W jakim celu USA i ZSRR wykorzystywały konflikty lokalne

Współpraca sojusznicza Związku Radzieckiego i mocarstw zachodnich mimo wspaniałych założeń bardzo szybko się skończyła w zasadzie już po zakończeniu działań wojennych, zaczęły pojawiać się poważne różnice w najważniejszych kwestiach. Stopniowo nasilała się rywalizacja amerykańsko – radziecka. Pogłębiał się podział Europy na dwa przeciwstawne obozy. W zasadzie trudno określić kiedy rozpoczęła się zimna wojna, ale był to proces, który narastał w latach 1945-1947. Z jednej strony towarzyszyła mu teza sformułowana przez Stalina mówiąca o zaostrzeniu walki klasowej wraz z postępami „budownictwa socjalistycznego” z drugiej zaś proklamowana w Stanach Zjednoczonych doktryna, która miała na celu powstrzymywanie wszelkimi dostępnymi środkami rozszerzania wpływów komunistycznych na świecie. W ślad za tym rozpoczęły się krwawe konflikty lokalne na świecie w które angażowały się Stany Zjednoczone po stronie sił kapitalistycznych i Związek Radziecki po stronie sił komunistycznych. I tak mocarstwa zachodnie poszerzały swoje strefy wpływów w Grecji, Korei północnej, częściowo w Chinach gdzie popierano siły Kuomintangu. Waszyngton umocnił swoją obecność wojskową w Norwegii (Spitsbergen), podpisano umowę z Danią (bazy wojskowe na Grenlandii). Natomiast dużą popularność miały siły komunistyczne. W Austrii, Belgii, Francji i we Włoszech, ale w latach 1946-47 zostały odsunięte od współudziału we władzy. O zaostrzaniu się konfliktu świadczyły również wypowiedzi przywódców wielkich mocarstw. Wzajemne oszczerstwa, słowne napaści, które w konsekwencji prowadziły do ochładzania stosunków i eskalację zbrojeń.

Najważniejsze konflikty
- Aneksja Kuwejtu przez Irak oraz wojna w Zatoce Perskiej (operacja „Pustynna Burza”) 1990-1991 -2 str
- Wojna w państwach byłej Jugosławii oraz interwencja NATO w Bośni i Hercegowinie. – 3 str
- Konflikt w Afganistanie – 4 str

Aneksja Kuwejtu przez Irak oraz wojna w Zatoce Perskiej (operacja „Pustynna Burza”) 1990-1991

17 stycznia przed świtem amerykańskie rakiety cruise i samoloty, wraz z myśliwcami i bombowcami sojuszników, rozpoczęły bombardowanie Iraku. Jednocześnie USA zgromadziły w Arabii Saudyjskiej, nad granicą z Kuwejtem, około 500 tysięcy żołnierzy sił lądowych pod dowództwem generała Normana Schwarzkopfa. Kampania lotnicza trwała pięć tygodni. Precyzyjnie sterowane rakiety Tomahawk, wystrzeliwane z okrętów w Zatoce Perskiej, i "inteligentne bomby" poczyniły spustoszenia w Iraku. Wojska Saddama Husseina doznały dotkliwych strat. 13 lutego bombowce amerykańskie zniszczyły m.in. bunkier w Bagdadzie zabijając namiejscu prawie 300 osób. Saddam Hussein odpowiadał atakami rakiet Scud, z których jedna trafiła 25 lutego koszary wojsk amerykańskich w Arabii Saudyjskiej, zabijając 27 żołnierzy. Rakietami Scud ostrzeliwano też Izrael. Poczyniły one tam spore zniszczenia i wywołały panikę. Izrael chciał się włączyć do konfliktu, ale został powstrzymany przez Waszyngton. 23 lutego sprzymierzeni rozpoczęli ofensywę lądową, wkraczając do Iraku i okupowanego Kuwejtu. Kuwejt został wyzwolony po trzech dniach. Wojska USA kontynuowały ofensywę w Iraku, ale zatrzymały się przed Bagdadem, nie napotykając większego oporu. Oddziały irackie masowo poddawały się wobec zdecydowanej przewagi sprzymierzonych. Operacja lądowa trwała około 100 godzin.

