Insurekcja Kościuszkowska - przebieg

Ponieważ powstanie nie było za dobrze zorganizowane należało przełożyć je na okres późniejszy niż jesień 1793 roku.

Opracowany plan powstania zakładał opanowanie Krakowa i tym samym ściągnięcie tam sił rosyjskich, a następnie równoczesny wybuch powstania w Warszawie Wilnie i Lublinie.

Jednak Trzon organizacji powstania został odkryty przez Igelstrma i powstrzymano jego działania. Igelstrm widząc co się dzieje żądał redukcji wojsk polskich, zarządził też koncentrację wojsk rosyjskich w okolicach Warszawy. Gdy tylko wojska opuściły Kraków wkroczył do niego Tadeusz Kościuszko i dnia 24 marca 1794 r ogłosił akt powstania.

Warunkiem tego iż powstanie obejmie cały kraj było opanowanie Warszawy. Maszerując w stronę stolicy pod RACŁWICAMI Kościuszko natknął się na dwie kolumny wojsk rosyjskich z których jedna blokowała drogę odwrotu a druga drogę naprzód. Bitwa została wygrana dzięki chłopom kosynierom (Wojciech Bartosz Głowacki z męstwo awansowany na oficera).

Przygotowana na Wielki Czwartek 17 kwietnia 1794 insurekcja stołeczna odniosła sukces. Jan Kiliński dowodzący ludem Warszawy wspomógł regularne wojsko i dzięki temu nie widzący szans na obroną Igelstrm 18 kwietnia z niedobitkami armii przebił się w kierunku Zakroczymia.

W połowie kwietnia insurekcja ogarnęła Żmudź następnie Grodzieńskie,Lubelskie i Chełmskie. 22 i 23 kwietnia dzięki Jakubowi Jasińskiemu zostało uwolnione Wilno.

Wkroczenie do Polski dużego garnizonu pruskiego pogorszyło sytuację Kościuszki. Ponieważ blokujący go korpus gen. Denisowa poszedł na spotkanie wojsk pruskich przed Naczelnikiem otworzyła się droga do Warszawy. Jednak przed udaniem się na północ Kościuszko zdecydował się zabezpieczyć tyły atakując gen. Denisowa. Nie przewidział tego że armia pruska zdążyła połączyć się z rosyjską. 6 czerwca pod SZCZEKOCINAMI armia insurekcyjna odniosła klęskę.

Dwa dni później pod Chełmem poniósł klęskę lubelski korpus gen. Zajączka.

15 czerwca skapitulował przed prusakami Kraków. Sytuacja militarna powstania stawała się krytyczna. Na szczęście zarówno Zajączek jak i Kościuszko cofali się w stronę Warszawy i połączywszy się zdołali pokonać armię rosyjską.

30 czerwca przekroczyli granicę Polski Austryjacy. Kościuszko zdecydował się na uprzedzenie ataku. Bitwa stoczona w dniach 7-10 lipca okazała się zwycięska.

W końcu czerwca wybuchło powstanie w Kurlandii, ale rosyjskie ataki na Wilno przyniosły 12 sierpnia upadek miasta.

20-23 sierpnia na Wielkopolsce wybuchło powstanie. Zmusiło to Prusaków do rezygnacji z planowanego na 2 września szturmu stolicy.

2 października wojska polskie zdobyły Bydgoszcz i posuwały się w głąb Prus Królewskich.

10 października wojska polskie odniosły klęskę w bitwie pod MACIEJOWICAMI. Ranny Kościuszko został wzięty do niewoli. Nie była to druzgocąca klęska militarna ale niewola Kościuszki wpłynęła negatywnie na morale powstańców. Nowym naczelnikiem został Tomasz Wawrzecki jednak on powierzył fachowe dowództwo Dąbrowskiemu i Zajączkowi.

4 listopad - Rzeź Pragi

7 listopada Ignacy Potocki udaje się do Suworowa, aby omówić warunki opóźnienia kapitulacji

9 listopada 1794 roku Warszawa skapitulowała