Polskie partie polityczne

Akcja Wyborcza "Solidarność", (AWS) ugrupowanie polityczne powstałe 8 czerwca 1996 w Warszawie, z inicjatywy Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność" i w porozumieniu z liderami ponad 20 partii i ugrupowań społecznych, w celu stworzenia bloku wyborczego, a po wygraniu wyborów utworzenia koalicji rządzącej i rządu. Otwarta formuła ugrupowania pozwoliła na poszerzenie jego bazy politycznej o kolejne związki, ugrupowania i partie polityczne, których liczba przekroczyła 40. Reprezentują one trzy zasadnicze nurty ideowe: liberalny, chadecki i tzw. państwowy (reprezentowany przez ugrupowania narodowe i niepodległościowe). Obok najsilniejszego ugrupowania, jakim jest NSZZ "Solidarność", w skład AWS weszły m.in.: Konfederacja Polski Niepodległej-Obóz Patriotyczny, Porozumienie Centrum, Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna, Ruch dla Rzeczypospolitej-Obóz Patriotyczny, Polskie Stronnictwo Ludowe-Porozumienie Ludowe, Niezależne Zrzeszenie Studentów, Stronnictwo Polityki Realnej, Zjednoczenie Polskie.

Sojusz Lewicy Demokratycznej, (SLD), partia polityczna. Deklaracja założycielska została podpisana 15 IV 1999. Parafowało ją 29 osób, w tym 27 reprezentantów ugrupowań tworzących dotychczas koalicję SLD. Wstąpienia do nowej partii odmówiły: PPS, Ruch Ludzi Pracy, Krajowe Przedstawicielstwo Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Stowarzyszenie Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę oraz Towarzystwo Przyjaciół Nauk Społecznych. W czasie zebrania założycielskiego ustalono, że nowa partia zdecydowanie odcina się od SdRP i nie zamierza być jej kontynuacją. Przyjęto deklarację programową i statut SLD. W grudniu 1999 odbył się pierwszy Kongres Sojuszu Lewicy Dermokratycznej, podczas którego przewodniczącym SLD został Leszek Miller.

UNIA WOLNOŚCI , (UW) - polska partia polit. powstała IV 1994 z fuzji Unii Demokratycznej z Kongresem Liberalno-Demokratycznym; łączy orientacje liberalno-społ., konserwatywno-liberalne, chrześc.-demokratyczne, socjalliberalne, gł. wśród inteligencji; głosi kontynuację zapoczątkowanego 1989 programu reform, prywatyzacji, równość praw ogółu obywateli (z mniejszościami nar.), decentralizację państwa, rozwój samorządów lokalnych (powiaty i województwa samorządowe), apolityczność administracji państwowej, nieingerencję państwa w gospodarkę; ok. 20 tys. czł.; przew. Rady Nacz. T. Mazowiecki, od III 1995 L. Balcerowicz; 1997-2000 w koalicji rządowej z grupą Akcji Wyborczej Solidarność.

Platforma Obywatelska, (PO), stowarzyszenie utworzone 19 stycznia 2001 przez Andrzeja Olechowskiego, Macieja Płażyńskiego oraz Donalda Tuska. Zadania formacji to: rozwój edukacji, rozwój gospodarczy, w tym m.in. wprowadzenie podatku liniowego i zmiany w kodeksie pracy, walka z korupcją, odpartyjnienie państwa oraz restrukturyzacja wsi. Realizację tych zadań ma umożliwić silna reprezentacja PO w Sejmie uzyskana dzięki zjednoczeniu obywateli i polityków o poglądach konserwatywno-liberalnych. Wkrótce po ogłoszeniu inicjatywy przystąpili do niej znani politycy - głównie z Unii Wolności (Jan Krzysztof Bielecki, Paweł Piskorski, Janusz Lewandowski) oraz Stronnictwa Konserwatywno-Liberalnego (Aleksander Hall). Inicjatywa uzyskała również szerokie poparcie społeczne (sondaże przeprowadzone w początkach lutego 2001 wskazują na 17% poparcie elektoratu co czyni z PO drugą po SLD siłę polityczną w Polsce).