3 marca Irak przyjął podyktowane mu warunki zawieszenia broni. W wojnie, która trwała raptem sześć i pół tygodnia, zginęło 280 żołnierzy USA, w tym 11 kobiet. Aż 121 spośród nich poniosło śmierć nie w walkach z wrogiem, ale w wypadkach lub w wyniku omyłkowego ostrzeliwania przez siły amerykańskie własnych oddziałów. Straty Iraku ocenia się na 50-100 tys. zabitych. Wojna wykazała druzgocącą przewagę amerykańskiej techniki wojennej nad anachronicznym uzbrojeniem wojsk Saddama Husseina, wyposażonych głównie w broń i sprzęt z ZSRR i innych państw bloku sowieckiego. Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła po wojnie szereg rezolucji ograniczających suwerenność Iraku i jego możliwości ponownych agresywnych działań. Najważniejsza z nich poddała ścisłej międzynarodowej kontroli zbrojenia Iraku, zakazując posiadania i produkcji broni masowego rażenia (nuklearnej, chemicznej i biologicznej). Powołano komisję inspekcyjną ONZ ds. rozbrojenia Iraku. Ponieważ Irak nie wykonywał w pełni wszystkich narzuconych mu przez ONZ zobowiązań, utrzymywano przez długi czas w mocy sankcje ekonomiczne, w tym zakaz eksportu ropy. Rada Bezpieczeństwa zezwalała jedynie na sprzedaż ograniczonej ilości ropy naftowej w programie „Ropa za żywność” z przeznaczeniem dochodów z tej sprzedaży na zakup żywności i lekarstw.

Cele w jakich ZSRR wykorzystywalo ten konflikt:
- sprzeciwienie się polityce USA i pomoc Irakowi
- związek nie chciał by USA zdobyła tak ogromne złoża ropy

Cele w jakich USA wykorzystywalo ten konflikt:
- zdobycie nowych złóż ropy
- ukaranie Saddama Saddama Husseina za atak na Kuwejt

Wojna w państwach byłej Jugosławii oraz interwencja NATO w Bośni i Hercegowinie.

