Charakterystyka myśli politycznej pierwszych Piastów na tle sytuacji w Europie średniowiecznej.

Scharakteryzuj myśl polityczną pierwszych Piastów na tle sytuacji w Europie średniowiecznej w X-XII wieku.

O polityce pierwszych Piastów decydowały zarówno sytuacja międzynarodowa, jak i osobiste uzdolnienia władcy. Był to okres kształtowania się młodego państwa, którego ambicje terytorialne sięgały do morza. Dlatego też już od pierwszych lat swojego panowania Książe Mieszko I przyjął w swej polityce kierunek zachodnio – pomorski. Polska jako kraj wtedy jeszcze pogański, narażana była na ciągłą ekspansję z zachodu, którego władcy pod pozorem misji chrystianizacyjnej grabili nasze ziemie. Mądry władca – Książe Mieszko wiedział doskonale, że izolacja Polski na arenie międzynarodowej nie może trwać wiecznie. Najważniejszym i brzemiennym w skutkach był więc fakt zawarcia chrztu. Jego skutki miały wpływ na losy państwa, nie tylko w najbliższych latach. Najważniejszym skutkiem bezpośrednim było to, że chrzest umożliwiał małżeństwo z Dobrawą, a więc związanie się sojuszem z Przemyślidami. Konsekwencją tego było rozerwanie niekorzystnego dla nas sojuszu Czesko – Wieleckiego. Plemię Wieletów związane było z Wolinianami, którzy do tej pory nieustannie zagrażali naszemu państwu od strony zachodniej. Teraz przemyślidzi zostali związani sojuszem z państwem Mieszka, a nie z Wieletami, co znacznie osłabiało siłę tych ostatnich i umożliwiło Mieszkowi opanowanie biegu dolnej Odry. Ważnym krokiem do opanowania Pomorza Zachodniego był napad na oddziały banity saskiego Wichmana, który w tej bitwie poległ. Panowanie Mieszka zostało ugruntowane zwycięstwem pod Cedynią w roku 972. Agresorem co prawda był Hodon, ale w starciu tym zwyciężył Mieszko. Chrzest Mieszka zrównał państwo gnieźnieńske z innymi państwami chrześcijańskimi w Europie. Bardzo ważne było to, że Mieszko I oddał swoje państwo pod bezpośrednie zwierzchnictwo i opiekę papieża. Było to bardzo ważne z punktu widzenia politycznego, ponieważ oznaczało niezależność polityczną i kościelną od Niemiec. Wielkim sukcesem osobistym Mieszka było założenie w 968 r. biskupstwa, które obejmowało cały kraj i było bezpośrednio podległe papieżowi. W sumie najważniejsze w dokonaniach Mieszka było to, że odsunięte zostało niebezpieczeństwo ekspansji niemieckiej pod pozorem rozszerzania chrześcijaństwa. Do tej pory Polska była narażona na ataki książąt saskich. Polska byłaby krajem izolowanym na scenie politycznej, zwłaszcza że do przyjęcia chrześcijaństwa szykowała się nawet Ruś Kijowska. Pierwsze lata po chrzcie upłynęły pod znakiem umacniania się Mieszka na Pomorzu. Około 980 r. doszło jednak do odwrócenia sojuszy. Czesi sprzymierzyli się z Wieletami, a Sasi wspomagali księcia polańskiego. Po śmierci Mieszka I w 992 r. jego syn i następca (po wygnaniu braci) Bolesław Chrobry rozpoczął ekspansję w dwóch kierunkach. Na południe (gdzie do 1000 r. stał się władcą Krakowa) i na północ. Już w 997 r. Bolesław Chrobry zorganizował wyprawę misyjną Czeskiego biskupa Wojciecha. Chrobry wiedział, jakie możliwości daje chrześcijaństwo (ekspansja terytorialna pod pozorem wypraw misyjnych) i zasugerował Wojciechowi misję w Prusach, co otwierało mu drogę do politycznej penetracji Prus. Wyprawa zakończyła się niepowodzeniem, Wojciech ginie śmiercią męczeńską. Przekreśliło