Ozon - podstawowe wiadomosci

Ozon (odmiana tlenu) jest naturalnym składnikiem atmosfery. Jest on gazem bezbarwnym, o ostrym przenikliwym zapachu, bardzo dobrze rozpuszczającym się w wodzie (ok. 50% bardziej niż tlen). Występuje we wszystkich stanach skupienia, we wszystkich wykazując dużą niestabilność. W postaci ciekłej i stałej jest substancją silnie wybuchową jako gaz ma tendencję do rozkładania się w zależności od temperatury. W reakcjach chemicznych działa ze znacznie większą szybkością niż tlen. Pod jego wpływem substancje organiczne ulegają licznym przekształceniom.

Blisko powierzchni Ziemi ozon jest trucizna, która współuczestniczy w tworzeniu kwaśnego deszczu. Na szczęście w niższej warstwie atmosfery-troposferze- znajduje się więcej niz 10% ozonu, pozostałe 90% gromadzi się wysoko w stratosferze. Juz 15-50km w górę od powierzchni Ziemi ozon staje się pożyteczny, tworzy warstwę ochronna dla życia
Powstaje jako wynik działania promieni ultrafioletowych na tlen. W niższych warstwach powstaje na skutek wyładowań atmosferycznych. Zarówno tlen jak i ozon mają właściwości absorbowania tych promieni. W ten sposób stają się one niezbędnymi składnikami atmosfery, warunkującymi życie na ziemi.

Wprawdzie masa ozonu stanowi zaledwie 5/100 000 masy calej atmosfery, jednak gdyby nie ten delikatny filtr, promieniowanie ultrafioletowe mogłoby zniszczyć życie na lądzie i w powierzchniowych warstwach wody. Już strata 1% ozonosfery spowodować możę wzrost promieniowania ultrafioletowego na Ziemi, a przez to zniszczenie chlorofilu, zmiany klimatyczne, wzrost liczby zachorowań na raka skóry i choroby oczu (głównie na zaćmę). Usunięcie 10% ozonu spowoduje zwiększenie zachorowań na raka skóry o 26%, a na dzień dzisiejszy dane zdrowotne wskazują, że liczba przypadków raka skóry zwiększa się na naszym kontynencie o 5-7 procent rocznie. Zdaniem ekspertów medycznych, ta groźna tendencja jest przynajmniej w polowie wynikiem spadku stężenia ozonu w górnych warstwach atmosfery. Promieniowanie ultrafioletowe przyspiesza proces starzenia się skóry i wczesne pojawienie się takich zmian, jak zgrubienie, przebarwienie, zmarszczki. Również w niebezpieczeństwie są oczy. Wiele osób zna już skutki długiego przebywania na słońcu, zaczerwienienie, podrażnienie spojówek, jest on jedną z przyczyn powstawania zaćmy. Wzrost promieniowania UV na obszarach największego rozrzedzenia warstwy ozonu nie tylko wpływa niekorzystnie na zdrowie ludzki, także wpływają na produkcje żywności i pogorszenia sie jej jakości. Ponad dwie trzecie gatunków roślin, u których sprawdzono reakcje na ultrafiolet, okazało się wrażliwych na promieniowanie. Problem pojawił się gdy zaczęto używać związku CCl2F2, zwanego freonem 12 oraz nazwanych wspólnie freonami lub CFC do produkcji aerozoli. Związki te wykorzystywane były w konstrukcji systemów chłodniczych. Po pewnym czasie stwierdzono, jak katastrofalne skutki przynosi używanie tych związkow dla warstwy ozonowej. Cząsteczki freonów nie wchodzą w reakcję z innymi substancjami i nie rozpadają się, mogą więc żyć w atmosferze ponad 100 lat. Owa niezniszczalność freonów oraz lekkość pozwalająca na przenikanie aż do ozonosfery zaniepokoiły dwóch chemików. Z ich założeń wynikało, że w ozonosferze miliony ton lekkich freonów pod wpływem promieniowania ultrafioletowego rozkładają się na pierwiastki: węgiel, fluor i chlor. Wprawdzie węgiel spala się, ale fluor i jeszcze silniej chlor rozpoczynają reakcję łańcuchową z ozonem powodując tworzenie się tlenków i powstanie zwykłego tlenu dwuatomowego. Dziura ozonowa to spadek zawartości ozonu (O3) na wysokości 15-20km na razie głównie w obszarze bieguna południowego. Wiatry stratosferyczne spychają powietrze wzbogacone w ozon znad równika w stronę biegunów.W celu ochrony inicjatywy UNEP (Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych) przedstawiciele 31 państw podpisali w 1987 roku Protokół Montrealski - umowę zakładającą 50-procentowy spadek produkcji freonów do roku 2000, w stosunku do 1986. Od 1990 obserwowane jest zmniejszenie tempa wzrostu freonów w atmosferze - z 5% rocznie do mniej niż 3%.