Na przestrzeni sierpnia i września 1995 r. na polecenie ONZ samoloty NATO prowadziły naloty na pozycje serbskie. Akcję NATO zapowiadało już wydane 10 stycznia 1994 r. oświadczenie szefów państw i rządów krajów NATO, iż Sojusz jest gotowy przeprowadzić z mandatu ONZ ataki lotnicze w Bośni. Pierwszy pretekst do podjęcia bezpośrednich działań militarnych dała masakra na rynku Markale w Sarajewie 5 lutego 1994 r. Na pełnym ludzi targu wybuchł pocisk, który zabił 68 osób, ranił 197. Muzułmanie natychmiast oskarżyli o jego wystrzelenia Serbów. Również dowództwo wojsk ONZ obarczyło Serbów odpowiedzialnością chociaż wiedziało, że pocisk wystrzelili muzułmanie. 9 lutego Rada Paktu Północnoatlantyckiego upoważniła siły powietrzne NATO do zaatakowania pozycji Serbów, jeśli w ciągu 10 dni nie wycofają oni ciężkiej broni na odległość co najmniej 20 km od Sarajewa. Serbowie spełnili to żądanie. 28 sierpnia na targ w Markale spadł znowu pocisk moździerzowy, zabijając 37 a raniąc 89 osób. Już dzień później NATO postanowiło rozpocząć zakrojone na wielką skalę działania zbrojne przeciw bośniackim Serbom, nazwane Deliberate Force. Jednakże wiele wskazuje, że przeprowadzenie masowego zbrojnego ataku było przygotowane wcześniej. Do przeprowadzenia tej akcji dążyła część administracji Clintona. W trakcie kilkunastodniowych nalotów zrzucono na pozycje serbskie ponad 1 tys. Bomb i rakiet. Doprowadziło to do odblokowania Sarajewa, zmuszenia Serbów z Bośni do rozmów pokojowych. Rozmowy prowadzone pod przewodnictwem Richarda Holbrooke'a doprowadziły do 36 rozejmu między walczącymi stronami oraz przyjęcia planu pokojowego o podziale Bośni na część serbską i muzułmańsko-chorwacką. W Bośni mają stacjonować wojska z państw NATO oraz Rosji, aby nadzorować proces pokojowy.
14 listopada 1995 Izetbegović, Tudjman i Milosević, pod naciskiem USA uzgodnili w Dayton porozumienie pokojowe mające na celu zakończenie wojny jugosławiańskiej. Na jego mocy powołano międzynarodowe siły zbrojne IFOR, liczące 60 tys. żołnierzy, rozdzielające walczące strony i umożliwiające stabilizację regionu ora zabezpieczające terytorialne uzgodnienia z Dayton. Chorwacja odzyskała Wschodnią Slawonię, jednak najważniejsze decyzje dotyczyły utworzenia nowego państwa Bośni i Hercegowiny będącego luźną konfederacją dwóch części: Republiki Serbskiej w Bośni i Federacji Chorwacko – Muzułmańskiej ze szczątkowym wspólnym rządem, dwoma korytarzami łączącymi obie części Republiki Serbskiej, Z Mostarem podzielonym do chwili wyborów na część chorwacką i muzułmańską. Sarajewo pozostało niepodzielne, ale złożone z 9 autonomicznych dzielnic, ze wspólną radą miejską i rotacyjnym merem.

Cele w jakich ZSRR wykorzystywalo ten konflikt:
- sprzeciwienie się polityce USA i ich nalotom na Jugosławię
- związek nie chciał by USA zdobyła tak ogromne złoża ropy

Cele w jakich USA wykorzystywalo ten konflikt:
- zdobycie nowych złóż ropy
- ukaranie Saddama Saddama Husseina za atak na Kuwejt

Konflikt w Afganistanie.

Geneza konfliktu sięga początku lat 70., czyli momentu, w którym ostatniego króla obalił M. Daud w 1973 roku. W 1978 r. M. Taraki obala prezydenta M. Dauda i staje na czele Rady Rewolucyjnej. Jest to praktycznie początek wojny domowej. 27.12.1979 r. wojska radzieckie opanowały Kabul, a na czele rządu obsadziły B. Karmala. Był to szok dla Zachodu, gdyż ZSRR po raz pierwszy interweniował poza uznawaną przez Zachód strefę wpływów. Reakcje międzynarodowe były stanowcze. USA zwiększyło pomoc dla Pakistanu, który stał się główną bazą emigracji i partyzantki afgańskiej. Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło rezolucję, która nakazywała wycofanie wojsk radzieckich z Afganistanu. Takie samo stanowisko zajęła konferencja państw muzułmańskich. 5 milionów uchodźców znalazło schronienie w Pakistanie (Peszewar) oraz Iranie.

Broń walczącym z armią okupacyjną i wojskami rządowymi mudżahedinom dostarczały USA, Pakistan, Chiny i Iran. Amerykanie wprowadzili sankcje gospodarcze zakazu sprzedaży zboża, importu zaawansowanej technologii do ZSRR, jednak kupowano to w krajach trzecich. Interwencja w górzystym kraju, wymarzonym dla działań partyzanckich, stała się dla Rosjan "drugim Wietnamem". Kierownictwo radzieckie zaczęło to dostrzegać i powoli zastępowało w walkach swoje wojska wojskami rządowymi. Proces ten zwłaszcza nasilił się po śmierci L. Breżniewa. Jednak dopiero

