Bioterroryzm

Rola mikroorganizmów jest zarówno pozytywna, jak i negatywna. Mikroorganizmy występują wszędzie, na całej kuli ziemskiej, a fakt, że często nie zdajemy sobie sprawy z ich obecności wiąże się z ich mikroskopijnymi rozmiarami - są to niewidoczni gołym okiem wrogowie. Oprócz mikroskopijnych rozmiarów, maja dwie ważne cechy: bardzo szybko się rozmnażają i uodparniają na stosowane przeciw nim środki. Obserwuje się bowiem bardzo dużą ilość mutacji zachodzących u drobnoustrojów, co skutecznie ogranicza działania człowieka w wyszukiwaniu szczepionek i leków przeciwdziałających zakażeniu czy niszczących czynnik chorobotwórczy.

Mówiąc o negatywnym znaczeniu mikroorganizmów podręczniki szkolne najczęściej wymieniają drobnoustroje chorobotwórcze (wirusy, priony, bakterie, grzyby), mykotoksyny, a od czasu ataków terrorystycznych na Stany Zjednoczone wspomina się także o bioterroryzmie.

BIOTERRORYZM - jest to rodzaj terroryzmu z użyciem środków pochodzenia biologicznego; najczęściej są to bakterie i wirusy. Choć o bioterroryzmie zrobiło się głośno po atakach w 2001, to był on znany już od bardzo dawno. Pierwsze przesłanki dotyczą Aleksandra Macedońskiego. W średniowieczu ciała zmarłych na dżumę przerzucane były przez fortyfikacje obronne nieprzyjaciela. Największy rozwój broni biologicznej miał miejsce w czasie i po II wojnie światowej - zajmowały się rozwojem tego typu broni takie mocarstwa jak Niemcy, ZSRR, Japonia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i inne. Skąd tak duże zainteresowanie bronią biologiczną? Jest ku temu co najmniej kilka powodów:
- Jest to broń bardzo skuteczna -100 kg przetrwalników wąglika uwolnionych nad Waszyngtonem może w sprzyjających warunkach zabić od 300 tys. do 3 milionów ludzi.
- Broń biologiczna jest prosta w produkcji a zarazem bardzo tania. Co więcej, można ją wyprodukować w stosunkowo krótkim czasie wykorzystując istniejące laboratoria i zakłady farmaceutyczne.
- Broń biologiczna ma szerokie spektrum zastosowań: od atakowania pojedynczych osób do osiągania celów socjoekonomicznych.
- Atak przy użyciu czynników biologicznych jest trudno wykrywalny ponieważ są one bezwonne i niewidzialne. Pierwsze symptomy użycia tej broni pojawiają się najczęściej dopiero po paru dniach w postaci masowych zachorowań.
- Broń biologiczna jest łatwa w transmisji, której sprzyjają kontakty międzyludzkie, częste i dalekie podróże. Wysokiej zakaźności sprzyjają brak skutecznej ochrony profilaktycznej lub jej ograniczenie.

Wszystkie czynniki biologiczne, które mogą być potencjalnie użyte jako broń biologiczna podzielono na trzy grupy:

GRUPA I - patogenny wywołujące śmiertelne choroby, łatwo rozprzestrzeniające się. Należą tu: wirus ospy prawdziwej, wąglik, dżuma, wirusy gorączek krwotocznych, bakterie jadu kiełbasianego, otuliny.

GRUPA II -patogeny wywołujące grożne choroby o umiarkowanej śmiertelności takie jak: bakterie z rodzaju Salmonella, Shigella, Brucella,bakterie cholery, Escherichia coli, gronkowcowa enterotoksyna B, wirus wenezuelskiego zapalenia mózgu.

GRUPA III - nowo pojawiające się patogeny lub patogeny uzyskane na drodze inżynierii genetycznej: wirus Nipah, wirus Hanta, wirus żółtej febry.

Charakterystyka niektórych czynników biologicznych:

WĄGLIK - są to cylindryczne bakterie Gram-dodatnie Bacillus anthracis o wymiarach 1,0 - 1,4um x 3,0 - 10,0 um, nieruchliwe, często w łańcuszkach o wyglądzie bambusa. Wąglik powoduje śmiertelną chorobę zwierząt roślinożernych, głownie bydła, owiec, jeleniowatych. Rezerwuarem zarazków są: gleba, woda i roślinność. Laseczka wąglika przenosi się za pośrednictwem zakażonej karmy i wody oraz przez uszkodzoną skórę. Do objawów u zwierząt należą powstawanie tzw. czarnych krost na szyi, przedpiersiu i innych częściach organizmu a także na błonach śluzowych. Wewnętrznie objawem zakażenia wąglikiem jest ostre zapalne obrzmienie śledziony. Do czasu opracowania przez Ludwika Pasteura w 1881 r. szczepień zapobiegawczych wąglik występował jako grona epidemia zwierzęca. Najskuteczniejszym środkiem leczniczym jest surowica przeciwwąglikowa.

Wąglik u ludzi może występować pod postacia skórną (czarna krosta - około 90% wszystkich zakażeń), płucną i jelitową. Zakażenie następuje poprzez rany, wdychanie lub pobranie razem z pokarmem. Bakteria nie przenosi się z człowieka na człowieka, nie ma więc potrzeby izolacji chorych. Użycie przetrwalników wąglika w formie rozpylonego aerozolu cechuje niezwykła skuteczność rażenia. Według ONZ jeden kilogram zarodników wąglika wystarczy do wyeliminowania z życia wielkiej metropolii jak na przykład Nowy York. Laseczka wąglika powoduje śmierć w ciągu zaledwie trzech godzin. Po uwolnieniu aerozol wąglika jest pozbawiony zapachu, niewidoczny i może zostać rozniesiony na odległość wielu kilometrów. Szczególną właściwością tego zarazka jest wytwarzanie przetrwalników poza organizmem żywiciela, przy dostępie tlenu atmosferycznego w temperaturze poniżej 42,5 C. Kiełkują one w sprzyjających warunkach, to znaczy w temperaturze od 8 do 45 C, pH pd 5 do 9, wysokiej wilgotności 95% i obecności substancji odżywczych. Utrudnia to zniszczenie zarazka w środowisku bytowania zwierząt wrażliwych i ludzi. W glebie przetrwalniki mogą zachować żywotność przez dziesiątki lat. Obecnie wiadomo, że przynajmniej siedemnaście krajów wdrożyło programy badawcze nad bronią biologiczną. Wielu naukowców uważa, że wyprodukowanie śmiercionośnego aerozolu zawierającego przetrwalniki wąglika wymaga zaawansowanej technologii. Doświadczenie wskazuje jednak, że odpowiednio finansowane grupy mogą wykorzystać wąglik jako broń biologiczną.

Terroryści mogą także wykorzystać szczepy Clostridium botulinum wytwarzający rodzaj egzotoksyny - neurotoksynę, który działa w miejscu połączeń między nerwami i mięśniami, hamując uwalnianie acetylocholiny, a tym samym stymulację mięśni przez nerwy. Botulizm jest związany z paraliżem mięśni, a wynikiem na przykład niedowładu układu oddechowego może być śmierć. Infekcja tym zarazkiem może nastąpić poprzez zjedzenie skażonej żywności, jak gotowane mięso, kiełbasa i niewłaściwie konserwowane jarzyny.

Popularne grzyby głowniowe Ustilaginales wywołujące choroby wielu roślin, również są chętnie używane przez terrorystów. Atakują one masowo rośliny, wydzielają szkodliwą substancję - gaz, który jest wybuchowy i trujący. Masowe zniszczenie plonów prowadzi do klęski głodu.