Polskie Stronnictwo Ludowe, (PSL), partia polityczna utworzona w maju 1990 na Kongresie Jedności w wyniku połączenia Polskiego Stronnictwa Ludowego Odrodzenie i Polskiego Stronnictwa Ludowego wilanowskiego. Nawiązuje do 100-letniej tradycji zorganizowanego ruchu ludowego, podkreśla znaczenie kultury chrześcijańskiej w życiu narodowym i rodzinnym. Jest ugrupowaniem o charakterze klasowym, broni politycznych i ekonomicznych interesów rolników. Po wyborach 1993 PSL utworzyło koalicję rządzącą o charakterze centrolewicowym z Sojuszem Lewicy Demokratycznej. Prezes PSL W. Pawlak dwukrotnie kierował rządem (czerwiec-lipiec 1992 i październik 1993 - marzec 1995). W 1997 prezesem został wybrany J. Kalinowski. Od października 1993 PSL miała marszałka Senatu (A. Struzik), a od marca 1995 marszałka Sejmu (J. Zych). Jest najliczniejszą obecnie partią polityczną w Polsce. Prezesi PSL: do czerwca 1991 R. Bartoszcze, następnie W. Pawlak. Organ prasowy Zielony Sztandar. W wyborach parlamentarnych uzyskała 7,31% głosów.

Unia Pracy, (UP), partia socjaldemokratyczna powstała w czerwcu 1992 z połączenia Solidarności Pracy (założonej 1990), Ruchu Demokratyczno-Społecznego (założonego 1991), Wielkopolskiej Unii Socjademokratycznej oraz części działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). UP odwołuje się do tradycji PPS, opowiada się za demokratyczno-parlamentarnym ustrojem państwa o silnym samorządzie lokalnym i pracowniczym. Popiera zasady interwencjonizmu państwowego, postuluje otoczenie troską i pomocą socjalną najuboższych warstw społecznych, aby zmniejszyć ich obciążenie kosztami reform, oraz ograniczenie roli Kościoła katolickiego w życiu politycznym. Partia działa na obszarze całego kraju, głównie w środowiskach inteligencji. W wyborach parlamentarnych we wrześniu 1993 uzyskała 7,3% głosów. Przewodniczącym UP jest M. Pol. W wyborach parlamentarnych w 1997 zdobyła 4,74% głosów, nie przekraczając progu wyborczego.

Ruch Odbudowy Polski, (ROP) prawicowe ugrupowanie polityczne powstałe po wyborach prezydenckich w 1995 w oparciu o komitety wyborcze J. Olszewskiego, stawiające sobie za cel przejęcie władzy z rąk SLD. Głośne z ostrej antykomunistycznej retoryki.

Liga Polskich Rodzin (LPR) to partia zrzeszające środowiska o poglądach skrajnie prawicowych, narodowych (byłych działaczy Stronnictwa Narodowego, Ruchu Katolicko-Narodowego i Przymierza dla Polski). LPR jako jedno z nielicznych ugrupowań politycznych występuje czynnie przeciwko integracji Polski z Unią Europejską. Działacze LPR opowiadają się za daleko idącą interwencją państwa w sferę gospodarczą. Jednocześnie za główne zadanie swojego ugrupowania uważają ochronę tradycyjnych wartości takich, jak: rodzina, patriotyzm, religia, wolność i własność. Najbardziej znani politycy LPR to Roman Giertych jr, Zygmunt Wrzodak, Jan Maria Jackowski.
Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej to partia zdobywająca elektorat wśród ludzi zniechęconych do przemian społeczno-politycznych i gospodarczych, jakie miały miejsce w Polsce po roku 1989 (na Samoobronę głosowali najczęściej mieszkańcy wsi i małych miejscowości, bezrobotni, pracownicy byłych PGR-ów, robotnicy niewykwalifikowani). samoobrona jest partią populistyczną głoszącą hasła zmierzające do obalenia istniejącego pokoju społecznego i porządku prawnego. Do najbardziej znanych działaczy tej partii należą: Andrzej Lepper, Henryk Dzido, Stanisław Łyżwiński, Krzysztof Filipek, Hanna Bojarska.
Prawo i Sprawiedliwość (PIS) to partia prawicowa, nawiązująca to tradycji niepodległościowej, wywodząca się z ruchu solidarnościowego lat osiemdziesiątych. PiS reprezentuje tę część prawicowego elektoratu, który opowiada się za tradycyjnym porządkiem społecznym, gospodarką wolnorynkową, silnym i bezpiecznym państwem, walką z korupcją, zwłaszcza wśród polityków. PiS powtała w 2001 roku. Do najbardziej znanych polityków Prawa i Sprawiedliwości należą: Lech Kaczyński - były prezes NIK, Prezydent Warszawy, Jarosław Kaczyński, Ludwik Dorn , Zbigniew Wasserman , Wiesław Walendziak , Kazimierz Marcinkiewicz