dojście do władzy M. Gorbaczowa rozpoczęło powolny proces wycofywania się z Afganistanu. Sami powstańcy afgańscy byli ze sobą skłóceni, gdyż wywodzili się z różnych narodów zamieszkujących Afganistan, czyli Pusztumów, Tadżyków, Hazarów czy Uzbeków, jednoczyła ich walka ze wspólnym wrogiem. Przygotowując się do wycofania z Afganistanu w 1987 r. Rosjanie obsadzili w roli prezydenta Nadżibullacha. W 1988 r. Pakistan, Afganistan, USA i ZSRR zawarły układ o wycofaniu wszystkich
wojsk radzieckich do 15.02.1989 r. i rzeczywiście do tego dnia wyjechały z Afganistanu ostatnie oddziały pod dowództwem gen. Gromowa. Ciekawostką jest, że były wiceprezydent Rosji
Ruckoj był bohaterem wojny afgańskiej. Nie oznaczało to jednak końca wojny domowej. Wojska rządowe zaopatrywane przez ZSRR doskonale dawały sobie radę z walkami z partyzantami. W lutym 1989 r. w Peszawarze powołano rząd mudżahedinów na emigracji. Nie wiadomo, jak długo walczono by z rządem

Nadżibullacha, gdyby nie rozpad ZSRR. W początkach 1992 r. przestały nadchodzić dostawy broni i żywności do Afganistanu. 16.04.1992 r. armia rządowa obaliła rząd Nadżibullacha, a 25.04.1992 r. oddziały mudżahedinów weszły do Kabulu. 1.05.1992 r. przewodniczącym działającej jako rząd Rady Tymczasowej został S. Modżaddi, który ogłosił koniec wojny domowej. W czerwcu zastąpił go Rabbami. Ten rząd uchwalił wprowadzenie prawa muzułmańskiego, czyli szariatu, które reguluje cały zakres życia jednostek, społeczeństwa i państwa. W grudniu 1992 r. zgromadzenie 1000 elektorów zatwierdziło na urząd tymczasowego prezydenta B. Rabbaniego. Premierem został G. Hekmatjar, szef drugiego co do wielkości ugrupowania mudżahedinów Hezb-e-Islami, po Dżamijat-e-Islami ministra obrony Szaha Masuda, stronnika Rabbaniego.

W styczniu 1993 r. ludzie Hekmatjara zaatakowali Kabul, aby objąć władzę. Jest to wynik rozbieżności między ugrupowaniami islamskimi, ich wielkością, składem narodowościowym oraz ambicjami przywódców. Przez cały rok 1993 Kabul tonął w ogniu walk między oddziałami Masuda, popieranymi przez Rabbaniego, a oddziałami byłego premiera Hekmatjara - fundamentalisty islamskiego. Wynikiem walk jest zainteresowany żywotnie Pakistan, gdyż obawia się, że Pusztunowie, jeżeli nie opanują Kabulu, mogą zorganizować niepodległe państwo Pusztunistan z części Afganistanu i Płn. Pakistanu. Dziś Kabul leży w gruzach, panuje w nim głód, proces powrotu do kraju rzeszy 5 mln uchodźców został zahamowany. Nie wróżą także nic dobrego ciągłe walki na granicy z Tadżykistanem, członkiem WNP, z wojskami rosyjskimi, pilnującymi granicę Tadżykistanu. Wydaje się, że wojną domową nie wywalczy się pokoju w tym kraju. Jednak nie widać w najbliższej perspektywie rozwiązania i to jest tragedią tego państwa. Walczące ze sobą ugrupowania mudżahedinów różnią także zapatrywania na przyszłość państwa: czy umiarkowane państwo wyznaniowe, czy fundamentalistyczne państwo wyznaniowe, czy też powrót do monarchii.

Cele w jakich ZSRR wykorzystywalo ten konflikt :
- Poszerzenie strefy wpływów
Cele w jakich USA wykorzystywalo ten konflikt :
- Przeciwstawienie się ZSRR
- W pewnym stopniu wprowadzanie demorkracji

Autor: Dawid Siemionkowicz