Systemy edukacji Polska Brazylia - porównanie.

SPIS TREŚCI

1. Polski system edukacji po reformie szkolnictwa
1.1. Założenia reformy
1.2. Etapy wprowadzenia reformy.
1.3. Szczeble edukacji

2. Brazylia- system edukacji
2.1. Założenia oświatowe edukacji brazylijskiej
2.2. Szczeble kształcenia
2.3. Kształcenie nauczycieli

3. Porównanie systemu kształcenia w Polsce i Brazylii

4. Bibliografia

1. Polski system edukacji po reformie szkolnictwa.

1.1. Założenia reformy.

Głównymi celami reformy oświatowej, którą zaczęto realizować w 1997 roku było: stworzenie szkoły przyjaznej dziecku, dbałość o jego wszechstronny rozwój, podniesienie współczynnika skolaryzacji (docelowo wykształcenie średnie ogólne powinno mieć ok. 80% uczniów. Jednym z głównych założeń stało się również wyrównanie szans edukacyjnych dla dzieci i młodzieży mieszkającej na wsi, między innymi poprzez wprowadzenie nowego, pośredniego, obowiązkowego szczebla edukacji jakim stało się gimnazjum. Ponadto nowym zadaniem szkoły stało się przygotowanie uczniów do „samozatrudnienia” czyli odpowiedniej „sprzedaży” własnych umiejętności mogących pomóc w uzyskaniu pracy oraz odejście od wypełnionych teoretyczną wiedzą programów nauczania na rzecz rozwijania umiejętności uczniów, a tym samym podniesienie efektywności nauczania.

1.2. Etapy wprowadzenia reformy.

Zmiany w systemie edukacji zapoczątkowała ustawa o nowym systemie oświaty z 25 lipca 1998 roku. Zakładała ona zmianę ustroju szkolnego (6-cioletnia szkoła podstawowa, 3-letnie gimnazjum oraz 3-letnie liceum profilowane) oraz nowe uregulowania związane z reformą administracyjną, powołanie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i ustalenie sieci szkół .
Kolejnym etapem wprowadzania reformy było opublikowanie rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, w których znalazły się:
 plany nauczania w szkole podstawowej i gimnazjum, a wraz z nimi podstawa programowa kształcenia ogólnego,
 rozporządzenia dotyczące zasad i trybu dopuszczania do użytku podręczników i szkolnych programów nauczania,
 rozporządzenie w sprawie utworzenia Okręgowych Komisji Edukacyjnych
W związku ze szkolnymi programami nauczania w 1999 roku Ministerstwo Edukacji ogłosiło konkurs na programy szkolne zgodne z nową podstawą programową. Zgłoszonych zostało ponad trzysta programów, z czego Komisja Programowa zatwierdziła ok. dwustu.

1 września 1999 roku zaczął się pierwszy etap reformy. Tego dnia uczniowie rozpoczęli naukę w pierwszych klasach 6-cioletniej szkoły podstawowej i nowego, 3-letniego gimnazjum. Zgodnie z założeniami uczeń w tej szkole powinien uzyskać określony zasób wiadomości teoretycznych i umiejętności. Powinien być aktywny, powinien działać, poszukiwać nowych rozwiązań sytuacji problemowych, samodzielnie dochodzić do nowej wiedzy. Również zadania nauczyciela uległy zmianie. Ma on umożliwić uczniowi przyswojenie nowych wiadomości i zdobycie określonych umiejętności. Powinien być partnerem ucznia, jego doradcą i konsultantem. Musi umożliwić mu usamodzielnienie się i korzystanie z różnych źródeł wiedzy. Sam program nauczania powinien być poparty diagnozą potrzeb edukacyjnych konkretnych uczniów, co oznacza większą autonomię szkoły.

