Instrumenty polityki strukturalnej Unii Europejskiej

Czym są fundusze strukturalne?
Fundusze strukturalne są instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej mającej na celu wspieranie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju oraz wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej. Rozdział środków z funduszy strukturalnych pomiędzy państwa członkowskie odbywa się w oparciu o trzy Cele: Cel 1 – promocja rozwoju i dostosowanie strukturalne regionów opóźnionych w rozwoju
Cel 2 – wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji regionów przeżywających strukturalne trudności
Cel 3 – wspieranie adaptacji i modernizacji polityki i systemów edukacji, szkolenia oraz zatrudnienia
Ponadto, interwencje podejmowane w ramach Celów 1, 2 i 3 uzupełniają Inicjatywy wspólnotowe, inicjowane przez Komisję Europejską i dotyczące całej Unii Europejskiej. 2.1 Cel 1Cel 1 (o charakterze terytorialnym) – dotyczy wspierania rozwoju i dostosowań strukturalnych regionów opóźnionych w rozwoju (regionów, w których poziom PKB na jednego mieszkańca, mierzony parytetem siły nabywczej i obliczany na podstawie danych Wspólnoty za ostatnie trzy lata, jest niższy od 75% średniej unijnej) oraz słabo zaludnionych regionów północnych, gdzie gęstość zaludnienia nie przekracza 8 osób na km2. W ramach Celu 1 w latach 2000 - 2006 przeznaczono dla tych regionów ok. 70% globalnych środków będących w dyspozycji funduszy strukturalnych . Fundusze strukturalne odgrywają zasadniczą rolę w ochronie środowiska, na którąprzeznaczone jest ponad 10% całkowitej kwoty przewidzianej na realizację Celu 1. Działania w ramach Celu 1 finansowane są ze środków wszystkich czterech funduszy strukturalnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF), Europejskiego Funduszu Społecznego (ESF), Sekcji Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF) oraz Finansowego Instrumentu Sterowania Rybołówstwem (FIFG). 2.2 Cel 2Cel 2 (o charakterze terytorialnym) – dotyczy wspierania ekonomicznej i społecznej konwersji regionów przeżywających trudności strukturalne i dokonujących przeobrażeń (np. obszary przechodzące zmiany społeczno-gospodarcze w sektorze przemysłowym i usługowym, upadające obszary wiejskie, obszary miejskie znajdujące się w trudnej sytuacji oraz objęte kryzysem obszary zależne od rybołówstwa)1 Cel 2 obejmuje 18% populacji UE. Na wypłaty w ramach tego Celu w okresie 2000-2006 przeznaczono 11,5% globalnej kwoty będącej w dyspozycji wszystkich funduszy strukturalnych. 2.3 Cel 3Cel 3 (o charakterze horyzontalnym) – dotyczy pomocy na rzecz adaptacji i modernizacji polityki systemów oświaty, szkolenia zawodowego i zatrudnienia. Celem tym jest objęty cały obszar UE, z wyjątkiem regionów otrzymujących środki w ramach Celu 1, w którym uwzględnia się podobne priorytety w ramach programów wspomagających rozwój gospodarczy. Na Cel 3 przeznaczonych jest 12,3% wszystkich środków funduszy strukturalnych. Działania w ramach Celu 3 finansowane są ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.2.4 Wsparcie na rzecz rybołówstwaW budżecie funduszy strukturalnych jest też wydzielona specjalna pozycja na rzecz rybołówstwa (na lata 2000 - 2006 przeznaczono na ten cel 2,1% środków, które są w dyspozycji specjalnego Finansowego Instrumentu Sterowania Rybołówstwem). Celem polityki strukturalnej w tym sektorze jest: osiągnięcie trwałej równowagi pomiędzy zasobami morskimi i ich wykorzystaniem, zwiększenie konkurencyjności firm zaangażowanych w rybołówstwie i przetwórstwie rybnym, poprawa zaopatrzenia rynku w produkty rybne, tworzenie małych jednostek rybołówstwa przybrzeżnego. Projekty finansowane z tego instrumentu mogą dotyczyć regionów objętych Celem 1, a także wszystkich innych, kwalifikujących się do pomocy obszarów UE. Wszystkie polskie regiony, w których PKB na głowę mieszkańca nie przekracza 75 % średniej europejskiej, a więc całe terytorium kraju podlega Celowi 1 polityki strukturalnej UE. W latach 2004 - 2006 Cele 2 i 3 nie będą znajdowały w Polsce zastosowania.
2.5 Inicjatywy wspólnotoweInicjatywy wspólnotowe uzupełniają interwencje podejmowane w ramach funduszy strukturalnych z tytułu realizacji Celów 1, 2 i 3 oraz pomocy na rzecz rybołówstwa. Ich celem jest znalezienie wspólnych rozwiązań dla problemów występujących na całym terytorium europejskim. Inicjatywy wspólnotowe inicjowane są przez Komisję Europejską, jednak koordynacja i wdrażanie odbywa się na poziomie krajowym państwa członkowskiego. W okresie programowania 2000 - 2006 wdrażane są cztery inicjatywy wspólnotowe: Interreg III, Urban II, Leader + oraz Equal, na które przeznaczono 5,35% budżetu funduszy strukturalnych. 2.5.1 Interreg IIIINTERREG III – promuje nadgraniczną, międzynarodową i międzyregionalną współpracę, pomyślaną jako partnerstwo ponad granicami, mającą na celu zrównoważony i harmonijny rozwój obszarów położonych przy granicach państw lub regionów. Środki na realizację programu pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. 2.5.2 Urban IIURBAN II – koncentruje się na wspieraniu nowych strategii na rzecz ekonomicznej i społecznej odnowy obszarów miejskich zagrożonych lub dotkniętych zjawiskami bezrobocia strukturalnego i przejawami patologii społecznej. Program ten jest finansowany z zasobów Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. 2.5.3 EqualEQUAL – ma na celu testowanie i popieranie – w drodze współpracy ponadnarodowej – nowych sposobów zwalczania wszystkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy, zarówno wobec osób zatrudnionych, jak i poszukujących pracy. Zakres tematyczny EQUAL obejmuje osiem tematów, wpisujących się w treść czterech filarów Europejskiej Strategii Zatrudnienia (zdolność do zatrudnienia, przedsiębiorczość, zdolności przystosowawcze firm i pracowników, równość szans) oraz jeden temat, dotyczący osób ubiegających się o status uchodźcy. Inicjatywa ta jest finansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.2.5.4 Leader +LEADER + ma na celu wspieranie działań innowacyjnych na rzecz rozwoju stref wiejskich w ubogich regionach Unii Europejskiej w celu wypracowania nowych, lokalnych strategii zrównoważonego rozwoju. Działania są inicjowane i przeprowadzane przez „Lokalne Grupy Działania\" (LGD), w których biorą udział partnerzy społeczni i ekonomiczni sektora publicznego i prywatnego. Program ten jest finansowany z zasobów Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej- Sekcji Orientacji. W latach 2004 - 2006 Polska korzystać będzie z inicjatywINTERREG oraz EQUAL.