Polska po I wojnie światowej (ściąga)

Orientacja pro austriacka- opowiadanie się po stroni Austro-Węgier, utworzenie państwa Polskiego pod berłem Habsburgów, największym przedstawicielem był Józef Piłsudski oraz działacze Galicyjscy. Józef Piłsudski (1867-1935)- marszałek Polski, polityk Polski i mąż stanu, dowódca I brygady, twórca państwa polskiego w 1918r, więziony przez Niemców w Magdeburgu. W 1918r.- w Warszawie objął władzę jako Tymczasowy Naczelnik Państwa, dokonał zamachu stanu w 1926r. Orientacja pro rosyjska- największym wrogiem Polaków są Niemcy tak głosili, z Rosją łączą nas: obyczaje, podobny język, utworzenie państwa Polskiego pod berłem Romanowów, największym przedstawicielem był Roman Dmowski oraz działacze Narodowej Demokracji. Roman Dmowski (1864-1939)- wybitny działacz polityczny II RP, twórca Narodowej Demokracji (endecji), w 1917r stanął na czele Komitetu Narodowego w Paryżu, a następnie uczestniczył w rozmowach pokojowych jako delegat polski. Organizacje wojskowe w Galicji: -Związek walki czynnej, -Związek strzelecki, -I Kompania Kadrowa- utworzona w 1914r przez Józefa Piłsudskiego w Krakowie, -Legiony Polskie- utworzone u boku armii Austriackiej, składały się z 3 brygad a jej pierwszym dowódcą został Józef Piłsudski. Łącznie liczyły one 20tys żołnierzy i walczyły na froncie wschodnim. Kryzys Przysięgowy: -1917r.- wobec nieuchronnej klęski państw centralnych Piłsudski i jego legioniści odmawiają złożenia przysięgi na wierność cesarzom Austrii i Niemiec, wskutek czego: -Legion rozwiązano, -Żołnierzy internowano, -Piłsudski został aresztowany. Legion Puławski- 1tysięczny utworzony przez Dmowskiego walczył u boku Rosji. 1918r.- Władzę nad armią polską utworzoną we Francji która byłą zwana Błękitną Armią (zwana tak od koloru mundurów) objął Komitet Narodowy Polski, dowódcą tej armii był Józef Haller. Józef Haller (1873-1960)- generał i polityk. W 1916r. Został dowódcą II Brygady Legionów, współorganizator armii polskiej oraz jej dowódca powraca z nią do polski wiosną 1919r, przeciwnik Piłsudskiego.


1918r 11Listopada- kapitulacja Niemiec: -Rozbrajanie Niemców, Warszawa wolna od okupanta, –Piłsudski obejmuje w Warszawie władzę nad siłami zbrojnymi. 1918r. 14Listopada: - Piłsudski zostaje tymczasowym naczelnikiem państwa- ma władzę dyktatorską, -Powołanie rządu z premierem Jędrzejem Moraczewskim którego wkrótce zastąpił „Ignacy Paderewski”. 1919r. Styczeń- wybory do sejmu ustawodawczego. Ignacy Paderewski (1860-1941)- światowej sławy pianista i jeden z założycieli Komitetu Narodowego Polskiego, w 1919r został premierem i ministrem spraw zagranicznych, jako przedstawiciel Polski podpisał traktat pokojowy w Wersalu. Ignacy Daszyński (1866-1936)- działacz socjalistyczny, polityk, poseł parlamentu wiedeńskiego, premier i minister spraw zagranicznych w Tymczasowym Rządzie Ludowym w Lublinie, w latach 1928-1930 marszałek sejmu II RP, przeciwnik polityczny Józefa Piłsudskiego. Luty 1919r.- Sejm uchwala małą konstytucje określającą małe organy władzy i ich kompetencje. Trójpodział władzy: -Sejm i Senat władza ustawodawcza, -Prezydent władza wykonawcza. Mała konstytucja- określa małe organy władzy i ich kompetencje. Konstytucja- ustawa zasadnicza określająca ogólne zasady ustroju państwa strukturę i kompetencje naczelnych organów władzy oraz podstawowe prawa i obowiązki obywateli. 1921r 17Marca- uchwalenie konstytucji. Postanowienia konstytucji: -Dwu izbowy parlament 444posłów i 111senatorów, -Zgromadzenie narodowe czyli połączone izby sejmu i senatu wybierały prezydenta, -Władza wykonawcza-rząd i prezydent. Prawa obywatelskie: -Wierność dla Rzecz Pospolitej Polskiej. Uprawnienia prezydenta: -Zarządzanie wyborów parlamentarnych, -Zwoływanie i zamykanie posiedzeń obu izb parlamentarnych, -Mianowanie i odwoływanie premiera, -Mianowanie sędziów i ambasadorów, -Reprezentowanie państwa na zewnątrz, -Prawo łaski.