1.3. Szczeble edukacji.

Pod koniec 2001 roku weszła w życie znowelizowana ustawa o systemie oświaty, która od 1. września 2002 roku wprowadziła nową strukturę szkolnictwa ponadgimnazjalnego. Absolwenci gimnazjum mogą kontynuować naukę w czterech typach szkół, do których należą: licea ogólnokształcące, licea profilowane, technika i zasadnicze szkoły zawodowe.
 3-letnie licea ogólnokształcące kończą się maturą. Uczniowie mają do wyboru maturę na poziomie podstawowym lub rozszerzonym z przedmiotów obowiązkowych lub tylko na poziomie rozszerzonym przedmiotu (przedmiotów) wybranego.
 3-letnie licea profilowane, kończące się maturą na poziomie podstawowym umożliwiają uczniom przygotowanie ogólnozawodowe w 14 profilach dostosowanych do potrzeb polskiego i europejskiego rynku pracy. Młodzież może wybierać spośród następujących profili: chemiczne badanie środowiska, ekonomiczno-adminastracyjny, elektroniczny, elektrotechniczny, kreowanie ubiorów, kształtowanie środowiska, leśnictwo i technologia drewna, mechaniczne techniki wytwarzania, mechatronika, rolniczo-spożywczy, socjalny, transportowo-spedycyjny, usługowo-gospodarczy i zarządzanie informacją .
 Technika (4-letnie) pozwalają na zdobycie matury oraz kwalifikacji zawodowych, gdyż w czwartym roku nauki będzie obowiązywało tylko kształcenie zawodowe. Planowane profile to: chemiczny, ekonomiczno-administracyjny, elektroniczny, elektroniczno-energetyczny, kształtowanie środowiska, leśnictwo i technologia drewna, mechaniczny, rolno-spożywczy, społeczno-socjalny, tekstylny, transportowo-spedycyjny oraz usługowo-gospodarczy.
 Dwu- lub trzyletni okres kształcenia w szkołach zasadniczych przygotowuje uczniów do zdobycia kwalifikacji zawodowych. Po jej ukończeniu mają możliwość rozpoczęcia pracy lub nauki w uzupełniającym liceum lub technikum.
 Powstało około 3500 gimnazjów. Są one nieprofilowane i obowiązkowe. Kształcą według tradycyjnego podziału przedmiotowego. Każdy nauczyciel gimnazjum, niezależnie od swojej specjalizacji, ma dodatkowy obowiązek włączania do programu treści ścieżek edukacyjnych. W gimnazjum jest ich osiem. Zawierają one: edukację filozoficzną, czytelniczą i medialną, prozdrowotną, ekologiczną, regionalną i obronę cywilną, integrację europejską i kulturę polską na tle cywilizacji śródziemnomorskiej. Jako odrębny moduł realizowane są także zagadnienia z zakresu wychowania do życia w rodzinie oraz wychowania obywatelskiego wraz z wychowaniem do aktywnego działania w życiu gospodarczym. Nauka w gimnazjum kończy się egzaminem, którego celem jest określenie stanu wiedzy i umiejętności ucznia, a jego wynik będzie brany pod uwagę przy staraniu się przez ucznia o miejsce w wybranej przez niego szkole średniej.
 Obowiązkową naukę zaczynają siedmiolatki w szkole podstawowej. Czas jej trwania został skrócony o 2 lata. W pierwszym etapie, obejmującym 3 lata, zrezygnowano z tradycyjnego podziału na lekcje, przerwy i przedmioty. Organizacja zajęć, ustalanie przerw należy do nauczyciela. Realizując program nauczania dostosowuje on dobór treści programowych, czas trwania zajęć i sposób ich realizacji do potrzeb i możliwości uczniów. Zajęcia odbywają się w wymiarze 15 godzin tygodniowo w klasie pierwszej i 16, 17 w klasie drugiej i trzeciej. Celem zajęć, oprócz opanowania podstawowych umiejętności czytania, pisania, rachowania, jest również kształtowanie nawyków społecznego współżycia i wrażliwości moralnej. Również w drugim etapie kształcenia, obejmującego klasy od IV-VI zrezygnowano z podziału na tradycyjne przedmioty. Zastąpiono je kształceniem blokowym. Uczniowie zapoznają się z poszczególnymi dziedzinami wiedzy w czasie zajęć mających charakter bloków przedmiotowych. Projekt reformy przewiduje cztery bloki przedmiotowe: kultura i język polski, matematyka, historia i społeczeństwo, sztuka i technika, języki obce i wychowanie fizyczne oraz przyroda, który obejmuje zagadnienia z takich dziedzin jak: chemia, fizyka, biologia i geografia. Szczególny nacisk kładzie się teraz na fakt samodzielnego dochodzenia przez ucznia do nowej wiedzy poprzez