Subkultury - zagrożenia dla świata?

Problem adaptacji jednostki do środowiska istniał od zawsze. Od momentu, w którym człowiek przychodzi na świat, poddany jest presji przyjętych zwyczajów i procedur i tak też pozostaje do końca jego życia. Niektórzy bez większych kłopotów akceptują ten stan i trwają w uznanym za standardowym życiu, inni przez cały czas czują się jak niedopasowany klocek w społecznej układance. Żyją w permanentnej niezgodzie z otaczającym ich światem. Ci „niepokorni”, nonkonformiści, pojawili się w każdym typie społeczeństw, zgłaszali sprzeciw i próbowali zmieniać świat.

Młodzieżowa kontrkultura pojawiła się w Stanach Zjednoczonych, ale szybko przeniosła się na Stary Kontynent. W USA i Europie zaczęły powstawać spontanicznie liczne mniej lub bardziej sformalizowane grupy młodzieżowe propagujące odmienną od obowiązującej w zastanej kulturze wizję świata oraz model stylu życia kolidujący z aktualnie aprobowanymi wzorami zachowań społecznych.
Pojęcie „subkultura” w potocznym rozumieniu stawiane jest w jednym szeregu z takimi określeniami jak: „ nieprzystosowanie społeczne”, „patologia społeczna” i kojarzy się z negacją obowiązujących wzorów kulturowych, z rewoltą i buntem.
W grupach subkulturowej młodzieży panowało przekonanie, że zmianom w kulturze musi towarzyszyć zmiana relacji człowieka ze światem przyrody. Świadomość eksploatatora – użytkownika należy zastąpić świadomością planetarną, pozwalającą z jednej strony uchwycić głębokie związki człowieka z przyrodą, a z drugiej przekreślić bariery rasowe, religijne i polityczne pomiędzy ludźmi i narodami. Hasła propagowane przez kontrkulturę nie pozostawały jedynie w sferze deklaracji – próbowano wcielać je w życie. Młodzi ludzie porzucali uczelnie, organizowali bojkoty i strajki, próbowali tworzyć instytucje altrnatywne wobec zastanych. Stało się to bardzo widoczne w sferze religii. Odrzuciwszy kościoły oficjalne, inspiracji szukano najczęściej w religiach wschodu. Praktykowano nowe metody rozwoju duchowego zaczerpnięte z tych religii, ale również inne, „ świecki”: kontrolowane używanie narkotyków oraz zróżnicowane rodzaje twórczości artystycznej.
Specyficzną cechą subkultur jest horyzontalna postawa wobec sfery wartości, i to zarówno estetycznych, jak i etycznych , czy religijnych. Oznacza to odrzucenie jakiegokolwiek autorytetu „odgórnego”
Młodzież stanowi odrębną kategorię społeczną, nacechowaną niepełnym dostępem do społecznych uprawnień, nie podporządkowaną jeszcze w pełni społecznym obowiązkom.

Młodzież jest niezwykle istotnym czynnikiem przemian społecznych, dlatego w każdym rozwiniętym społeczeństwie poświęca się jej wiele uwagi.
Młodzież z większym niż inne grupy wiekowe dynamizmem wnosi bunt przeciwko złu zastanego świata, wolę naprawiania życia, dążenie do zmian. Pociągają ją wielkie idee, braterstwo, wolność, równość, przyjaźń.

W historii Polski młodzież była tą grupą, która podejmowała walkę o wolność kraju, bądź włączała się do niej bez oglądania się na koszty.
Należy jednak pamiętać, że młodzież jest skłonna sympatyzować z wszelkimi ruchami ideologicznymi protestującymi przeciwko zastanej rzeczywistości, nie jest ona z natury ani postępowa ani reakcyjna, jest po prostu potencjonalnie gotowa do protestu.
I w tym właśnie mieści się zarówno wielka szansa, jak i wielka groźba dla dorosłego społeczeństwa i dla samej młodzieży./30/ Młodzieżowy „ instynkt zmiany” jest często wykorzystywany do celów politycznych. Przykładem może być hitleryzm i stalinizm, które próbowały posługiwać się młodzieżą do realizacji swoich celów.

