Problemy międzynarodowe Azji Południowo - Wschodniej

Traktat sajgoński z1862 roku, który dał Francji pierwsze nabytki terytorialne w Wietnamie, dopiero zaczynał prawdziwą ekspansję tego mocarstwa. Umacniając panowanie na południu kraju, Francja skierowała swą uwagę na część środkową oraz północną.

W owym czasie niezwykle pomocne okazały się liczne odkrycia na terenach Indochin, jednym z ważniejszych, było odkrycie, iż Rzeka Czerwona wraz z jej odnogami łączy Indochiny z chińską prowincją Junan.

Chiny zawsze uważały Wietnam za swoje lenno i stosownie do tego traktowały władców Annamu. W kraju szerzyła się anarchia i chaos, pogłębiane przez operacja tzw. Czarnych, Czerwonych czy Żółtych Flag. Były to zbrojne grupy wietnamsko – chińskie. Wkraczały na obszar Tonkinu, a nawet tu stacjonowały wojska chińskie. Mimo to kolejna wyprawa kierowana przez Francisa Garniera, tym razem wojskowa, dotarła na początku listopada 1873 r. do Hanoi, a następnie zdobyła szturmem cytadelę. Mandaryni rządzący w Hanoi wezwali wówczas na pomoc oddziały Czarnych Flag, które usłuchały wezwania.

Władca Annamu, nie widząc możliwości przeciwstawienia się Francji, przystał na pertraktacje, które doprowadziły 15 marca 1874 do podpisania w Sajgonie układu, zapewniającego Wietnamowi pomoc militarną Francji i utrzymanie jego suwerenności. Władcy Wietnamu zobowiązali się do nieodstępowania swoich ziem innym państwom bez zgody Francji.

Po 1874roku, władcy Wietnamu rozumiejąc, że główne niebezpieczeństwo grozi im ze strony Francji, zwrócili się w stronę Chin z nadzieją otrzymania pomocy. Jednak Chiny nie przyjęły trktatu oficjalnie informując o tym Francję. W kwietniu 1882 roku wojska francuskie ponownie zdobyły Hanoi i wznowiły ataki. 21 sierpnia 1883 roku zdobyto stolicę Hue, a 25 sierpnia podpisany został nowy układ francusko-wietnamski o protektoracie.

Z dominacją francuską w Tonkinie nie zgadzały się Chiny. W kosekwencji Francja wznowiła ataki na forty i miasta bronione przez siły wietnamsko-chińskie. Jednak udało się ustrzec przed wojną – 11 maja 1884 roku w Tianjinie podpisana została wstępna konwencja między Francją a Chinami, głosząca, że chiny uznają układy francusko-wietnamskie. Sytuację Chin ostatecznie pogarszał układz 19 czerwca podpisany przez władze w Hue z przedstawicielami Francji. Nie oznaczał on w prawdzie praktycznego opanowania Tonkinu, tym bardziej, zę siły chińskie nadal tam stacjonowały. W czerwcu niespodziewane starcie sił francuskich z chińską armią spowodowało nie wypowiedzianą wojnę. Między innymi w marcu 1885 Francuzi ponieśli ciężką przegraną. Chiny zaczęły zabiegać o pokój. 4 kwietnia 1885 roku podpisano preliminaria pokojowe. Traktat formalnie kończący wojnę zawarto 9 czerwca 1885 roku w Tientsinie. Jedynym hegemonem w Wietnamie pozostała Francja. Jednak pacyfikacja okazała się trudna. W lipcu tego samego roku wybuchło powstanie antykolonialne, którego stłumienie zajęło Francuzom prawie 3 lata.

Po ustanowieniu protektoratu nad Wietnamem Francja zintensyfikowała penetrację ziem laotańskich. W maju 1886 roku ustanowiony został Luang Prabang francuski wicekonsulat. Francja dążyła do w wyeliminowania dominacji Syjamu w Laosie i włączenie tego obszaru do swoich posiadłości. Syjam poczynił pierwsze działania w układzie z marca 1889 wycofują się z części terytoriów nad Mekongiem. Obecność militarna Francji w regionie była coraz bardziej widoczna, a w 1893 roku na wodach Syjamu pojawiła się flota dalekowschodnia. Król Syjamu Czulalongkorn, nie widząc realnych szans przeciwstawienia się żądaniom Bangkoku. Na jego mocy Syjam zrzekł się swoich praw do Laosu i uznał zwierzchnictwo Francji nad tym krajem. Syjam przyznał także Francji na swoim terytorium różnorodne przywileje, które poważnie ograniczały jego suwerenność.

W roku następnym Francja podzieliła Laos na dwie prowincje: Laos Górny z ośrodkiem w Vientiane i Laos Dolny z ośrodkiem w Khong. W 1889 roku obie części zostały połączone w Protektorat Laosu.

Syjam (Tajlandia) od połowy XIX w. znalazł się w orbicie zainteresowania Anglii i Francji. W 1855 roku król Mongkut zmuszony został do zawarcia nierównoprawnego traktatu przyjaźni i handlu z Wielką Brytanią , a w roku następnym z Francją i Stanami Zjednoczonymi. Na mocy późniejszych układów: z Francją w 1904 roku i Wielką Brytanią w 1909 roku. Syjam stracił kilka prowincji, ale zachował niepodległość. W rzeczywistości jednak stał się krajem półkolonialnym o dominujących wpływach brytyjskich, o czym przesądzał m. in. traktat francusko – brytyjski z kwietnia 1904 roku.

Natomiast Birma nie zdołała obronić niepodległości. Podobnie jak w Syjamie, tak i tu ścierały się wpływy francusko-brytyjskie. 15 stycznia 1885 roku w Paryżu przedstawiciele Birmy podpisali traktat, który dawał Francji solidną podstawę do umocnienia swych pozycji. Zaalarmowało to Anglię, gdzie pojawiły się opinie, że Francja niebezpiecznie zbliża się do Indii. Zorganizowano więc bez zwłoki silne ekspedycje lądowe i morskie, które doprowadziły pod koniec 1885 roku do zajęcia kraju. Birma proklamowana została kolonią i prowincją Indii brytyjskich 1 stycznia 1886 roku.

W 1874 roku Holandia ogłosiła przyłączenie Sumatry do swych indonezyjskich posiadłości. Na wyspie wybuchło wtedy antykolonialne powstanie, które Holendrzy tłumili z wielkim trudem przez ponad dwadzieścia lat. Wielka Brytania także zdołała uzyskać terytoria w tym rejonie, rozciągając w 885 roku swoje panowanie nad Borneo Północnym oraz południowo-wschodnią częścią Nowej Gwinei.