Twórczość kameralna Wolfganga Amadeusza Mozarta.

Twórczość kameralna Mozarta jest bardzo obfita i różnorodna. Obejmuje ona najrozmaitsze gatunki muzyki kameralnej. Wśród nich najbardziej poczytne miejsce zajmują kwartety smyczkowe. Można je ująć w dwie grupy:

Pierwsza zawiera dzieła powstałe w latach 1770-1774, w liczbie 15-tu, (między nimi 6 kwartetów "mediolańskich"), w drugiej znajduje się 10 tzw. wielkich kwartetów Hoffmeister'a i 3 ostatnie kwartety pruskie z op. 18. Najwcześniejszy kwartet, nie wliczony do żadnej z wymienionych grup - napisany został podczas pierwszej podróży włoskiej Mozarta, w gospodzie w Lodi - wieczorem 15 marca 1770 roku. Powstał on nie według wzoru J. Haydna, którego kwartetów (z op. 9) Mozart w owym czasie nie znał, lub też nie starał się poznać, a według wzoru Giambattisty Sammartiniego. Ten 70 letni wówczas mistrz z Mediolanu był nie tylko nauczycielem, lecz i przyjacielem Glucka. I choć wspomniany J. Haydn nazywał go "gryzmołą" - zasługą jego było, iż włoskiej muzyce instrumentalnej nadał pewną swobodę, świeżość, delikatność, niekiedy też płytkość i hałaśliwość. Otóż, Mozart - tworząc I-szy kwartet postępuje podobnie. Rozpoczyna łagodnym Adagio, po czym następuje hałaśliwe Allegro i kończy Menuetem. Allegro to mogłoby być z powodzeniem umieszczone w symfonii. Całość mogłaby z łatwością być zamieniona na Sonatę Triową starego stylu. Mimo to, Mozart przywiązywał dużą wagę do tego pierwszego kwartetu.

W końcu roku 1773, lub na początku 1774 dołączył do niego urocze Rondo, którego temat w formie Gawota przypomina ariettę z dzieła Glucka: "L'Ille de Merlin". Następnie, właściwe 3 kwartety (K. 136, 138) powstały w pierwszych miesiącach roku 1772 w Salzburgu. Na manuskrypcie noszą one nazwę "Divertimenti". Jednakże określenie to nie może pochodzić od samego Mozarta, ponieważ diwertimenta posiadają z reguły dwa menuety, a w tych właśnie trzech utworach brak jest zupełnie menuetów. Są one trzyczęściowe, przy czym część powolna występuje w dwóch przypadkach w środku utworu, a w jednym na początku. Te trzy kwartety są, a właściwie mogłyby być symfoniami na smyczki (bez oboju i rogów).

Wydaje się, iż Mozart napisał je jako rezerwę dla swej ostatniej włoskiej podróży. Chodziło po prostu o to, aby w razie zapotrzebowania na symfonie - dodać do tych kompozycji jedynie instrumenty dęte, co zaoszczędziłoby sporo cennego czasu, przeznaczonego na napisanie opery "Lucio Silla". Przemawiają za tym zarówno tonacje tych kwartetów jak i symfoniczny, orkiestrowy charakter niektórych części.
Kolejna grupa kwartetów (K. 155-160) czyni zdecydowany zwrot ku muzyce kameralnej. Wszystkie części powstały pod koniec roku 1772, w czasie podróży do Mediolanu, albo w samym Mediolanie, (stąd "mediolańskie"). Innowacją ich jest odmienna, niż dotychczas rola drugich skrzypiec i altówki. Przykładem tego może być śpiewna melodia w h moll, jaką wykonują II-gie skrzypce w pierwszym kwartecie D-dur. Widać tu podobieństwo do kwartetów Haydna. Ponadto w każdym z nich wykazuje 17-letni Mozart dojrzałą mądrość artystyczną i pierwsze przeczucie późniejszych, wydobytych z głębi uczuć - fraz. Ale już w tych sześciu, uczucia są bardzo rozbieżne. Mamy więc tutaj i kapryśny, igrający menuet, i ponure, namiętne allegro, i pełne melancholii andante. Jedynie ostatni kwartet tej grupy (K. 160) jest znowu bardziej konwencjonalny i utrzymany w symfonicznym stylu i gdybyśmy się nie orientowali dokładnie w czasie jego powstania, zaliczylibyśmy go raczej do kwartetów symfonicznych (K. 136-138).