Układ dokrewny.

Organizacja ukladu dokrewnego:
Uklad dokrewny tworza gruczoly dokrewne. W tych gruczolach wytwarzane sa hormony, tj. substancje, ktore w organizmie odgrywaja role chemicznych sygnalizatorow. Za ich posrednictwem uklad dokrewny kontroluje i koordynuje funkcje organizmu. Glownym celem tej koordynacji i kontroli jest utrzymalnie stabilonosci srodowiska wewnetrzenego (twz. homoestazy). Hormony pomagaja w utrzymaniu na stalym poziomie stezenia roznych substancji w plynach ciala, stalego cisnienia osmotycznego i kwasowosci krwi, utrzymaniu stalej temperatury ciala. Za posrednictwem hormonow sa kontrolowane procesy wzrostu i reprodukcji organizmu. Gruczoly dokrewne nie maja przewodow, dlatego hormony sa wydzialane bezposrednio do krwi, ktora roznosi je po calym ciele. Poszczegolne hormony dzialaja na tlanki docelowe, tzn., do ktorych sa skiekowane.
Najwazniejsze hormony i funkcje:
Gruczol dokrewny: Wydzialane hormony i ich funkcje:
pozdwzgorze -hormony, ktore kontroluja aktywnosc wydzielnica przysadki
przysadka - hormon wzrostu stymuluje wzrost wymiarow ciala
- prolaktyna pobudza komorki gruczolow mlekowych do wytwarzania mleka
- hormon TSH pobudza tarczyce do wydzielania hormowow
- hormon ACTH pobudza kore nadnercza do wydzielania hormonow
- hormony gonadotropowe stymuluja wzrost i dzialanie gruczolow rozrodczych
tarczyca - tyroksyna reguluje tempo przemian metabolicznych w tkankach
nadnercze - adrenalina i kortyzol przygotowuja organizm do funkcjonowania w sytuacjach stresowych
trzustka - insulina i glukagon reguluja poziom cukru we krwi
jajniki - estrogeny rozwijaja i podtrzymuja zenskie cechy plciowe
- progesteron pubudza rozwoj blony sluzowej macicy
jadra - testosteron rozwija i podtrzymuje meskie cechy plciowe
Zasada ujemnego sprzezenia zwrotnego:
Hormony sa wydzielane do krwi w niewielkich ilosciach, a mimo to bardzo skutecznie kontroluja i koordynuja funkcjonowanie organizmu. Elementy ukladu dokrewnego sa ze soba tak powiazane i dzialaja tak, ze aktywnosc jednych wplywa na aktywnosc innych. Zasada ta nosi nazwe ujemnego sprzezenia zwrotnego. Polega ona na wystepowaniu zaleznosci miedzy iloscia hormonow a mechanizmem jego uwalniania do krwi.
Przyklad: Hormon tarczycy - tyroksyna
Podwzgorze rejestruje poziom tyroksyny we krwi. Gdy poziom ten spada, podwzgorze rozpoczyna wytwarzanie hormonu dzialajacego na przysadke (TSH), ktory powoduje, ze gruczol zwieksza wydzielanie tyroksyny do krwi. Zwiekszenie poziomu tyroksyny we krwi jest rejestrowane przez podwzgorze jako sygnal do zaprzestania wytwarzania hormonu pobudzajacego przysadke. Wskutek czego nastepuje spadek wydzielania TSH i w rezultacie zmiejszenie wydzielania tyryoksyny przez tarczyce. W ten sposob wytwarza sie pelta ujemnego sprzezenia zwrotnego. Umozliwia ona kontrole stezenia substancji we krwi.