Bohater romantyczny.

Typowosc owej literackiej osobowosci polega na tym, ze jej biografia uklada sie w pewien schemat - powtarzalny (z niewielkimi zmianami) w najwazniejszych dzielach romantyzmu.
Gustaw z IV. cz. "Dziadów" jest to czlowiek wrazliwy, poeta, samotny, nie rozumiany przez ludzi, wyobcowany i nieszczesliwie zakochany. Gustaw z IV. cz. "Dziadów" to romantyczny bohater na miare Wertera Goethego. Jest nieszczesliwym, porzuconym kochankiem. Sila jego uczuc jest tak wielka, ze przestal istniec dla swiata, zostal skrzywdzony przez jego sztuczne konwenanse. Nie obchodzi go nic, poza wlasnym cierpieniem i wspominaniem ukochanej. Szalenstwo popycha go ku myslom samobójczym.
Konrad Wallenrod jest bohaterem tragicznym, który nie widzac innego sposobu decyduje sie na walke poprzez podstep i zdrade. Jest to pierwszy z Mickiewiczowskich bohaterów, pokazany w calym skomplikowaniu psychologicznym, postac niejednoznaczna i wywolujaca kontrowersyjne oceny. Nie jest to postac papierowa. Heroiczne poswiecenie Konrada Wallenroda laczy sie z chwilami zwatpienia, wahania, odwlekania momentu decydujacego ciosu. Spelniwszy misje spiskowca, Konrad musi zginac. Jego smierc jest z góry wpisana w tragiczny los. Nawet gdyby zdolal ujsc zemscie Krzyzackiej, nie móglby wiesc zwyczajnego zycia. Jego czyn, choc podyktowany patriotyzmem, byl zbyt przytlaczajacy.
Gustaw z IV. cz. "Dziadów" przechodzi przez punkt bardzo wazny w zyciu bohatera romantycznego - przeistacza sie z nieszczesliwego kochanka, zaopatrzonego tylko we wlasny problem w bojownika o sprawe ogólna (wyzwolenie narodu). Jest to moment wyraznie zaznaczony przez samobójstwo (Gustaw zabil sie lecz zyje nadal) i zmiane imienia - Gustaw zmienia sie w Konrada. Metamorfoza w "Dziadach"zaznaczona jest szczególnie wyraznie –

bohater zapisuje na scianie celi wieziennej: Umarl Gustaw - narodzil sie Konrad. Poeta Konrad odnalazl wlasne miejsce w zyciu, w checi poswiecenia sie za ojczyzne, koniecznosci walki z tyrania zaborcy. Bohater z cz. IV "Dziadów" odnajduje sens zycia, doznaje przemiany duchowej.
Konrad podejmuje walke o wielka, ogólna idee. Teraz charakteryzuje bohatera prometeizm (poswiecenie sie dla dobra ogólu), tytanizm (próby podjecia totalnego wysilku dla dobra spraw), mesjanizm (chec spelnienia swojej misji, rola Mesjasza poswiecajacego sie dla idei), a nawet zdolnosc popelniania czynów, które z punktu widzenia moralnosci sa dyskusyjne lub wrecz nieetyczne (mord, bluznierstwo, zdrada). Czyny takie zawsze posiadaja motywacje, jaka sa intencje bohatera. W przypadku Konrada takim czynem jest bluzniercze wystapienie przeciwko Bogu. Bohater romantyczny zwykle nie wygrywa - nie osiaga postawionego sobie celu, lecz takze nie przegrywa, gdyz idea okazuje sie zwycieska. Bohater taki obdarzony jest poczuciem dziejowej misji, wlasnej sily i potegi. Romantyczny indywidualizm Konrada plynie z jego wiary w sile poezji, jej oddzialywania na naród, w sens poswiecenia sie nieprzecietnej jednostki. W Wielkiej Improwizacji Konrad nie waha sie wadzic z Bogiem. Ofiarowuje siebie, ale w zamian chce wolnosci i szczescia narodu (idea prometeizmu - poswiecenia sie jednego czlowieka w imie dobra in- nych). Konrad - jak inni bohaterowie romantyczni - w samotnosci przezywa kleski i mistyczne uniesienia. Konrad ma bolesna swiadomosc tragicznej sytuacji narodu i swoich przyjaciól, przesladowanych za wolnosciowe dazenia. Pomimo zwatpien jest w nim zarliwa wiara we wlasne poslannictwo i moc poezji. Decyduje to o tym, iz na ogól nie odbieramy bohatera "Dziadów" jako postaci znajdujacej sie w sytuacji bez wyjscia. Ozywia go wielka idea, która dodaje mu sil. Grzech pychy (wyzwanie Boga na pojedynek) dzieki ksiedzu Piotrowi zostaje wymazany, a Konrad uwalnia sie z mocy szatana.

W epopei "Pan Tadeusz" glównym, choc nie tytulowym bohaterem jest Jacek Soplica. Jest to postac na wskros romantyczna. Nieszczesliwa milosc popchnela gwaltownego mlodzienca do zbrodni. Splamiony polska krwia do konca zycia mial obciazone sumienie. Samotny i nieszczesliwy szukal odkupienia w sluzbie ojczyznie i spoleczenstwu. Przywdzial mnisi habit i przybral imie Robaka. Ksiadz Robak - niezmordowany emisariusz polityczny - przygotowal szlacheckie zascianki do powstania przeciw zabor- cy, przylaczenia sie do Legionów Dabrowskiego. Byl cichy i skromny, oslanial twarz kapturem. Nikt nie znal jego tajemnicy. Zla slawa i hanba musialy mu bardzo ciazyc. Dopiero na lozu smierci wyznal: "Jam jest Jacek Soplica.". Ksiadz Robak, podobnie jak tajemniczy mnich z "Giaura" Byrona w duchownej szacie szukal ochrony przed cierpieniem. Nie ukryl sie jednak w klasztorze, nie uciekal od rzeczywistosci. Przy wszystkich typowo romantycznych cechach tej postaci jest w niej zupelnie nowy element. Ksiadz Robak to pierwszy z wielkich bohaterów Mickiewicza, który dziala wsród spoleczenstwa, wierzy w sens wspólnego wysilku. Nie ma w nim zludzen Konrada, ze sam jeden potrafi dokonac czegos wielkiego.
Warto moze dodac, ze ów typ psychologiczny, jakim byl bohater romantyczny utrwalil sie w swiadomosci odbiorców jako mlody zapaleniec, idealista próbujacy przenosic góry i walczyc sam jeden przeciw potegom. Jako taki rozumiany jest wzorcowy typ Polaka - kierujacego sie uczuciem, idea, mniej zas racjonalnym obliczeniem czy rozsadkiem. Cale pokolenia pisarskie beda na nowo podejmowac ten temat, polemizowac z taka konstrukcja postaci literackiej lub ja powielac.