Moje uwagi i reflekcje po przeczytaniu twórczości Jana Kochanowskiego

Chyba każdy słyszał o Janie Kochanowskim. W tej pracy przybliżę jego osobę i twórczość oraz przedstawię moje uwagi po przeczytanej lekturze.
Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku w Sycynie (ziemia radomska) i żył 54 lata, jest uważany za najwybitniejszego przedstawiciela poezji w dobie renesansu. Studiował w Krakowie, a następnie w Padwie. Przebywał na dworach magnackich, siedzibach biskupskich aż w końcu dostał się do kancelarii królewskiej. Lata te stanowią najbardziej wszechstronny okres jego twórczości poetyckiej. Po wycofaniu się z życia publicznego w 1574 roku wyjechał do Czarnolasu niedaleko Radomia, gdzie założył rodzinę i wiódł spokojne, szczęśliwe życie. Szczęście te nagle zostało zakłócone śmiercią córki Kochanowskiego – Urszulki. Właśnie wtedy powstały „Treny” – 19 utworów uważanych za szczytowe osiągnięcie kunsztu poety. Jan Kochanowski utrwalił wiersz sylabiczny o szerokiej skali nastrojów: od żartu do miłosnego wyznania, od poważnej modlitwy do przestrogi czy rozpaczy. Poeta nade wszystko cenił patriotyzm oraz uważał, że poezja przynosi nieśmiertelną sławę. Rozpowszechnił również fraszki w Polsce i na świecie.
Na lekcjach poznaliśmy fragmenty twórczości Jana Kochanowskiego: wiersz „Do gór i lasów”, fraszki: „O doktorze Hiszpanie”, „Na zdrowie”, „Na nabożną”, „Na Konrata”, „Do Hanny”, „Na zachowanie” oraz „Dom w Czarnolesie”, pieśń „Pieśń II z Ksiąg Pierwszych” oraz treny: „Tren VII, VIII i X”.
W „Pieśni II z Ksiąg Pierwszych” podmiot liryczny – renesansowy poeta - został zainspirowany pięknem nadchodzącej wiosny, radością, harmonią i zgodą. O nastroju świadczą wersy:

„Serce roście patrząc na te czasy”
„Świat się wszystek śmieje”

Poeta opisuje budzącą się do życia przyrodę. W pieśni użył kontrastu radości i smutku.

Kochanowski przedstawił jasno swoją myśl, że człowiek szczęśliwy to taki, który ma czyste sumienie. Świadczą o tym wersy:

„Ale grunt wesela prawego
kiedy człowiek sumienia całego
ani czuje w sercu żadnej wady,
przeczby się miał wstydzić swojej rady”

Poeta podkreśla w pieśni, że szczęście można czerpać z budzącej się przyrody.
Cykl „Treny” poświęcił swojej zmarłej córce Urszulce. Umieścił w nich cechy, zalety oraz zasługi dziewczynki. Wyrażał też wielki żal po jej śmierci.
Najlepiej zapamiętałam „Tren VIII”, przypominający rozmowę poety z Urszulką. Opisuje w nim pusty dom po śmierci dziecka, jak również wspomina chwile za jej życia. Poeta łączył w ten sposób przeszłość (za życia dziewczynki) oraz teraźniejszość (po śmierci Urszulki). Dowiadujemy się, że Urszulka była radosną dziewczynką, lubiła śpiewać, śmiać się oraz nie pozwalała smucić się domownikom. Jan Kochanowski w „Trenie VIII” obsypuje ją pochwałami.
Poznane fraszki są bardzo różne: jedne są bardzo krótkie, inne – długie, jedne są proste i zabawne, inne - zmuszają do myślenia.
Z tezami Kochanowskiego we fraszce „Na zdrowie” można się sprzeczać. Robiliśmy to też w klasie. Poeta twierdzi, że zdrowie to najcenniejszy skarb człowieka, ale nie każdy się z tym zgodzi.
Fraszka „O doktorze Hiszpanie” jest prosta, opowiada krótką historyjkę doktora, który położył się trzeźwy, a obudził pijany. Fraszka nie zawiera żadnych prawd życiowych.
Myślę, że twórczość Jana Kochanowskiego nadaje się dla każdego czytelnika. Znajdziemy w niej coś odpowiedniego na każdą chwilę i nastrój.