Pozytywizm

Okres w literaturze polskie, ukształtowany w okresie po upadku powstania styczniowego (1863) trwający do początków lat 90 XIX wieku. Nurt ten odrzucał wszystko to, co cudowne i nie realne, kładł nacisk na konkret, rzeczy pewne i ścisłe, ludzie mieli położyć nacisk na naukę. Pozytywiści wystąpili z własnym programem rozwoju kraju, kładąc nacisk na pracę jako czynnik budujący siłę społeczeństwa, dlatego lansowali hasła tj. pracy u podstaw i pracy organicznej. Głoszono też konieczność upowszechniania oświaty, popularyzacji nauki. W dziełach literatury zaczęto stwarzać nowy wzorzec bohatera. W przeciwieństwie dopoprzednich epok był on człowiekiem pracy, wykształconym, inteligentnym, wrażliwym na problemy społeczne, umiejącym wcielać w życie swoje poglądy (np. Stasia Bozowska z noweli S. Żeromskiego „Siłaczka”).

Mówiąc o pozytywizmie nie mogłabym wytłumaczyć na czym polegały jego główne cele. Otóż jednym z głównych była praca u podstaw. Przez te określenie rozumiano głównie podnoszenie poziomu oświaty wśród ludu, w szczególności chłopów. Równie istotną sprawą było rozpowszechnianie wśród ludu świadomości narodowej oraz zapobieganie rusyfikacji i germanizacji. Założenia te realizowano poprzez zakładanie szkół, bibliotek, szpitali dla najniższych warstw społeczeństwa. To wszystko miało pomóc podniesieniu się poziomu życia na wsi.
„Pozytywizm pragnąłby znieść zaporę, odgradzającą uprzywilejowanych od upośledzonych, i to za pośrednictwem nauki”- Piotr Chmielowski tak właśnie podsumował działania pracy u podstaw w pozytywizmie.