Bach Johann Sebastian

Bach Johann Sebastian (1685-1750), kompozytor i organista niemiecki. Pochodził z rodziny muzyków, uczył się muzyki u ojca i u starszego brata, Johanna Christopha, organisty w Ohrdruf, sam zaś studiował muzykę baroku poprzez kopiowanie utworów oraz słuchanie gry słynnych organistów, m. in. D. Buxtehudego.

Od 1703 był organistą w Arnstadt, od 1707 w Mhlhausen, 1708-1714 nadwornym organistą i kameralistą kapeli księcia Wilhelma Ernsta w Weimarze, 1714-1717 koncertmistrzem tejże kapeli. W 1717 objął stanowisko kapelmistrza i dyrektora muzyki kameralnej na dworze księcia Leopolda w Kthen, które pełnił do 1723, kiedy to wybrany został na kantora przy kościele Św. Tomasza w Lipsku. Funkcję tę pełnił do końca życia. Jako kantor zobowiązany był komponować kantaty i dyrygować ich wykonaniami w niedziele i święta oraz prowadzić pracę pedagogiczną w szkole. Od 1729 kierował założonym przez G. Ph. Telemanna towarzystwem Collegium Musicum.

Twórczość Bacha, genialnego kompozytora epoki baroku, obejmuje wiele różnorodnych form i gatunków muzycznych. Język dźwiękowy Bacha stanowi syntezę bogatej i kunsztownej polifonii z harmoniką dur-moll. W dorobku twórczym kompozytora wyróżnić można trzy główne nurty: muzykę chóralną, orkiestrową i na instrumenty solo.
Muzyka chóralna Bacha obejmuje pasje, msze, oratoria, kantaty kościelne i świeckie, motety. Do arcydzieł wokalno-instrumentalnej muzyki baroku należą: Msza h-moll, Pasja wg św. Jana, Pasja wg św. Mateusza, Weihnachts-Oratorium, Magnificat D-dur oraz kantaty, w których kompozytor wykorzystał i opracował teksty i melodie zaczerpnięte z chorału protestanckiego. Zawarta w tych dziełach symbolika wyraża się za pomocą licznych figur retorycznych (środków charakterystycznych dla muzyki renesansu i baroku), potraktowanych przez Bacha w zupełnie odmienny sposób.

" Koncert Brandenburski nr 2
Mistrzowskie operowanie techniką charakteryzuje koncerty Bacha - zarówno cykl 6 tzw. Koncertów brandenburskich, reprezentujących gatunek concerto grosso, jak i trzyczęściowe koncerty na instrumenty solowe i orkiestrę, będące często opracowaniami utworów innych kompozytorów, np. A. Vivaldiego. W solowych dziełach na instrumenty klawiszowe: preludiach i fugach organowych, organowych opracowaniach chorału, Das wohltemperierte Klavier i suitach klawesynowych kompozytor dowiódł najwyższego kunsztu w posługiwaniu się techniką wariacyjną, fugowaną i kontrapunktyczną.
Twórczość Bacha, "odkryta" ponownie w epoce romantyzmu, m. in. dzięki wykonaniu w 1829 w Berlinie Pasji wg św. Mateusza pod dyrekcją F. Mendelssohna, do dziś inspiruje badaczy i wywiera wpływ na całe pokolenia kompozytorów.

Ważniejsze kompozycje: wokalno-instrumentalne - ok. 220 kantat kościelnych i świeckich, m. in. : Aus der Tiefe rufe ich, Herr, zu Dir (1707), Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit - tzw. Actus tragicus (1707?), Was mir behagt (1713?), Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen (1714), Ich hatte viel Bekmmernis (ok. 1714), Nun komm, der Heiden Heiland (1714), Magnificat (1723), Gelobet seist du, Jesu Christ (1724), Aus tiefer Not schrei' ich zu Dir (1724), Christ unser Herr zum Jordan kam (1724), Wie schn leuchtet der Morgenstern (1725), Wachet auf, ruft uns die Stimme (1731), Schweigt stille, plaudert nicht - tzw. Kantata o kawie (ok. 1734-1735), Mer hahn en neue Oberkeet - tzw. Kantata chłopska (1742); Pasja wg św. Jana (1724), Pasja wg św. Mateusza (1727 lub 1729), fragment Pasji wg św. Marka (1731), Msza h-moll (1733), Weihnachts-Oratorium (1734), Himmelfahrts-Oratorium (ok. 1735), Oster-Oratorium (1732-1735).

" Toccata i Fuga d-moll Dorycka
Msze, motety, pieśni, arie, chorały wokalne; instrumentalne - uwertury orkiestrowe, koncerty, m. in. 6 Koncertów brandenburskich (1708-1721), koncerty skrzypcowe, klawesynowe, Koncert potrójny a-moll na flet, skrzypce, klawesyn i orkiestrę (ok. 1730). Sonaty na skrzypce i klawesyn, sonaty na skrzypce i basso continuo, sonaty i partity na skrzypce solo, suity na wiolonczelę solo, sonaty na flet i klawesyn, sonaty na flet i basso continuo. Chorały organowe, m. in. w zbiorach: Orgelbchlein (ok. 1708-1723), Dritter Teil der Klavierbung (wydany 1739). Wariacje organowe i klawesynowe, preludia, fantazje, toccaty, fugi i sonaty organowe, małe preludia na klawesyn (ok. 1720), 48 preludiów i fug w zbiorze Das wohltemperierte Klavier (1744); fantazje, inwencje, duety, toccaty, fugi, sonaty i partity klawesynowe, Suity angielskie na klawesyn (1722), Suity francuskie na klawesyn (1722), Koncert włoski na klawesyn solo (1734). Utwory lutniowe. Musikalisches Opfer na różne instrumenty (1747), Kunst der Fuge na różne instrumenty (1749-1750).