Kopalnia soli w Wieliczce

Zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce należy do najbardziej znanych obiektów turystycznych w Polsce. Zwiedza ją rocznie 600-800 tysięcy turystów z całego świata, podziwiając doskonale zachowane wyrobisko górnicze, dawne maszyny i urządzenia kopalniane oraz zjawiska przyrodnicze związane z budową geologiczną podkarpackich złóż solnych. Ten unikatowy obiekt, wpisany na listę zabytków krajowych w 1976 r., a w 1978 r., przez UNESCO na Pierwszą Międzynarodową Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego ("Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce stanowi jedyny obiekt górniczy na świecie, czynny bez przerwy od średniowiecza do chwili obecnej. Jej oryginalne wyrobiska: chodniki, pochylnie, komory eksploatacyjne, jeziora, szyby, szybiki; o łącznej długości około 300 km usytuowano na 9 poziomach, sięgających do głębokości 327 m ilustrują wszystkie etapy rozwoju techniki górniczej w poszczególnych epokach historycznych." -Fragment uzasadnienia wpisu Kopalni Soli "Wieliczka" w dniu 9 września 1978 na I Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO wśród pierwszych 12 obiektów z całego świata), ilustruje ponad 700- letnią historię polskiego górnictwa solnego i świadczy równocześnie o dużym znaczeniu żup krakowskich – które stanowiły warzelnie i kopalnie Wieliczki i Bochni – w dziejach gospodarczych państwa polskiego.

Początki warzelnictwa solnego na terenie Wieliczki należą do najstarszych Europie i sięgają środkowego okresu neolitu (ok. 3500 lat p.n.e.). Odkrycie soli kamiennej nastąpiło w drugiej połowie trzynastego wieku, zapoczątkowując budowę kopalni funkcjonującej bez przerwy od średniowiecza do chwili obecnej. W ciągu siedmiu wieków istnienia kopalni wielickiej wyeksploatowano ok. 7,5 miliona metrów sześciennych podziemnych wyrobisk górniczych od poziomu pierwszego (64 m głębokości) do poziomu dziewiątego ( 327 m głębokości), w tym 2040 komór, ponad 200 km chodników, 26 szybów dziennych i ok. 180 szybików łączących wyrobiska na różnych poziomach.

Uwagę zwracają tutaj przede wszystkim duże komory, często z monumentalnymi obudowami drewnianymi, kaplice podziemne z pięknym wystrojem wnętrz, jeziorka, ślady robót górniczych oraz różne urządzenia kopalniane, m.in. jedyna w świecie kolekcja drewnianych maszyn (kieratów) wyciągowych do transportu pionowego. Dużą wartość naukową posiadają także zbiory archiwalne z bogatą kartografią górniczą, archeologiczne, geologiczne, sztuki i etnografii oraz zabytki kultury materialnej związane z techniką warzelnictwa i górnictwa solnego zgromadzone w muzeum.

Obiekty te udostępnione są do zwiedzania w formie podziemnej trasy turystycznej, liczącej ok. 2 km, prowadzącej od szybu DANIŁOWICZA z poziomu pierwszego na poziom trzeci oraz obszernej ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich, znajdującej się na poziomie trzecim. Łącznie trasa turystyczna z muzeum stanowią ok. 2% wszystkich wyrobisk kopalnianych. Wyrobiska trasy turystycznej i muzeum są najbardziej reprezentatywne dla rozwoju różnych technik eksploatacji złoża i historii krakowskich żup solnych, głównie kopalni wielickiej.

Komora Bł. Kingi

Kaplica ta jest największą i najbogatszą pod względem wyposażenia świątynią pośród obiektów sakralnych w kopalni wielickiej. Założona w 1896 r. w komorze Panzenberg II. Wymiary jej wynoszą: wysokość 10 – 12 m, długość 54,5 m, szerokość 15 – 18 m. Pracowali w niej górnicy rzeźbiarze Józef i Tomasz Markowscy oraz Antoni Wyrodek na przestrzeni lat 1895 – 1963. Autorami jej planu, wystroju i programu ikonograficznego byli pracownicy wyższego dozoru technicznego tutejszej kopalni – E. Windakiewicz, E. Barącz i J. Słowik.
Podsumowując Wieliczka to: wspaniałe kaplice, urokliwe podziemne jeziora, oryginalne urządzenia i sprzęt, zachowane ślady prac górniczych dają wyobrażenie o zmaganiach ludzi z żywiołami, ich pracy, pasjach, wierzeniach. Wieliccy górnicy pozostawili po sobie dziesiątki rzeźb i płaskorzeźb solnych.

Po zwiedzaniu turyści odpoczywają w kompleksie komór 125 m pod ziemią, gdzie znajdują się sklepy z pamiątkami, poczta, restauracja. Pobyt pod ziemią jest szczególnie korzystny dla osób ze schorzeniami górnych dróg oddechowych oraz z alergią. Schorzenia te leczy się w Podziemnym Ośrodku Rehabilitacyjno-Leczniczym, w komorze Jezioro Wessel.