to plany przyłączenia do Polski Prus, ale dawało nowe możliwości. Chrobry wykupił zwłoki Wojciecha, złożył je w Bazylice Gnieźnieńskiej i doprowadził do Kanonizacji. To ułatwiło mu realizację planów kościelnych. Rzym reaguje pozytywnie i na zjeździe gnieźnieńskim w 1000 r. dochodzi do uroczystej intromisji Radzima Gaudentego na tron arcybiskupi. Dokonuje jej osobiście Otton III – cesarz niemiecki i przyjaciel Wojciecha. Cesarz nakłada Chrobremu diadem i ofiarowuje włócznię św. Maurycego, co jest zapowiedzią przyszłej koronacji. Chrobry wiązał z cesarstwem duże nadzieje, które jednak przekreśliła nagła śmierć Ottona III. Jego następca Henryk II Bawarski to już zdecydowany przeciwnik polityki wschodniej Ottona. To doprowadziło do długotrwałych wojen Polsko – Niemieckich. Chrobremu udało się odzyskać od Niemiec Milsko i Łużyce (skłamał, mówiąc że ziemie te obiecał mu Otton III). W 1003 r. Chrobry podejmuje próbę opanowania tronu czeskiego. Zwabia do Krakowa Bolesława Rudego, oślepia go i więzi, po czym udaje się do Pragi, gdzie grupa możnowładców czeskich okrzykuje go władcą. Teraz Bolesław Chrobry był władcą dwóch państw, oraz panem Milska i Łużyc. Henryk II się na to zgadzał, ale postawił warunek, że Czechy mają być lennem króla niemieckiego. Chrobry się na to nie zgodził, bo chciał sprowokować wojnę licząc na słabość Henryka. Ale tu nastąpiła niespodzianka. Henryk nieoczekiwanie rozgromił buntowników i przegonił Chrobrego, który ledwie uszedł z życiem. Jednocześnie Henryk opanował Milsko i Łużyce, a Chrobry utracił Pomorze Zachodnie, które znów odzyskał w 1007 r. Następny pokój został zawarty w 1013 r. w Messerburgu, co było dla Chrobrego korzystne, bo mógł interweniować na Rusi. Wracając z Rusi przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie, a w 1025 r. koronował się na króla Polski. Polska stała się królestwem, a więc organizmem państwowym wyższego rzędu. Mieszko II kontynuował politykę ojca, lata jego rządów były trudne, ale zdołał utrzymać jedność terytorialną państwa. Odpadły co prawda Milsko i Łużyce, ale odzyskane zostało Pomorze Zachodnie. Mieszkowi przeszkadzali w rządzeniu dwaj bracia Otto i Bezprym odsunięci od tronu. Zwłaszcza groźny był Bezprym, który w przymierzu z księciem ruskim Jarosławem Mądrym objął na pewien czas władzę, a Mieszko II musiał uciekać do Czech. Na szczęście spory również z królem niemieckim Konradem II zostały rozwiązane szybko, bo cesarz zgodził się na rokowania pokojowe. Walka na dwóch frontach mogłaby okazać się tragiczna. Spisek przeciw Bezprymowi umożliwił Mieszkowi powrót do kraju, ale Mieszko musiał teraz podzielić się władzą z braćmi Ottonem i Dytrykiem i wydzielić im odrębne dzielnice. Wkrótce jednak Otton, a Dytryka wygnano, a Polska znów była zjednoczona. Niestety targana była sporami dynastycznymi, a kraj był spustoszony przez najeźdźców. W 1034 r. tron obejmuje jego 18 – letni syn Kazimierz Odnowiciel. W kraju panuje zamęt, tęsknota za czasami pogańskimi. Pojawiają się plany obalenia dynastii piastowskiej, wybucha powstanie ludowe przeciwko kościołowi i możnym. Możni walczą między sobą, najsilniejszy z nich Masław zaczyna władać na Mazowszu, a Kazimierz musi uchodzić z kraju na Węgry. Na Polskę napada książe czeski Brzetysław, a Kazimierza więzi król Węgierski Stefan. Po jego śmierci Kazimierz opuszcza Węgry i