Olbrzymi niepokój budzi (obecnie na Zachodzie) zjawisko przeobrażania się niektórych radykalnych odłamów ruchów młodzieżowych w bezideologiczny terroryzm. Jego ideologię interpretuje kardynał J. Ratzinger: „Źródła terroryzmu są bardzo podobne do źródeł narkomani; również terroryzm jest protestem wobec świata, podobnie jak jest próba osiągnięcia lepszego świata. U swych korzeni terroryzm jest moralizmem, oczywiście błędnym, który staje się okrutna parodią autentycznych celów i dróg moralności”.
Obecna sytuacja w Polsce sprzyja powstawaniu grup podejmujących działania terrorystyczne. Zjawiska radykalizacji postaw młodzieży są ostrzeżeniem i oskarżeniem nie młodzieży, lecz dorosłego społeczeństwa: to nie młodzi ludzie błądzą, ale raczej rzeczywistość społeczna jest chora i to ona wymaga terapii.

Epicentrum kontrkulturowego trzęsienia ziemi znajdowało się w Stanach Zjednoczonych. Trzeba pamiętać, że mentalność młodych kształtowała się w Stanach na nieco odmiennej niż w Europie tradycji filozoficznej. Aktywności i kreatywność stanowiła rdzeń amerykańskiej wizji udanego życia. Kariera, sukces, biznes – to rozumienie amerykańskiego życia udanego. Jednak tak rozumiany i lansowany wzór człowieka sukcesu nie mógł być wzorem dla wszystkich i dlatego pozostawiał w tyle wielu tych, którzy nie mogli lub nie chcieli realizować się w sferze materialnej. Ci zepchnięci na boczny tor przemieniali się w świadomych siebie buntowników z wyboru manifestujących inne niż kariera i biznes osiąganie szczęścia.

W Europie pierwsze znaki zbliżającej się rewolucji młodych pojawiły się w latach 50 – tych. W latach 1968 – 1969 kontrkultura rozwija się już gwałtownie, osiągając apogeum w roku 1968. Władze wielu krajów zaniepokojone rozmiarami zjawiska kontestacji decydują się na działania represyjne, przywódcy trafiają do więzień.

Rok 1970 właściwie kończy okres kontrkultury w Europie. W latach następnych ruch ten odradza się, ale już w nieco innej formie.
Ruch młodzieżowy inspirowany ideami kontrkultury rozwijał się w Polsce inaczej niż w krajach zachodnich. Wpłynęło na to wiele okoliczności: totalitaryzm nie akceptowanej ideologii komunistycznej, odmienność tradycji i obyczajów.
Spróbuję pokrótce przedstawić kilka grup subkulturowych działających w Polsce.

GITOWCY
Zjawisko rdzennie polskie, pojawiło się na początku lat 70 –tych. Gitowcy tworzyli niewielkie społeczności akcentujące siny związek ze swoim miejscem zamieszkania. Rdzeniem ideologii gitowców był dychotoniczny podział na ludzi - jak nazywali siebie samych – i frajerów. Frajerów należy eksploatować w każdy możliwy sposób. Git – ludzie to „swoi”, wszyscy inni to obcy. Ze szczególną brutalnością odnosili się do hipisów. Wśród gitowców obowiązywał kult siły fizycznej i twardego charakteru. Istotna cechą, która wyróżnie git – ludzi, jest posługiwanie się specjalną mową – grypserą.

PUNK
W Polsce punk pojawił się u schyłku lat 70-tych jako krytyczna „odpowiedź” na sytuację społeczną i ekonomiczną. O ile jednak punk zachodni był antykapitalistyczny, to punk w Polsce był antykomunistyczny. Załogi punków w Polsce charakteryzowała duża solidarność grupowa. Ruch punkowy był w zasadzie ruchem apolitycznym, jego właściwą domena była sfera stosunków międzyludzkich. Polscy punkowie zachowali tą samą, co ich zachodni koledzy pesymistyczną wizję świata. Obecnie znaczna cześć punkowców działa w ruchach antyfaszystowskich lub jest związana z ruchem anarchistycznym.

SKINHEADZI
Dotarli do Polski w połowie lat 80-tych i natychmiast zaadaptowali na swój użytek hasła: „Polska dla Polaków”, „Żydzi do gazu”. Niezależnie od tego wykorzystywali wiele okazji, aby poprzez agresje zaakcentować swoją obecność. Podstawowym założeniem skinheadów polskich jest szeroko rozumiana ideologia narodowa, wyrażająca się różnymi postawami – od patriotycznych poprzez tradycjonalizm narodowy, nacjonalizm, aż do skrajnych postaci szowinizmu. Charakterystyczny dla skinów polskich jest stosunek do religii. Część z nich nie przyjmuje żadnej wagi do dziedzictwa Kościoła katolickiego, inni byli nawet skłonni uczestniczyć w mszy celebrowanej z okazji powstania ZChN, a ostatnio w manifestacjach antyaborcyjnych organizowanych przez organizacje katolickie.