stwarzanie przez nauczyciela sytuacji problemowych czy pracę w grupach. Ponadto ważne stało się dla nauczycieli nauczenia wychowanków czytania tekstów ze zrozumieniem. Jest to bardzo potrzebne w dzisiejszym świecie, w którym „zalewani” jesteśmy wiadomościami. Nie posiadając tej umiejętności nie jesteśmy w stanie prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie i spośród ogromnych ilości informacji wychwytywać tylko te, które maja dla nas znaczenie. Umiejętność ta sprawdzana jest przez szkoły podczas testów oceniających efekty edukacji zarówno w szkole podstawowej jak i gimnazjum oraz w szkole średniej. W głównej mierze spowodowane jest to faktem, iż w polskiej szkole programy nauczania przeładowanie były suchymi faktami i informacjami, które uczeń musi przyswoić. Odbywa się to najczęściej na drodze zapamiętywania bez większego zrozumienia. Nauczyciel może prowadzić zajęcia według jednego z programów zaproponowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej lub opracować swój własny autorski program nauczania. Program musi być zgodny z podstawą programową podaną w ustawie i być zatwierdzony przez redę pedagogiczną. Każdy nauczyciel może, podobnie jak w gimnazjum, skonstruować ścieżkę edukacyjną odpowiadającą pośrednio jego przedmiotowi. Na tym poziomie dotyczą one treści o edukacji prozdrowotnej, ekologicznej, czytelniczej i medialnej, wychowanie do życia w rodzinie wychowania regionalnego (dziedzictwo kulturalne w regionie) oraz wychowania patriotycznego i obywatelskiego. Uczniowie na tym etapie mają wykorzystywać i doskonalić umiejętności nabyte wcześniej, a także rozwijać swoje zainteresowania. Prowadzi to w efekcie do rozpoznawania ich szczególnych uzdolnień i predyspozycji oraz określenia właściwej drogi dalszej edukacji. Także sposób prowadzenia zajęć uległ znacznej poprawie. Szczególny nacisk kładzie się teraz na fakt samodzielnego dochodzenia przez ucznia do nowej wiedzy poprzez stwarzanie przez nauczyciela sytuacji problemowych czy pracę w grupach. Ponadto ważne stało się dla nauczycieli nauczenia wychowanków czytania tekstów ze zrozumieniem. Jest to bardzo potrzebne w dzisiejszym świecie, w którym „zalewani” jesteśmy wiadomościami. Nie posiadając tej umiejętności nie jesteśmy w stanie prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie i spośród ogromnych ilości informacji wychwytywać tylko te, które maja dla nas znaczenie. Umiejętność ta sprawdzana jest przez szkoły podczas testów oceniających efekty edukacji zarówno w szkole podstawowej jak i gimnazjum oraz w szkole średniej. W głównej mierze spowodowane jest to faktem, iż w polskiej szkole programy nauczania przeładowanie były suchymi faktami i informacjami, które uczeń musi przyswoić. Odbywa się to najczęściej na drodze zapamiętywania bez większego zrozumienia. Nauczyciel może prowadzić zajęcia według jednego z programów zaproponowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej lub opracować swój własny autorski program nauczania. Program musi być zgodny z podstawą programową podaną w ustawie i być zatwierdzony przez redę pedagogiczną. Każdy nauczyciel może, podobnie jak w gimnazjum, skonstruować ścieżkę edukacyjną odpowiadającą pośrednio jego przedmiotowi. Na tym poziomie dotyczą one treści o edukacji prozdrowotnej, ekologicznej, czytelniczej i medialnej, wychowanie do życia w rodzinie wychowania regionalnego (dziedzictwo kulturalne w regionie) oraz wychowania patriotycznego i obywatelskiego. Uczniowie na tym etapie mają wykorzystywać i doskonalić umiejętności nabyte wcześniej, a także rozwijać swoje zainteresowania. Również tutaj mają być rozpoznawane ich szczególne uzdolnienia i predyspozycje oraz określenia właściwej drogi dalszej edukacji. Kolejnymi celami są: osiągnięcie samodzielności, sprawności i skuteczności w rozwiązywaniu problemów, a także przyswojenie postaw prospołecznych i umiejętności świadomego podejmowania decyzji. Edukacja w szkole podstawowej kończy się testem kompetencyjnym, który nie będzie jednak przesądzał o wyborze danego gimnazjum, gdyż jest ono obowiązkowe.

