląd ten nie znajdu-je potwierdzenia (Fisher, Ury, Nęcki), bo twarde traktowanie budzi negatywne uczucia i utrudnia negocjację. Potrzebne są umiejętności interpersonalne.
Negocjacje-dwustronne komunikowa-nie się w celu osiągnięcia porozumienia w sytuacji, gdy trony związane są takim uk-ładem interesów, z których jedne są wspólne, a inne pozostają sprzeczne (Fi-sher, Ury). Sposoby dochodzenia do roz-wiązania: miękki (dla uczestników waż-niejsze jest zachowanie poprawnych sto-sunków niż korzyści. Ustępstwa, szybkie porozumienie, poczucie wykorzystania) i twardy (nastawiony na zwycięstwo. Sytu-acja walki, partner to wróg. Groźba, szan-taż, podstęp. Zbijanie argumentów, odpo-wiednie manipulowanie sytuacją – Scho-penhauer).
Negocjacje oparte na zasadach=nego-cjacje wokół meritum-twardy stosunek do problemu, a miękkie podejście do ludzi (Fisher, Ury). Powinno się poszukiwać wspólnych korzyści, gdy w grę wchodzą konfliktowe interesy. Rozstrzygnięcie o-parte na kryteriach niezależnych od woli stron. Założenia: ludzie (oddziel ludzi od problemu-partner jest też człowiekiem), interesy (skoncentruj się na interesach ,a nie na stanowiskach-porozumienie dzięki pogodzeniu interesów, a nie stanowisk), możliwości rozwiązań ( opracuj wiele różnych możliwości, zanim podejmiesz decyzję-zaangażowanie i kreatywne myś-lenie o interesach. Wyjście poza sztywne i narzucające się rozwiązania.), kryteria (domagaj się, aby wynik rozmów oparty był na obiektywnych kryteriach-niezależ-ne od woli stron).
Fazy negocjacji:
-pierwsza=przygotowawcza-analiza i planowanie działań, określenie problemu, ustalenie celów, strategii, wybór reprezen-tantów, ustalenie czasu i miejsca akcji
-druga-obejmuje wstępne rozmowy mię-dzy stronami, dotyczące ustaleń procedu-ralnych: zakres, czas trwania itp.
-trzecia-spotkanie stron poświęcone pre-zentacji merytorycznych propozycji. Roz-mowy dotyczą ofert, możliwości us-tępstw. Poszukiwanie rozwiązania.
-końcowa-ustalenie kontraktu końcowe-go, najlepiej pismo zawierające wszystkie ustalenia i warunki ich realizacji.
Osie, wzdłuż których rozkładają się za-chowania ludzi w organizacji, to koope-racja i walka – procesy integracyjne i dez-integracyjne, oraz odkrywczość i zacho-wawczość (unikanie zmian).
Style negocjacji (model):
'etyczny (k ,z)
'analityczno-agresywny (w, z)
'jowialny (k, o)
'elastyczno-agresywny (w, o)

Całość w załączniku