udaje się na dwór niemiecki. W 1041 r. zawarty zostaje układ w Ratyzbonie. Henryk III zmusza Brzetysława do odstąpienia więkdszości zdobyczy w Polsce, pozostaje mu tylko Śląsk. II układ to przymierze z Jarosławem Mądrym – księciem ruskim, ślub z jego siostrą Dobroniegą. Przy jego pomocy zostaje pokonany Masław na Mazowszu. W 1054 r. Henryk III organizuje zjazd w Kwedlinburgu i decyduje, że Ślask będzie należał do Polski, ale musi ona płacić Czechom coroczny trybut. Panowanie następcy Kazimierza Odnowiciela, Bolesława Śmiałego rozpoczęło się niefortunnie od nieudanej wyprawy przeciwko Czechom, która przyniosła Polsce utratę Pomorza Gdańskiego. W następnych jednak latach polityka zagraniczna Bolesława Śmiałego przyniosła same sukcesy : Bolesław przestał płacić trybut ze Śląska na rzecz dworu praskiego, a jego międzynarodowe interwencje wojskowe były bardzo skuteczne. I na Węgrzech i na Rusi wprowadził na tron swoich sprzymierzeńców – kolejno Belę, Gejzę i Władysława na Węgrzech, oraz Izasława w Kijowie. W sporze pomiędzy cesarzem rzymskim, a papieżem Bolesław Śmiały opowiedział się za papieżem. Konflikt ten nosił charakter sporu politycznego i ideologicznego dzieląc wszystkie siły świata zachodnio – chrześcijańskiego na dwa obozy. Bolesław opowiadając się za papieżem przystał na reformy Kościoła w Polsce, co prowadziło do zrzucenia zwierzchnictwa cesarskiego. Pozwoliło to na koronację Bolesława na króla Polski, co było bardzo istotne, bo idea Królestwa Polskiego ponownie stawała się rzeczywistością. Wcześniejsi bowiem władcy nie byli koronowani. Po konflikcie z biskupem Stanisławem Bolesław Śmiały musiał uciekać na Węgry, gdzie wkrótce zmarł.

Polityka zagraniczna Władysława Hermana nie obfitowała w ważniejsze wydarzenia. Spięcia i konflikty dotyczyły głównie stosunków z Rusią Halicką. Synowie Hermana : Zbigniew i Krzywousty mieli zupełnie różne koncepcje dotyczące polityki zagranicznej. Starszy Zbigniew utrzymywał poprawne stosunki z Pomorzem i godził się na zależność lenną od cesarza. Bolesław miał jednak bardziej wojowniczą naturę i ani myślał płacić daninę cesarzowi. Doszło do walk, w wyniku których Zbigniew musiał uciekać z kraju. Schronił się w Niemczech, gdzie od Henryka V uzyskał obietnicę pomocy. Wyprawa niemiecka zorganizowana pod hasłem osadzenia Zbigniewa na tronie zakończyła się całkowitą klęską. Bolesław Krzywousty natomiast zdobył to, co chciał, a więc podporządkował sobie Pomorze. Uzależnienie Pomorza szło w parze z akcją chrystianizacyjną, ale wydarzenia międzynarodowe (m.i.n polityka króla niemieckiego Lotara i opowiedzenie się Kościoła Polskigo po stronie antypapieża) nie pozwoliły zrealizować Krzywoustemu w pełni tych planów. Kryzys zdołał opanować za cenę różnych ustępstw politycznych. Panowanie I Piastów i Bolesława Krzywoustego kończy jego testament, który był prawnym uregulowaniem spraw państwa. Polska przestawała być własnością panującego, a stawała się obszarem należącym do rodu. Miało to gwarantować spokojne przejmowanie władzy i zapewniać kontrole poczynań władcy. Regulowało w sposób prawny sprawę następstwa tronu polskiego, przede wszystkim na skutek wyodrębnienia dzielnicy senioralnej, która miała być niepodzielna. Miała być ona zawsze w posiadaniu księcia zwierzchniego całej Polski, którym zostawał najstarszy przedstawiciel dynastii piastowskiej.