2. Brazylia- system edukacji.

2.1. Założenia oświatowe edukacji brazylijskiej.


Głównym celem oświaty w Brazylii było przyspieszenie rozwoju gospodarczego kraju oraz przygotowanie społeczeństwa do życia w warunkach demokracji i wolności. Realizacja tych celów okazała się jednak trudna ze względów ekonomicznych i politycznych. Gdy sytuacja polityczna kraju została ustabilizowana społeczeństwo brazylijskie zaczęło zdawać sobie sprawę ze związku między oświatą a rozwojem społeczno-gospodarczym kraju. Rozpoczęto upowszechnianie szkoły podstawowej.
Zbudowanie podstawy nowoczesnego systemu oświaty w Brazylii miało miejsce dopiero po II wojnie światowej. Nastąpił wtedy rozwój szkolnictwa podstawowego i średniego. Natomiast w latach 88-tych gwałtownie zaczął się rozwijać sektor szkolnictwa wyższego.
Pod wpływem presji społecznej powstał XX-letni Plan Rozwoju Oświaty dla Wszystkich Obywateli. Jego założeniami było połączenie haseł równości, jakości i skuteczności szkoły.

2.2. Szczeble kształcenia.


Zgodnie z reformą szkoła podstawowa trwa osiem lat, a średnia 3 lub 4 lata, co uzależnione jest od złożoności programów nauczania na kursach zawodowych. Kształcenie zawodowe młodzieży finansuje Rząd federalny i przemysł. Przemysł reprezentowany przez takie organizacje jak SENAI i SENAC kształci około 1,6 mln uczniów na poziomie podstawowym i średnim. Pieniądze na kształcenie zawodowe przez przemysł pochodzą z opodatkowania się firm w wysokości 1 % od funduszu płac. Uczniowie nie płacą czesnego.

W normalnych szkołach odbywa się również kształcenie dzieci niepełnosprawnych. Tyko dzieci wielostronnie upośledzone lub opóźnione umysłowo wymagające stałej opieki trafiaj do szkół specjalnych, ośrodków rehabilitacji i szpitali.

Brazylijski system oświatowy realizuje również program „drugiej szansy oświatowej”, czyli zajmuje się kształceniem dorosłych. Według założeń tego programu oświata dorosłych ma umożliwić im:
 ukończenie szkoły podstawowej i średniej
 dokształcanie i doskonalenie zawodowe
 zdobycie nawyków wartościowego spędzania czasu wolnego (działalność kulturalno-oświatowa).

2.3. Kształcenie nauczycieli.

Nauczyciele niższych klas szkoły podstawowej są kształceni na poziomie szkoły średniej, odbywają się dla nich 3-letnie kursy. Tak się dzieje na terenach zaniedbanych gospodarczo. W szkołach podstawowych dużych miast brazylijskich nauczyciele zatrudniani są po ukończeniu 3-letnich studiów wyższych. Nauczyciele uczący w klasach wyższych szkoły podstawowej i w szkole średniej kształceni są w 4-letnich kolegiach i na uniwersytetach. Natomiast wykładowcy szkół wyższych muszą mieć przynajmniej magisterium, a nawet pożądany jest doktorat..
Mimo tych wymagań wielu nauczycieli brazylijskich na niskie kwalifikacje, zwłaszcza na dole hierarchii szkolnej.

3. Porównanie systemu kształcenia w Polsce i w Brazylii.

Najbardziej widoczna różnicą w tych dwóch systemach edukacji jest wiek rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej. W Brazylii dzieci rozpoczynają swoją edukacje w wieku sześciu lat, to rok wcześniej niż dzieci polskie.
Koleją nasuwającą się różnicą jest czas trwania szkoły podstawowej. Model szkoły brazylijskiej bliższy jest modelowi szkoły polskiej sprzed reformy, czyli ośmioletnia szkoła podstawowa, a po niej szkoła średnia. Zgodnie z założeniami polskiej reformy oświaty nastąpiło jednaj skrócenia okresu uczęszczania do tej szkoły a stworzenie gimnazjum. Należy zaznaczyć przy tym, że zarówno szkoła podstawowa polska jak i brazylijska zakłada, przekazanie, w tym na tym etapie rozwojowym dziecka, podstawowych umiejętności czytania, pisania, rachowania, a także tworzenia poprawnych stosunków międzyludzkich.
Również duże różnice można zauważyć w przygotowaniu nauczycieli do zawodu. Jak zostało już wcześniej wspomniane, w brazylijskich szkołach podstawowych, szczególne na terenach mało zurbanizowanych, nauczyciele często nie posiadają odpowiednich kompetencji do nauczania w szkle. W Polsce nawet do uczenia na najniższych szczeblach edukacyjnych wymagane są przynajmniej 3-letnie studia licencjackie, a wskazane magisterium.

Biorąc pod uwagę nowe możliwości jakie niesie za sobą nowoczesna technika Brazylia wyprzedza Polskę, mowa tu głównie o korzystanie z Internetu. Jak informuje ministerstwo spraw zagranicznych Brazylii aż 90 % z ośmiu milionów brazylijskich podatników składa deklaracje podatkowe przez Internet, albo na dyskietkach komputerowych. Dwanaście milionów Brazylijczyków regularnie korzysta z Internetu. Niestety mniej niż 65% szkół polskich ma w swoim wyposażeniu komputer. Na jeden komputer z dostępem do Internetu, w szkole podstawowej, przypada 80 uczniów.

Te dane bardzo szybko się zmieniają, Internet jest w Polsce coraz bardziej popularny. Miejmy nadzieję, że weźmiemy przykład z brazylijczyków jeżeli chodzi korzystanie z tak ogromnej bazy informacji, jaką jest Internet i jego możliwości edukacyjnego wykorzystania.
1
BIBLIOGRAFIA:
1. Internet, Mytkowski, www.wiedzai zycie.pl/98093700.htm
2. Internet, www.wszpwn.com.pl/default.asp?section=REFORMA&ID=1524
3. Internet, www.wszpwn.com.pl/default.asp?section=REFORMA&ID=1526
4. Lewowicki T., Przemiany oświaty, ŻAK, Warszawa 1997.
5. Pachociński,