Motyw raju. Odwołując się do wybranych utworów literackich, przedstaw sposoby jego prezentacji.

Poszukiwanie miejsca, gdzie człowiek byłby szczęśliwy, towarzyszy ludzkości od zarania dziejów. Biblijny raj, starożytna Arkadia, wyspy szczęśliwe – to różne nazwy tej samej krainy, gdzie życie płynie powoli, w harmonijnym zespoleniu człowieka z naturą, bez zmartwień i bez trosk. Dzięki literaturze stał się on symbolicznym obrazem idealnego kraju, miejsca wiecznej szczęśliwości. Jak wiadomo, nawiązania te są bardziej lub mniej oczywiste, niektórych możemy doszukiwać się po wnikliwej analizie danego dzieła, jednak nie da się pominąć ich obecności.

Ta tęsknota za rajem na ziemi była od dawna i jest nadal inspiracją dla wielu twórców wszystkich epok literackich. Jednak Literatura w każdej epoce inaczej rozwija mit raju. Jedną z najciekawszych polskich realizacji tego motywu jest „Pieśń świętojańska o sobótce” Jana Kochanowskiego, gdzie raj zostaje utożsamiony z beztroskim życiem wiejskim, jego urokami, spokojem, dostatkiem, beztroską, miłością do pracy, przyrody oraz ojczyzny. W dziele tym poeta podkreśla radość płynącą z życia z dala od wielkich skupisk ludzkich.

Przyroda obdarza ludzi swoimi darami, daje człowiekowi bezpieczeństwo i równowagę ducha. Miejscem niezwykłej natury i baśniowego świata jest również szlacheckie Soplicowo, w którym rozgrywa się akcja „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Na tle obrazu Litwy arkadyjsko przedstawiony został świat dworku soplicowskiego o jakim poeta marzył i który wyrósł z jego ogromnej tęsknoty do kraju z dziecięcych lat. Niezwykle plastyczne obrazy natury miały przenieść „duszę utęsknioną” autora do rodzinnych stron. W Soplicowie każdy czuje harmonię między ludźmi i przyrodą. Autor kreśli w utworze obraz życia podporządkowanego rytmowi natury oraz mądrego, wzorowanego i troskliwego gospodarza. Niezwykle ważne są też obyczaje jak i pamięć o przynależności narodowej. Ukazuje on cnoty szlachty polskiej, podkreślając jej patriotyzm, gościnność, przywiązanie do ziemi i tradycji.

Powieść Elizy Orzeszkowej „Nad Niemnem” jest Przykładem pozytywistycznego posługiwania się podobnymi mechanizmami w kreowaniu idealnego świata. Motyw Arkadii pojawia się w tym utworze w „Legendzie o Janie i Cecylii”. Protoplasci rodu Bohatyrowiczów przekształcili dziewiczą puszczę w krainę dostatku, miłości i rodzinnego szczęścia. Jak w baśni, żyli długo i szczęśliwie, ponad sto lat, otoczeni licznymi dziećmi, wnukami i prawnukami, a ich żmudna i mozolna praca nad ujarzmianiem dzikiej natury została na koniec doceniona przez samego króla.

Ludzie nie są istotami idealnymi i żyją w niedoskonałym świecie. Zawsze czuli więc potrzebę wiary w istnienie takiego miejsca, gdzie życie toczy się beztrosko i dostatnio. Im bardziej ów miejsce jest doskonałe, tym mniej realne. Jednak twórcy literaccy tworząc swe dzieła w oparciu o własne wyobrażenia i marzenia, nie porzucili wiary w to, że gdzieś daleko leży lepszy świat i czeka na nas lepsze życie, gdyż stracilibyśmy wtedy sens naszej egzystencji. W opisanych przeze mnie utworach zawarte były opisy lub próby stworzenia właśnie takiej krainy wiecznego szczęścia. Niektórzy jednak uważają, że w dzisiejszych czasach mit arkadyjskiej szczęśliwości przestał być atrakcyjny. Fascynacja techniką, postępem, zastąpiła odwieczne poszukiwania raju na ziemi. Jednak marzenie o dobrobycie, o miejscu, gdzie nie ma rzeczy niemożliwych, trwa nadal.