1918r. 1Listopada- Ukraińcy zajmują Lwów, próbują włączyć Galicję wschodnią do niepodległej Ukrainy, po miesiącu walk orlęta Lwowskie (Polacy) odzyskują Lwów. 1919r.- w Bolszewickiej Rosji wybucha wojna domowa bolszewicy (czerwoni) kontra zwolennicy cara (biali). 1919r. Józef Piłsudski uprzedzając atak armii czerwonej na Polskę organizuje ofensywę na wschód. 1919r. Październik-Listopad- Piłsudski nakazuje zawieszenie broni dając przy tym szanse bolszewikom na pokonanie zwolenników cara. 1920r. 3Maja- wyprawa wojska Polskiego na Kijów. 1920r. Czerwiec-Lipiec- armia czerwona dokonuje kontr uderzenia zajmując ziemie polskie oraz zagraża stolicy państwa. 1920r. Lipiec- Polscy komuniści z Feliksem Dzierżyńskim na czele tworzą w Białymstoku rząd komunistyczny uważając się za reprezentację narodu Polskiego. Feliks Dzierżyński (1877-1926)- bolszewik i szlachcic polski, odpowiada za wprowadzenie krwawego terroru rewolucyjnego w Rosji. 1920r Lipiec- powołanie rządu obrony narodowej z Wincentym Witosem na czele. 1920r. 12-15Sierpień- bitwa Warszawska, zacięte walki o Radzymin i przedmieścia Warszawy, bitwa zakończyła się zwycięstwem oddziałów Polskich, wycofaniem się armii Czerwonej pod dowództwem generała Michała Tuchaczewskiego. 1920r. Wrzesień- bitwa nad Niemnem zakończona całkowitym zwycięstwem Polaków. 1921r. Marzec- zawarcie Polsko-Radzieckiego traktatu w Rydze. Postanowienia traktatu w Rydze: -Ustalenie wschodniej granicy Polskiej, -Zwrot zagrabionego przez cara mienia, -Wzajemne poszanowanie suwerenności państwowej, -Z rzecznie się przez obie strony odszkodowań wojennych. 1922r.- sejm Litwy pod naciskiem Polski zdecydował o włączeniu Wileńszczyzny do Polski.


1918-1919r Grudzień-Styczeń- powstanie w Wielkopolsce zorganizowane przez ochotnicze oddziały Polaków walczące o Polskość tych ziem, w wyniku działań powstańczych Wielkopolskę przyznano Polsce, Korytarz pomorski- do polski przyłączono także pomorze wschodnie czyli wąski pas bez żadnego portu. Z Gdańska i okolic utworzono W.M.G (Wolne Miasto Gdańsk). Plebiscyty miał zdecydować o przynależności: Powiśla, Warmii, Mazur, Górnego Śląska, Śląska Cieszyńskiego, Orawy i Spiszu. Plebiscyt- powszechne głosowanie całej ludności wybranego obszaru w celu wypowiedzenia się w ważnej sprawie. 1920r. Lipiec- przegrany plebiscyt na Warmii i Mazurach. 1921r. Marzec- zaplanowany plebiscyt na górnym Śląsku poprzedzony dwoma powstaniami śląskimi. 1921r. Maj- Trzecie powstanie Śląskie będące reakcją na wynik plebiscytu, powstanie było najdłuższe i najkrwawsze. W Polsce było 27mln ludzi, a obszar którą zajmowała wynosił 388tys km2. Michał Tuchaczewski (1893-1937)- marszałek ZSRR, wybitny dowódca armii czerwonej. W 1920r.- dowódca frontu zachodniego w wojnie przeciw Polsce. Józef Dowbór-Muśnicki- dowódca armii wielkopolskiej podczas powstania wielkopolskiego. Wojciech Korfanty (1837-1939)- przywódca powstań śląskich, wybitny polityk chadecki. Aktywny działacz polskich ugrupowań politycznych na Śląsku. Wincenty Witos (1874-1945)- wybitny działacz ruchu ludowego i mąż stanu trzykrotny premier rządów RP. Prezes SL i PSL. Mniejszości narodowe w Polsce: Ukraińcy 14%, Żydzi 9%, Białorusini 5%, Niemcy 2%, Inni 5%.