RASTAFARJANIE
Są przedstawicielami ruchu o charakterze społeczno – religijnym, który powstał w połowie lat 60-tych na Jamajce wśród ludności murzyńskiej. Ruch miał cele społeczne i polityczne, ale charakterystyczne jest to, że chciał je osiągnąć przede wszystkim za pomocą religii. Dlatego w swojej ideologii jest to ruch religijny, który inspiracje dla swoich działań politycznych znajdował w Piśmie Świętym. Do rozwoju ruchu przyczyniła się zrodzona w jego obrębie muzyka reggae: teksty pieśni głoszą równość społeczną, miłość i braterstwo, potępiają rasizm, demaskują symbol zła – Babilon, w którym żyjemy. Do Polski ruch rastafariański trafił na początku lat 80-tych.


METALOWCY
Nazwą tą definiuje się subkulturę fanów odmiany rocka zwanej heavy metal. Metalowcy nie formułują odrębnej, specyficznej dla nich ideologii. Charakteryzuje ich „bycie razem” na koncertach i ten sam gust muzyczny. W Polsce metalowcy wpisali się w krajobraz subkultur na początku lat 80 – tych. Wyróżniali się strojem i fascynacjami muzycznymi. Od początku swojego istnienia byli oskarżani o profanację muzyki, tendencje satanistyczne i neopogańskie. Ostatnio pisze się coraz częściej o muzyce spod znaku black metal i death metal. Jest to skrajnie brutalna odmiana muzyki metalowej. Określenie death czyli śmierć określa charakter śpiewanych tekstów oraz tendencję ich twórców i wykonawców: ma porazić słuchaczy, opanować ich mózg i trzewia, ma ich „ zabić”. Śląski zespół „KAT” (lata 80- te) otwarcie przyznawał się do satanizmu. Jego lider, Roman Kostrzewski nagrał „Biblię szatana” Szandora La Veya. Być może w piosenkach tych chodzi o czystą symbolikę, nie jest wykluczone, że zespoły metalowe lansujące pełne krwi teksty i agresywną muzykę przyjęły po prostu pewną pozę, aby przyciągnąć publiczność. Niemniej trzeba pamiętać, że w ślad za hasłami idą konkretne czyny. W artykułach prasowych pojawiają się raz po raz doniesienia o profanacji grobów oraz innych aktach wandalizmu popełnianych przez młodocianych przestępców przyznających się do satanizmu, czerpiących natchnienie z „ biblii szatana” i z muzyki szatana. Teksty piosenek traktują poważnie, symbolika dla nich nie istnieje.


Jak więc widzimy działalność subkultur może stanowić zagrożenie dla współczesnej młodzieży. Nie wszystko w nich jest złe, nie wszystkie propagują niewłaściwy styl życia, jednak nie możemy przechodzić obojętnie obok tego rodzaju zjawisk. Przecież protestować przeciwko zastanemu światu, przeciwko złu tego świata można także w inny sposób. Trzeba „zło dobrem zwyciężać”. Ważne jest, aby współczesna młodzież miała możliwość zrzeszania się, tworzenia grup. Nie muszą to jednak być grupy o charakterze subkulturowym. Istnieje wiele organizacji i zrzeszeń, których celem jest pomoc drugiemu człowiekowi i kształtowanie właściwych, zgodnych z chrześcijańskim wzorcem postaw.
Młodzi ludzie, którzy chcą pracować, bawić się, żyć w zgodzie z zasadami religii katolickiej maja możliwość udziału w ruchu „Światło – Życie”, wspólnotach oazowych. Również Związek Harcerstwa Polskiego w słowach Przyrzeczenia Harcerskiego zawiera takie idee: „Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Bogu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłusznym Prawu Harcerskiemu”.
Czyż świat nie byłby lepszy i piękniejszy gdyby wszyscy stosowali się do słów Przyrzeczenia Harcerskiego?
Czy nie lepiej gdyby młodzież zamiast buntować się przeciwko wszystkiemu i wymyślać nowe zasady w coraz to nowych grupach subkulturowych, stosowała się do najmądrzejszych praw i zasad: X Przykazań Bożych oraz II Przykazań Miłości?
„Pan kiedyś stanął nad brzegiem, szukał ludzi gotowych pójść za nim”
Chodźmy za Panem, stwórzmy subkulturę miłości Boga i bliźniego.